گزارش
جمهوری تابستانه تجسمی
دومین دوره «آرت‌فر تیر» از دیروز در پردیس چارسو آغاز شد
مرتضی کاردر/روزنامه‌نگار
گالری‌های تهران برای بار دوم گرد هم آمدند و آثارشان را برای فروش عرضه کردند تا دومین بازار بزرگ هنر ایران (آرت‌فر تیر) آغاز شود. آثار نسل‌های مختلف هنرمندان ایران در بازار عرضه شده است؛ از محسن وزیری مقدم و منیر فرمانفرماییان تا بهمن جلالی و داوود زندیان؛ از فرشید مثقالی و کورش شیشه‌گران تا سمیرا علیخان‌زاده و نصرت‌الله مسلمیان و ایمان افسریان.
طبقه ششم بازار بزرگ چهارسو به غرفه‌های کوچک و بزرگ تقسیم شده و هر کدام از گالری‌ها غرفه‌ای را برای نمایش آثار خود انتخاب کرده‌اند. 20گالری در دومین بازار هنر تیر (آرت‌فر تیر) مشارکت می‌کنند. بسیاری از گالری‌های پیشروی ایران در آرت‌فر حاضرند؛ گالری اعتماد، گالری والی، گالری اثر، گالری ایرانشهر، گالری راه ابریشم، گالری شیرین و... گالری امروز از اصفهان و گالری پیرسوک از شیراز 2 گالری شهرستانی حاضر در آرت‌فر هستند. بعضی از گالری‌ها فقط اثر یک هنرمند را عرضه کرده‌اند و بعضی دیگر گزیده‌ای از آثار سال گذشته یا تابلوهایی از مجموعه ارزشمند خود را به بازار هنر آورده‌اند. «گالری اُ» آثار علی نصیر- هنرمند ایرانی ساکن آلمان- و «گالری اینجا» آثار زنده‌یاد علیرضا اسپهبد و «گالری 009821» آثار محمود بخشی، هنرمند جوان ایرانی را عرضه کرده است.
نخستین دوره «آرت‌فر تیر» تیرماه سال گذشته در مجتمع آواسنتر در اقدسیه برگزار شد اما برای دوره دوم بازار بزرگ چارسو در تقاطع خیابان حافظ و جمهوری انتخاب شده است؛ جایی که مراجعه عموم مخاطبان به آنجا بسیار بیشتر است. بازار بزرگ چارسو از آن رو که مرکز فروش لوازم خانگی و تلفن همراه است جایی است که عموم مخاطبان بسیار به آنجا رفت‌وآمد می‌کنند و از سوی دیگر به‌دلیل وجود سالن‌های سینما و برگزاری جشنواره سینماحقیقت و جشنواره جهانی فیلم فجر به پاتوق اهل هنر تبدیل شده است. برگزاری بازار هنر در پردیس چارسو تلاشی است برای پیوند میان هنرهای تجسمی و عموم مخاطبان.
در کنار برگزاری بازار هنر، نشست‌های تخصصی نیز در این هفته برگزار می‌شود. «نقد نهادی هنر و نهاد نقد» و «نقش روزافزون فرهنگ در اقتصاد و نسبت آن با بازار هنر: چرخش فرهنگی در عرصه اقتصاد شهری» ازجمله نشست‌های جانبی «آرت‌فر تیر» است. «آرت‌فر تیر» تا جمعه 7تیر در پردیس چارسو دایر است.
دومین دوره «آرت‌فر تیر» در گفت‌و‌گو با مریم مجد
آرت‌فر نفعی در فروش آثار هنری ندارد
مریم مجد، مدیر «آرت‌فر تیر» است؛ کسی که سال گذشته «آرت‌فر تیر» را بنیان گذاشت و دی‌ماه گذشته نیز «هفته هنر تیر» را برگزار کرد. در حاشیه با او درباره «آرت‌فر تیر» و بازار هنرهای تجسمی ایران گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
سال گذشته نخستین دوره آرت‌فر را برگزار کردید. دی‌ماه نیز هفته هنر برگزار شد. قرار است روال برنامه‌های شما چگونه باشد؛ 2 اتفاق در سال؟ یعنی قرار است هفته هنر جداگانه و بازار هنر نیز جداگانه برگزار شود؟
برنامه درازمدت و ایده‌آل ما این است که هفته هنری داشته باشیم که در طول هفته هنر بازار هنر هم برگزار شود. اما چنان‌که گفتم ایده‌آل ماست و فعلا مجبوریم 2 ایونت در سال برگزار کنیم تا برسیم به جایی که این 2 برنامه یکی شوند.
