همیار طبیعت باشیم

زهرا اشرف زاده | البرز- خبرنگار


حفاظت از منابع طبیعی در صدر برنامه‌های سازمان منابع طبیعی البرز قرار دارد، اما عمق و وسعت فشارهای واردشده بر جنگل‌ها، مراتع و آب و خاک استان در مقایسه با تلاش سازمان‌های مسئول برای ارتقای کمیت و کیفیت منابع طبیعی تناسبی ندارد، به همین دلیل نقش مردم و همکاری آنها در حفظ این منابع بسیار موثر است. در واقع یکی از کارسازترین راهکارها برای حفظ، احیا و توسعه منابع طبیعی، بهره‌گیری از مشارکت جوامع محلی و مشارکت‌های مردمی است. طرح همیار طبیعت نیز از این رو به اجرا درآمده تا علاقه‌مندان و دوستداران منابع‌طبیعی به طور داوطلبانه و به قصد خدمت، در قالب این طرح سازماندهی شوند. افرادی که منابع طبیعی را به چشم سرمایه می‌نگرند و سعی می‌کنند آن را به بهترین شکل به آیندگان تحویل دهند.


همیاران طبیعت، دلسوزان منابع طبیعی

یکی از همیاران طبیعت در کرج که با بیش از 60 سال سن کمک بسیاری به اداره منابع طبیعی در راه حفظ منابع و مراتع این شهر می‌کند، می‌گوید: دلم برای مراتع و اراضی منابع طبیعی سرزمینم می‌سوزد چراکه آنها سرمایه مردم است، زمانی که می‌بینیم رو به نابودی هستند خودم را در برابر آن مسئول می‌دانم.
«ملک‌محمد خان‌بابا» که اهل روستای آزادبر در 70 کیلومتری کرج است و به عنوان همیار طبیعت نمونه انتخاب شده، می‌افزاید: چند سال در روستا عضو شورا بودم پس از آن هم خودم خواستم داوطلبانه در حفظ منابع و مراتع این منطقه سهمی داشته باشم.
وی ادامه می‌دهد: هر روز در مراتع گشت‌زنی می‌کنم و اگر تخلفی دیدم، از جمله چرای دام‌های غیرمجاز در مراتع و از بین رفتن مراتع از سوی متخلفان، به یگان حفاظت منابع طبیعی اطلاع می‌دهم.
خان‌بابا اما از اداره منابع طبیعی گلایه هم دارد و می‌گوید: فکر می‌کنم در گذشته این اداره بهتر کار می‌کرد؛ مراتع بیشتر قرق می‌شد و این همه دام در مراتع نبود. گلایه دیگر من این است که باید بارها تلفن بزنیم تا یگان منابع طبیعی به منطقه بیاید و این موضوع برای من که بسیار روی این مراتع حساسم مشکل است.


البرز 25 هزار همیار طبیعت دارد

مسئول ترویج اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کرج وسعت زیاد منطقه و نیروی کم را مشکل اصلی حفاظت از اراضی عنوان کرده و می‌گوید: طرح همیار طبیعت به این منظور اجرا شده تا مردم ما را در این زمینه کمک کنند. تعداد نیروهایی که سازمان برای حفاظت از اراضی مشخص کرده کم است و این همیاران نیروهای مامور ما در مراتع، روستاها، جنگل‌ها و مناطق تحت پوشش اداره هستند.
«معصومه ذیحق» می‌افزاید: از طرفی در گذشته بارندگی بیشتر و جمعیت کمتر بود، شاید به همین دلیل است که به نظر می‌رسد اداره منابع طبیعی در گذشته عملکرد بهتری داشته، اما باید به این نکات هم توجه داشت که اکنون با کم‌آبی مواجهیم. بارش‌ها نسبت به دهه‌های قبل کمتر شده، با این وجود منابع طبیعی همواره سعی در محافظت از اراضی استان دارد و روستاییان، مرتع‌داران و مردم شاهد این موضوع هستند.

