به احترام 75 سال عاشیقی

فاطمه کاظمی| همدان ـ خبرنگار:


آیین بزرگداشت زنده یاد حیدرعلی محمودی مشهور به عاشیق حیدر، پیشکسوت موسیقی مقامی استان، به همت انجمن موسیقی استان در مجتمع آوینی برگزار شد. در این مراسم که خانواده زنده یاد محمودی نیز حضور داشتند، مطالبی درباره شخصیت فردی و هنری استاد محمودی بیان شد. عاشیق حق‌رضا فطری ، عاشیق ماشاءالله رسام، عاشیق محمود احمدی، عاشیق نادر رنجبران و عاشیق خدایار علی‌یاری قطعاتی را اجرا کردند.
 

75 سال فعالیت مستمر 

امین محمودی، نوه زنده یاد محمودی، در این مراسم به نمایندگی از خانواده وی سخنرانی کرد و گفت: ما گلایه‌ای از مسئولان نداریم چون مردم حق پدربزرگ ما را ادا کردند، اما از باب درد دل باید بگویم کاش مسئولان استانی در چند ماه پایانی عمر پدربزرگم در منزل ایشان حضور می‌یافتند و جویای احوالش می‌شدند. 

وی بیان کرد: ما عاشیق حیدر محمودی را از دست دادیم کسی که 75 سال عاشیقی کرد و عاشق عاشیقی بود. وی در طول عمر خود سفرهای بسیاری کرد و در شرایطی که رفت‌وآمد به شهرهای دیگر سخت بود به دورترین استان‌ها رفت و برنامه اجرا کرد. به گفته خودش هر جای ایران که عاشیقی بود که یک نکته به وی بیاموزد، به دیدن او می‌رفت. مجموعه اینها شخصیت عاشیق حیدر را تشکیل می‌داد.

محمودی توضیح داد: کمتر هنرمندی را سراغ داریم که 75 سال به صورت پیوسته هنری را ادامه دهد و در طول همه این سال‌ها مخاطب پر و پا قرص داشته باشد. وی در طول عمر خود محضر ایرج خواجه‌امیری، جلیل شهناز و استاد شهریار را درک کرد. او ثمره 7 نسل عاشیقی بود و اجدادش نیز عاشیق بودند. 

نوه عاشیق محمودی با بیان این‌که موسیقی مقامی در ایران مهجور است، افزود: اگر مشکلات موسیقی ایران را ضرب در هزار کنیم به میزان مشکلات موسیقی مقامی پی می‌بریم چون هنرمندان موسیقی مقامی معدودند و مظلوم. من هنر موسیقی مقامی را به یک بنا تشبیه می‌کنم که به ستون‌ها و عمودهایی برای ایستادن نیاز دارد. عاشیق حیدر یکی از ستون‌های این بنا بود که او را از دست دادیم و اگر مسئولان استان از هنرمندانی که مانده‌اند حمایت نکنند، این بنا محکوم به فروپاشی است.
 

هنرمندان بی‌تکرار

قادر شهسواری، پژوهشگر موسیقی مقامی استان، در این برنامه گفت: صحبت ‌کردن درباره عاشیق حیدر نه 75 سال که 100 سال کار پژوهشی نیاز دارد. از زمانی که این هنرمند دست به ساز شد عاشقان بسیاری را جذب خود کرد و اگر ما امروز دور هم جمع شده‌ایم، می‌خواهیم به خودمان یادآوری کنیم عاشیق حیدرهایی که یک به یک جمع ما را ترک می‌کنند، میراث گرانبهای موسیقی شفاهی را از بین ما می‌برند و هرگز تکرار نخواهند شد. 

وی تصریح کرد: کمتر از 45 روز پیش عاشیق علی نادری را از دست دادیم و سال گذشته نیز غلامعباس ملایری از میان ما رفت و دیگر جایگزینی برای آنها نخواهد بود و سنت شفاهی روایت‌های انسان‌ساز و عاشقانه به مرور از میان ما حذف می‌شود. رسالت ما حفظ این هنر برای آیندگان است. من 10 سال پیش برای نخستین ‌بار عاشیق حیدر را در مراسمی ملاقات کردم و با مرام و مسلک عارفانه او آشنا شدم. 

این پژوهشگر موسیقی از برگزاری جشنواره موسیقی عاشیقی در همدان خبر داد و افزود: کارهای بسیاری در حوزه موسیقی رپرتوار در همدان انجام شده است و یکی از بهترین کارهایی که موفق شدیم درباره آن تصمیماتی بگیریم، برگزاری جشنواره بزرگ موسیقی ترکی عاشیقی است که با عنوان یادواره زنده ادان غلامعباس ملایری، علی نادری و حیدرعلی محمودی برگزار خواهد شد.

تصمیم داریم به صورت جدی به این موضوع بپردازیم و چند مستند با موضوع نگاهی به زندگی عاشیق فطری و عاشیق رسام در دست ساخت داریم. امیدواریم مسئولان به این برنامه نگاهی ویژه‌ داشته باشند و حداقل بتوانیم از منابع مالی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ثبت و ضبط این هنر تکرارناشدنی استفاده کنیم. 


آوازه جهانی موسیقی عاشیقی همدان

بهرنگ مجیدی، عضو و بازرس کانون پژوهشگران خانه موسیقی ایران، در این برنامه گفت: قصه‌هایی که عاشیق‌ها روایت می‌کنند از میان قصه‌های عامیانه‌ای است که از بطن جامعه گرفته شده است. در فیلم «عاشق غریب» ساخته سرگئی پاراجانف، کارگردان ارمنی اهل شوروی، صحنه‌ای وجود دارد که در آن می‌گوید: تو همه راه‌های عاشقی را رفتی اما یک راه را نرفته‌ای. به همدان برو و این آخرین راه را از عاشیق‌های همدان یاد بگیر. پس همدان موسیقی غنی دارد اما چقدر مردم این موسیقی و هنرمندانش را می‌شناسند و با آنها حشر و نشر داشته‌اند؟

وی ادامه داد: همدان در چهارراه تمدن قرار گرفته است. یادمان باشد این هنرمندان 80 سال سرمایه جمع می‌کنند و وقتی نفسشان بالا نمی‌آید، همه‌چیز تمام می‌شود. ما به‌عنوان علاقه‌مندان به موسیقی باید این نغمه‌ها را ضبط و از آنها نگهداری کنیم. 

جواد حسینقلی‌پور، پژوهشگر عرصه موسیقی، خاطرنشان کرد: عاشیق‌ها فقط نوازنده نبودند بلکه نقال، راوی و بازیگر نیز بودند و در نقش‌های مختلف ظاهر می‌شدند و حال و هوای داستان‌های حماسی مانند کوراوغلو را به شنونده منتقل می‌کردند. شنوندگان می‌گویند وقتی عاشیق حیدر کوراوغلو را روایت می‌کرد انگار خودش آنجا بود. وی افزود: انتظار نداریم هنرمندانی مانند عاشیق حیدر تکرار شوند، اما امیدواریم هنوز هنرمندان پا در جای پای آنها بگذارند و اجازه ندهند این هنر کمرنگ‌تر از این شود.