در سال گذشته آرت‌فرتیر همزمان با حراج تهران برگزار شد. برنامه شما به‌گونه‌ای تنظیم شده بود که شرکت‌کنندگان در حراج تهران نیز بتوانند از آرت‌فر بازدید کنند اما امسال آرت‌فر با اندکی فاصله از حراج تهران برگزار می‌شود.
ما برای برگزاری آرت‌فر باید 3تقویم را چک کنیم؛ تقویم شمسی، تقویم قمری، تقویم میلادی. طبیعتاً حراج تهران هم باید همین کار را بکند. در سال گذشته هم آرت‌فر و هم هفته هنر تیر را با حراج تهران هماهنگ کردیم اما امسال متأسفانه نشد که چنین اتفاقی بیفتد. در عین حال برنامه آرت‌فرهای دیگر را نیز باید ببینیم که با هم تلاقی نکند؛ یعنی اگر برنامه را زمانی بگذاریم که آرت‌فر دوبی یا آرت‌بازل سوئیس است، طبیعتاً مخاطبان و مشتریان بین‌المللی آرت‌فر درگیر آرت‌فرهای دیگر خواهند بود و به تهران نمی‌آیند.
حالا آیا مهمانان خارجی و دوستداران هنر ایران از کشورهای دیگر به آرت‌فر امسال می‌آیند؟
مهمان‌هایی از آلمان و فرانسه داریم که می‌دانم به قصد آرت‌فر به تهران می‌آیند. احتمالا کسانی از کشورهای دیگر نیز از آرت‌فر بازدید کنند.
سال گذشته نخستین دوره آرت‌فر را در آواسنتر اقدسیه برگزار کردید؛ جایی که دور از دسترس بود و علاقه‌مندان نمی‌توانستند برای تماشای آثار بیایند.
امسال به چارسو آمده‌اید؛ جایی که در دل بازار تهران است و محل آمد و شد بسیاری از مردم و اهالی هنر. فکر می‌کنم این اتفاق هم در راستای عمومی‌تر کردن هنرهای تجسمی و آشتی مردم با هنرهای تجسمی باشد.
بله، مخصوصاً چارسو را انتخاب کردیم که در دل شهر و دسترسی مردم به آن آسان باشد تا مردم بیشتر با هنرهای تجسمی آشنا شوند و بتوانند از فرصت بازار هنر استفاده کنند.
قیمت‌گذاری آثار در آرت‌فر بر چه اساس و مبنایی انجام می‌شود؟
هنرمندانی که کارشان در آرت‌فر عرضه می‌شود، هنرمندانی هستند که از طریق گالری‌ها معرفی می‌شوند و خود گالری‌ها آثارشان را قیمت‌گذاری می‌کنند. آرت‌فر نفعی در فروش ندارد.
یعنی آرت‌فر از فروش آثار منفعتی کسب نمی‌کند و درصدی از فروش نصیب برگزارکنندگان نمی‌شود؟
نه، ما فقط غرفه‌ها را تهیه و اجاره کرده‌ایم و خدماتی را برای کمک به ارائه و فروش بهتر آثار به غرفه‌ها می‌دهیم. مدیریت آرت‌فر برای اجاره غرفه‌ها و به ازای خدماتی که ارائه می‌کند، مبلغی دریافت می‌کند اما درصدی از فروش آثار نمی‌گیرد.
اگر گالری‌هایی آثاری را بیشتر از قیمت متعارف بخواهند بفروشند، مدیریت آرت‌فر دخالتی نمی‌کند؟
معمولا گالری‌ها چنین کاری نمی‌کنند؛ چون چنین کاری بیشتر از همه به ضرر خود گالری‌هاست. همه گالری‌هایی که در آرت‌فر شرکت کرده‌اند جزو گالری‌های کارکشته هستند و چنین خبطی نمی‌کنند. گالری‌های جوان‌تر هم چنین کاری را نمی‌کنند. قیمت‌ها براساس عرف بازار هنر ایران تعیین می‌شود و اگر کسی قیمتی بیشتر از حد متعارف ارائه کند به‌کار خودش آسیب می‌رساند.
در آخر بفرمایید که آیا در حاشیه آرت‌فر نشست‌های تخصصی با موضوعات مرتبط با هنرهای تجسمی نیز برگزار می‌شود؟
چند نشست تخصصی با موضوعات مرتبط با هنرهای تجسمی برگزار می‌شود. امسال سعی کردیم روی اقتصاد هنر و اکوسیستم هنر کار کنیم؛ موضوعاتی که شاید به مردم بیشتر مرتبط باشد و بتواند پرسش‌های آنها را پاسخ بدهد. اینکه بازیگران صحنه هنرهای تجسمی چه کسانی هستند، آرتیست‌ها، کیوریتورها، موزه‌ها و گالری‌ها هر کدام چه نقشی ایفا می‌کنند و نسبت و رابطه میانشان چگونه است.
