سکوت 3 ساله درباره لوت

3 سال از جهانی شدن بیابان لوت که 7 هزار سال فرهنگ و تمدن بشری را در خود جای داده، گذشته و انتظار می‌رود تحولی در جذب گردشگر و اقتصاد جوامع محلی اطراف این بیابان حاصل شود.به گزارش ایرنا، 27 تیر ۹۵ در حالی که نشست یونسکو آخرین ساعات چهلمین اجلاس خود را در استانبول پشت سر می‌گذاشت، بیابان لوت با موافقت بیشتر کشورهایی که درباره آن سخن گفتند، به ثبت جهانی رسید. تا قبل از آن، ایران دارای ۱۹ اثر ثبت شده در میراث جهانی بود که همه آنها جزو آثار فرهنگی ایران محسوب می‌شدند و هیچ اثر طبیعی از کشورمان در فهرست میراث جهانی قرار نداشت. 

لوت در جنوب شرقی ایران و میان 3 استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان قرار گرفته و در عرصه‌ای به وسعت ۲۲ هزار و ۷۸۰ کیلومترمربع گسترده شده است، اما حریم آن ۱۷ هزار و ۹۴۱ کیلومتر محاسبه شده که شامل ریگ یلان (تپه‌های ماسه‌ای)، کلوت‌، نبکا، رودخانه شور، هامادا (دشت ریگی)، پهنه بازالتی گندم بریان و... است. در این میان کلوت‌ها در غرب و ریگ یلان در شرق با چشم‌اندازی زیبا و شگفت‌انگیز خودنمایی می‌کنند. کارشناس گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی معتقد است؛ اقدامات ارزشمندی برای معرفی و حفاظت از بیابان لوت بعد از جهانی شدن انجام شده است. 

«احسان درستکار» به تاسیس پایگاه‌های جهانی بیابان لوت در 3 استان کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی اشاره کرد و گفت: جلوگیری از ورود کاروان‌های غیر مجاز به لوت از اقداماتی بود که در راستای حفاظت آن انجام شده است. این طبیعت‌گرد با اشاره به پاک‌سازی حریم و عرصه لوت با همکاری انجمن‌های مردم‌نهاد افزود: برگزاری اولین همایش بین‌المللی گردشگری بیابان لوت، فرصت‌های محلی و بین‌المللی اردیبهشت امسال به میزبانی خراسان جنوبی به معرفی بیابان لوت در ابعاد جهانی کمک کرد. از طرفی با توجه به جهانی شدن لوت نگاه‌های بین‌المللی به این اثر روز به روز بیشتر معطوف شده و گردشگران خارجی تمایل دارند تا از این جاذبه طبیعی دیدن کنند. 


حفاظت از پوشش گیاهی و جانوری 

درستکار با اشاره به شکننده بودن پوشش گیاهی و جانوری لوت تصریح کرد: باید حساسیت برای حفظ و نگهداری لوت در گردشگران ایجاد شود که خوشبختانه تاکنون در خراسان جنوبی شاهد ایجاد آسیب به عرصه و حریم لوت نبوده‌ایم، اما در بخش‌هایی از کرمان به خصوص حاشیه نبکاها با توجه به تردد پرشمار خودروهای ۲دیفرانسیل آسیب زیادی به بافت خاک وارد شده است. با برنامه‌‌ریزی می‌توان از وخیم‌تر شدن اوضاع جلوگیری کرد. وی گردشگری انبوه را یکی از آسیب‌های جدی دانست که بیابان لوت را تهدید می‌کند و گفت: باید از بروز این پدیده جلوگیری کرد و با مدیریت گردشگری، بیابان لوت را از آسیب‌های انسانی حفظ کرد. 