وی ادامه می‌دهد: همیاران طبیعت افرادی هستند که به طبیعت علاقه دارند و خودشان می‌خواهند که همیار ما و نگهبان طبیعت باشند. همیاران بسیاری در استان فعالیت می‌کنند که در زمینه حفاظت از اراضی به ما خیلی کمک می‌کنند، چراکه می‌دانند زمین، خاک، درختان و جنگل‌ها سرمایه ما هستند.
ذیحق با بیان این‌که همیاران طبیعت به 2 دسته «مروج و محافظ» تقسیم می‌شوند، می‌گوید: همیاران محافظ حکم ضابطان دادگستری را دارند و می‌توانند خودشان هم به متخلفان تذکر داده سپس به یگان ما اعلام کنند.
وی با اشاره به گزارش‌های ارسالی از سوی همیاران طبیعت می‌افزاید: چرای دام غیرمجاز و ساخت‌و‌ساز در اراضی از مواردی هستند که به یگان حفاظتی ما گزارش می‌شود. اداره منابع نیز با متخلفان به صورت قانونی برخورد می‌کند.

مسئول ترویج اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کرج اضافه می‌کند: اکنون 25 هزار همیار طبیعت در قالب همیارهای دانش‌آموزی، محافظ و مروج در کرج و شهرستان‌های تابعه با سازمان جنگل‌ها همکاری می‌کنند. این تعداد همیار طبیعت پشتوانه بزرگ مردمی برای سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری هستند، زیرا افراد دوره‌های آموزشی مربوطه را سپری کرده‌اند.
 ذیحق با اشاره به تأثیر مشارکت‌های مردمی در طرح‌های منابع طبیعی و تشویق مردم در این راه می‌گوید: فعالیت‌های گسترده‌ای برای جلب مشارکت مردم و همراهی آنها در حفاظت از عرصه‌ها و شریک کردن در منافع حاصل از طرح‌ها درحال انجام است. افرادی هم که علاقه دارند با ما همکاری کنند و نگهبان طبیعت خود باشند می‌توانند با یک قعطه عکس و کپی کارت ملی به اداره کل منابع طبیعی منطقه خود مراجعه کرده و فرم عضویت را پر کنند. پس از استعلام در صورت نداشتن تخلف، کارت همیار طبیعت با امضای مدیر کل به آنها داده خواهد شد.


مشارکت مردمی، مهم‌ترین رویکرد منابع طبیعی

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز، مشارکت مردمی را یکی از مهم‌ترین رویکردهای این اداره عنوان کرده و ادامه می‌دهد: منابع طبیعی متعلق به همه مردم است و باید همه دست به دست هم دهیم تا از این ظرفیت خدادادی به بهترین شکل استفاده کنیم.
«حامد فرضی» می‌افزاید: وجود همیاران البرزی برای ایجاد فرهنگ‌سازی در حوزه منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت است، زیرا وقتی مردم به صورت خودجوش و داوطلبانه پای کار بیایند، امور با کیفیت و سرعت بیشتری انجام خواهد شد و نتیجه رضایت‌بخش‌تر است.
وی اضافه می‌کند: طرح‌های آبخیزداری در شهرستان‌های طالقان، اشتهارد و کرج، جزو اولویت‌های اصلی مشارکت‌های مردمی محسوب می‌شوند. البته منظور ما از مشارکت مردمی کمک مالی در اجرای طرح‌های آبخیزداری نیست و حضور فیزیکی آنها برای انجام برخی امور مثل جمع‌آوری سنگ، حضور در کنار عوامل پیمانکار در زمان جاده‌سازی و... کفایت می‌کند. همچنین دخالت آنها در امور حفاظتی همچون عملیات اطفای حریق، سیل، اصلاح هندسی و... تاثیر بسزایی دارد.

فرضی می‌افزاید: با فرهنگ‌سازی درست، مردم به عنوان همیاران طبیعت عمل کرده و در طرح‌های مربوط به جنگل و مرتعداری مشارکت خواهند کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری البرز از مردم خواست هرگونه آتش‌سوزی، تخریب و تجاوز به عرصه‌های منابع طبیعی را به صورت حضوری و تماس با شماره تلفن 1504 گزارش داده و اجازه فرصت‌طلبی را به هیچ‌یک از سودجویان ندهند.