قیمت گذاری اثار هنری در گفت و گو با مپگان والی پور
هنرمند باید به مرور در بازار قیمت پیدا کند
مسئله قیمت‌گذاری آثار هنری همواره یکی از بحث‌های اصلی بازار هنر ایران بوده است. آثار بر چه مبنایی قیمت‌گذاری می‌شوند؟ آیا هنرمند است که قیمت اثر خود را تعیین می‌کند یا گالری‌دار یا خریداران اثر هنری؟ قیمت‌های کاذب آثار هنری چه تأثیری در بازار هنر دارند؟ این پرسش‌ها را در گفت‌و‌گو با مژگان والی‌پور مطرح کرده‌ایم.
شما از بنیانگذاران هفت‌نگاه هستید؛ اتفاقی که قرار بود به خرید بیشتر آثار هنری کمک کند، اما در آرت‌فر هم حاضر شده‌اید و غرفه دارید؛ جایی که قیمت‌های آن براساس بازارهای بین‌المللی تعیین می‌شود و بسیار بیشتر از «هفت‌نگاه» است. قدری از تفاوت این دو اتفاق بگویید.
هفت‌نگاه با منطق متفاوتی شکل گرفت. 7 گالری در کنار هم جمع شدند تا نشان دهیم در عین اینکه رقیب هم هستیم، می‌توانیم در گروه باشیم و رقابتی درست و منطقی داشته باشیم. نگاهمان این بود که همه آدم‌ها بتوانند کار ببینند و کار بخرند. اما وقتی از آرت‌فر حرف می‌زنیم، نگاهمان بین‌المللی است و به بازار جهانی هنر نظر داریم.
به هر حال سامانه قیمت‌گذاری باید از منطق واحدی پیروی کند. وقتی قیمت‌ها زیاد می‌شود، طیفی از خریداران از خرید اثر محروم می‌شوند. شما فکر می‌کنید که قیمت‌گذاری باید بر چه مبنایی باشد؟ بازار باید تعیین‌کننده باشد یا گالری‌دار؟
اینجا گالری‌دار حرف اول و آخر را در تعیین قیمت می‌زند.
گالری‌دار بر چه مبنایی قیمت‌ها را تعیین می‌کند؟
گالری‌دار برای قیمت‌گذاری نباید به این فکر کند که با قیمت‌گذاری بالاتر، درصد بیشتری نصیب او می‌شود. باید فکر کند که آیا این هنرمند روندی را طی کرده است که به این قیمت برسد یا نه. اگر گالری‌دار حرفه‌ای نگاه کند و به کیفیت اثر هنری نگاه کند نه به نام هنرمند یا جیب مشتری، قیمت‌گذاری او نیز روند معقولی خواهد داشت.
حالا آیا مجموعا قیمت‌گذاری‌ها را در بازار هنر ایران معقول می‌دانید؟
خیلی‌جاها خطا می‌بینم. در مقابل خیلی جاها هم دارند درست کار می‌کنند. آثار بعضی از هنرمندان جوان با قیمت زیادی به فروش می‌رسد که به‌نظرم گالری‌دارها نباید بپذیرند.
چقدر خود بازار می‌تواند تعیین‌کننده باشد؟
در درجه اول باید روند کارهای هنرمند را ببینیم. بعد روند بازار است که قیمت هنرمند را تعیین می‌کند. گالری‌دار هم باید به روند کارهای هنرمند توجه کند و هم به روند بازار. نباید به‌خاطر اینکه مشتری آمده است، بی‌دلیل قیمت هنرمند را بالا ببرد. هنرمندان باید در بازار قیمت پیدا کنند و به مرور قیمتشان بالا برود. شما به هنرمندانی مثل پرویز تناولی و محمد احصایی نگاه کنید. پرویز تناولی هنرمندی است که در همه بازارهای بین‌المللی مشتری دارد. تا چند سال پیش آثار ایشان با چه قیمتی به فروش می‌رسید؟ روند بازار و اقبال مخاطبان و توجه به ایشان در عرصه‌های بین‌المللی و حراج‌های جهانی سبب شد که به مرور آثار ایشان قیمت پیدا کند. من الان یک اثر از سهراب سپهری برای فروش آورده‌ام. قیمت‌گذاری اثر را باید براساس کیفیت اثر، قیمت سهراب سپهری در بازار و جایگاه او انجام دهم. اگر بخواهم بیشتر از حد متعارف کار سپهری را قیمت بگذارم، ممکن است اثر به فروش برسد اما در درازمدت به ضرر خود من است.