این کارشناس گردشگری با تاکید بر این‌که آموزش جوامع محلی نقش بسیار مهمی در حفاظت از لوت دارد، افزود: در این زمینه از ابتدای امسال دوره‌های آموزشی با عنوان نقش جوامع محلی در توسعه گردشگری پایدار در شهرستان نهبندان توسط معاونت گردشگری، سرمایه‌گذاری و تامین منابع اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری خراسان جنوبی برگزار شده است.  درستکار با اشاره به وسعت عرصه و حریم بیابان لوت اظهار کرد: برنامه‌ریزی برای مدیریت این عرصه و حریم نیازمند همکاری و تعامل تمام دستگاه‌های اجرایی و نهادهای مرتبط است. در این صورت می‌توان به آینده گردشگری لوت بسیار امیدوار بود. انتظار می‌رود هر گردشگر برای ورود به عرصه و حریم لوت ملاحظات و مقررات زیست‌محیطی را رعایت کند. 


ضعیف عمل کردن رسانه‌ها 

یک فعال دیگر در حوزه گردشگری معتقد است؛ خراسان جنوبی در زمینه معرفی بیابان لوت به عنوان اثری که ثبت جهانی شده ضعیف عمل کرده است. «احمد کاشانی» با بیان این‌که ارزش اثر جهانی به این است که از مرزهای یک کشور فراتر رفته و در عرصه بین‌المللی معرفی شود، گفت: ثبت جهانی یک اثر می‌تواند باعث تحول اقتصادی در شهرها و روستاهای اطراف آن شود که یکی از اهداف ثبت یونسکو نیز همین است. وی تعیین بودجه‌های بین‌المللی و پلان توسعه گردشگری را از مزایای ثبت جهانی یک اثر عنوان کرد و افزود: بیابان لوت به عنوان اولین میراث طبیعی ایران در یونسکو در سکوت کامل مسئولان خراسان جنوبی به ثبت رسید.

کاشانی ادامه داد: این سکوت به اندازه‌ای است که حتی جشن ثبت جهانی شدن بعد از 3 سال هنوز برگزار نشده؛ در حالی که هدف مهم از برگزاری این قبیل جشن‌ها معرفی آن منطقه در بعد ملی و بین‌المللی است. این فعال گردشگری هیاهوی رسانه‌ای برای جهانی شدن جنگل‌های هیرکانی را با سکوت هنگام ثبت جهانی بیابان لوت مقایسه کرد و گفت: فضای مجازی و رسانه ملی در ابعاد مختلف جنگل‌های هیرکانی را به عنوان دومین اثر طبیعی ایران در یونسکو به مردم معرفی کردند، اما در زمینه ثبت جهانی بیابان لوت به خصوص در خراسان جنوبی هیچ اتفاقی نیفتاد و فقط به چند تیتر در رسانه‌ها اکتفا شد. 


ضرورت برند‌سازی 

کاشانی با بیان این‌‌که وظیفه معرفی این اثر جهانی برعهده استانداری و به خصوص کارگروه گردشگری است، اظهار کرد: بیایان لوت پهنه وسیعی است که بین 3 استان تقسیم و به اشتراک گذاشته شده است. در این بین خراسان جنوبی و کرمان بیشترین سهم را از گردشگری این اثر جهانی می‌توانند داشته باشند. وی به موفقیت‌های استان کرمان در برندسازی بیابان لوت اشاره کرد و گفت: با توجه به این‌که پهنه عظیم و شگفت‌انگیز ریگ یلان در خراسان جنوبی قرار دارد، اما به خوبی معرفی نشده است. این فعال گردشگری با تاکید بر این‌که ظرفیت‌های بیابان لوت در حوزه خراسان جنوبی همچنان قابلیت برند‌سازی را دارند، اظهار کرد: انتظار می‌رود بخش دولتی دست بخش خصوصی را در این زمینه به گرمی فشرده و به توصیه‌ها گوش دهد. وی یکی از این ظرفیت‌ها را وجود روستای دِهسلم در حاشیه بیابان لوت عنوان کرد و گفت: دهسلم به عنوان زمرد سبز کویر مرکزی ایران نزدیک‌ترین روستا به ریگ یلان و بیابان لوت است که کوتاه‌ترین، مهم‌ترین و ایمن‌ترین محور مواصلاتی محسوب می‌شود، اما از آن غافل شده‌ایم. 

