کانابیس و لطمه به سلامت روان

علی فیروزآبادی ـ روانپزشک

کانابیس (نام کلی ماده مخدر به‌دست آمده از گیاه شاهدانه است که شامل حشیش و ماری‌جوانا و سایر مشتقاتی می‌شود که ماده مؤثر آن THC تتراهیدروکانابیول است) شایع‌ترین ماده مخدر غیرقانونی مصرف شده در جهان است.
در سال‌های اخیر در برخی کشورها چون آمریکا و کانادا اقداماتی برای قانونی کردن مصرف کانابیس انجام شده و در بعضی کشورها چون هلند مصرف آن از سال‌ها پیش در برخی مناطق قانونی بوده است. اما آیا با حشیش و ماری جوانا می‌توان همان برخوردی را داشت که به‌طور مثال با سیگار انجام می‌شود؟ تحقیقات اخیر شواهد چندی را به نفع اثرات زیان‌بخش کانابیس نشان داده است. این شواهد بیانگر این بوده که مصرف درازمدت این مواد می‌تواند آسیب‌های پایداری در سیستم عصبی به‌وجود بیاورد که فراتر از آثار حاد استفاده از این مواد است. عوارض مصرف در بعضی از افراد حتی پس از مدت طولانی ترک نیز ادامه داشته است. همچنین شدت و تداوم اختلال به تواتر مصرف، مدت، کیفیت و سن شروع مصرف بستگی دارد. شروع مصرف در سنین نوجوانی با اختلال در یادگیری، حافظه و مهارت‌های عملی و افزایش احتمال بروز اسکیزوفرنیا در آینده همراه بوده است. برخلاف الکل و تریاک که تابلوی بالینی نسبتا مشابهی را در فرد مصرف‌کننده به‌وجود می‌آورند، این مواد در افراد مختلف تظاهرات متفاوتی را ایجاد می‌کند. گاه برخی افراد با یک‌بار مصرف می‌توانند دچار حمله «جنون حاد» شوند. ایجاد «سندروم بی‌انگیزگی» یکی دیگر از نشانه‌های مصرف این مواد است که فرد در آن به‌تدریج نسبت به محرک‌های محیطی بی‌تفاوت شده و دیگر به‌اصطلاح چیزی او را «تکان» نمی‌دهد. آزادی استفاده از این مواد در برخی کشورها به هیچ وجه به معنی بی‌ضرر بودن آنها نیست و نباید به مجوزی برای مصرف بدل شود. پشت‌پرده تصمیم‌گیری‌های این چنینی گاه باید به‌دنبال ملاحظات و سیاست‌هایی گشت که در آنها توجه چندانی به تأثیر این تصمیم‌ها بر بهداشت و سلامت جسم و روان جامعه نشده است. در واقع بی‌ضرر تلقی کردن مصرف کانابیس می‌تواند به پرداخت بهایی گزاف در زمینه سلامت روانی فرد منجر شود.