کاشانی با انتقاد از وضعیت نامناسب جاده دسترسی نهبندان به دهسلم و شهداد ادامه داد: این جاده با عرض کم و تردد بالای خودروهای سنگین، مناسب گردشگری نیست؛ در حالی که می‌تواند پول‌سازترین جاده باشد. این فعال گردشگری بیان کرد: با گذشت 3 سال از ثبت جهانی لوت بیش از ۹۰۰ روز را از دست داده‌ایم اما هنوز هم فرصت هست. ۶۰ هزار نخل ایستاده و سرسبز با ۱۵ نوع خرمای ویژه و منحصر به فرد در دهسلم از جمله ظرفیت‌‌ها برای برندسازی است که می‌توان بر روی آن تمرکز کرد تا به اقتصاد اهالی این روستا و روستاهای اطراف کمک شود. وی فروش صنایع ‌دستی روستاهای اطراف لوت را از دستاوردهای دیگر معرفی این اثر جهانی دانست و افزود: فرصت‌های خوبی در سطح بین‌المللی بعد از ثبت جهانی بیابان لوت ایجاد شده و گردشگران را به استان جذب کرده ولی نیازمند اطلاع‌رسانی بیشتری است. 

کاشانی تصریح کرد: فرودگاه بین‌المللی در بیرجند، ۹ هتل در خراسان جنوبی و اقامتگاه‌های متعدد بوم‌گردی در راستای سفر راحت، ایمن و ارزان به بیابان لوت باید تبلیغ شوند. این فعال گردشگری به برگزاری همایش بین‌المللی بیابان لوت در اردیبهشت امسال اشاره کرد و گفت: گرچه در حوزه علمی و تئوری به این همایش خوب پرداخته شده، اما جای خالی تورگردانان ملی و بین‌المللی انتقادی است که به این همایش می‌توان وارد کرد. نحوه برگزاری بخش میدانی همایش و حضور در بیابان لوت نیز به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده بود که بازخورد خوبی نداشت، در صورتی که این بخش از همایش می‌توانست بسیار جذاب‌تر برگزار شود. وی بیان کرد: خراسان جنوبی در مقایسه با کرمان در زمینه برندسازی ضعیف عمل کرده و نیاز به توجه بیشتری دارد. سکوت هنگام ثبت جهانی بیابان لوت درباره قنات بلده، روستای خراشاد و باغ و عمارت اکبریه هم وجود دارد. اگر استان‌های همجوار فقط 2 اثر جهانی داشتند با کمک رسانه‌ها می‌توانستند دستاوردهای اقتصادی خوبی برای استان خود و روستاهای اطراف رقم بزنند. 


بازدید سالانه ۱۰ هزار گردشگر از بیابان لوت 

مدیر پایگاه میراث جهانی بیابان لوت در خراسان جنوبی گفت: بعد از ثبت جهانی بیابان لوت سالانه حدود ۱۰ هزار گردشگر خارجی و داخلی از این میراث جهانی و روستاهای اطراف آن در خراسان جنوبی دیدن می‌کنند. «زهرا رضایی ملکوتی» افزود: بعد از پژوهش درباره پوشش گیاهی، پژوهش در خصوص پوشش جانوری و زمین‌شناسی هم به تناسب اعتبار اختصاص یافته انجام می‌شود. به گفته وی بعد از ثبت جهانی ۶۰۰ میلیون تومان اعتبار به خراسان جنوبی اختصاص یافت که این اعتبار در تجهیز و تکمیل پایگاه میراث جهانی بیابان لوت در خراسان جنوبی، مسیرهای دسترسی و بهسازی و زیباسازی نخلستان روستای دهسلم به عنوان ورودی بیابان هزینه شده است. این مسئول افزایش اقامتگاه‌های بوم‌گردی و ساخت کمپ گردشگری را از دستاوردهای ثبت جهانی لوت عنوان کرد و ادامه داد: برای افزایش تعداد اقامتگاه‌های بوم‌گردی نیازمند اعتبار هستیم.