‌آتش در کمین جنگل‌های کردستان

هیوا محمدپور|  دیواندره- خبرنگار:


آتش‌سوزی گسترده در مراتع و جنگل‎ها از مصادیق بحران‎های طبیعی است. به علت قرارگیری ایران در کمربند خشک کره زمین و ناحیه پرفشار جنب حاره‎ای، شرایط جوی لازم برای وقوع آتش‌سوزی در جنگل‎ها و مراتع فراهم است.  اخیرا همزمان با افزایش دمای هوا در شهرهای مختلف کردستان مراتع دچار آتش‌سوزی شده‌اند که با توجه به خشک شدن گیاهان سطح اراضی احتمال این‌که آتش‌سوزی‎های بیشتر به وقوع بپیوندد، وجود دارد که برای جلوگیری از ضرر و زیان جانی و مالی، مردم باید هوشیار باشند و اطلاع‌رسانی‌ها در این زمینه به‌موقع انجام گیرد. 


موثرترین راه مقابله با آتش
 
یک کارشناس ایمنی در‌این‌باره اظهار می‎کند: بعد از گسترش آتش‌سوزی‌ها در سطح مراتع مهار آن در عمل بسیار دشوار خواهد شد. موثرترین راه برای کاهش آتش‌سوزی‌ها، یافتن سریع منشأ آتش و واکنش همه‌جانبه با تمام اقدامات حفاظتی است.  

«مهران صمدی» ادامه می‌دهد: پیشگیری بهترین راه برای جلوگیری از آتش‌سوزی‌هاست. با وضع قوانین سختگیرانه برای کسانی که موجب آتش‌سوزی عمدی یا بر اثر بی‌احتیاطی می‌شوند، عوامل انسانی تاثیرگذار در آتش‌سوزی مراتع از بین می‌رود. بعضی وقت‌ها راهی برای انتقال تجهیزات به محل آتش‌سوزی وجود ندارد و باید به منظور اطفای حریق قبل از وقوع حادثه آتش‌سوزی مسیرهای دسترسی پیش‌بینی شود و ضروری است نیروهای آتش‌نشان و عوامل اطفای آتش با مردم هماهنگی لازم را داشته باشند و کلاس‌های آموزشی برای آنها برگزار کنند. 

 وی می‌افزاید: برخی گردشگران و افرادی در طبیعت آتش روشن می‌کنند و قبل از خاموش شدن آتش، منطقه را ترک می‌کنند. وزش باد و آماده بودن بستر (گیاهان علوفه‌ای موجود که خشک شده) احتمال آتش‌سوزی زیاد است. یا حتی پسماندی که در آنجا باقی می‌گذارند، به‌ویژه اجسام فلزی براق یا حتی شیشه‌ها بر اثر تمرکز نور خورشید در آنها، درجه احتراق علوفه‌ها افزایش می‌یابد و احتمال آتش‌سوزی بالا می‌رود. 


آماده باش شبانه روزی 

آمار آتش‌سوزی مراتع کردستان از کم‌توجهی عمومی به طبیعت حکایت دارد. به‌رغم این‎که هنوز به فصل داغ سال نرسیده‌ایم، تاکنون 35 هکتار از مراتع کردستان طعمه آتش شده‌اند.  فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی کردستان می‎گوید: امکانات و نیروی انسانی ما به اندازه‌ای نیست که جوابگوی این همه سطح گسترده باشد. با این حال امکانات و نیروهای محدود ما به‌صورت شبانه‌روزی در حالت آماده‌باش هستند.  

سرهنگ «اردشیر دولتیاری» در ارتباط با کسانی که باعث آتش‌سوزی مراتع می‌شوند، اضافه می‎کند: اخیرا یک حریق در شهرستان قروه داشتیم که بر اثر عوامل انسانی بوده، تشکیل پرونده قضایی داده شده و برای برخورد به مراجع قضایی معرفی شده است. به منظور مشارکت جوامع محلی و بهره‌برداران منابع طبیعی در پیشگیری، کنترل و مقابله با آتش‌سوزی، 86 گروه واکنش سریع با مدیریت دهیاران در مناطق مختلف استان تشکیل شده است. 

وی با اشاره به این‌که مریوان، سروآباد، بانه، سقز و سنندج از شهرستان‌هایی هستند که آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی آن بیشتر از دیگر مناطق استان است، بیان می‎کند: پارسال 798 هکتار از جنگل‌ها و مراتع استان دچار آتش‌سوزی شد که در مقایسه با سال قبل از آن کاهش داشت و این مهم مرهون خدمات و تلاش حافظان منابع طبیعی و مشارکت
مطلوب مردمی است.


بقایای گیاهان را آتش نزنید 

یک کارشناس منابع طبیعی نیز می‎گوید: یکی از رویه‌های نادرستی که در گذشته در میان کشاورزان مرسوم بود اما اکنون با اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی‌ها کمتر شده، آتش‌زدن بقایای محصولات کشاورزی داخل زمین بود که دلایل اشتباهی از جمله شخم راحت‌تر و افزایش محصول را داشت. «رئوف سلیمانی» ادامه می‌دهد: علاوه بر این‌که آتش‌زدن بقایای محصولات زراعی سبب کاهش جذب عناصر غذایی توسط ریشه‌ها، کاهش ظرفیت نگهداری آب در خاک، کاهش راندمان مصرف آب، کاهش نفوذپذیری خاک و کاهش فعالیت میکرو ارگانیسم‌های خاک می‌شود.

 احتمال آتش‌سوزی مراتع و زمین‌های اطراف را نیز بالا می‌برد و گرمای بعد از آتش ممکن است با یک باد شعله‌ور شود.  وی می‌افزاید: طبق بررسی‌های انجام شده علل آتش‌سوزی در 50 سال گذشته 72 درصد نامعلوم، 22 درصد سهوی و 6 درصد عمدی بوده است. 

کردستان یکی از استان‌های بحرانی به لحاظ شاخص سطح حریق است. از مساحت ۲ میلیون و ۹۳۷ هزار هکتاری استان کردستان، بیش از ۶۰ درصد آن، یعنی یک میلیون و ۵۸۷ هزار هکتار را مراتع و جنگل تشکیل می‌دهد. ۲۰ درصد از مراتع استان کردستان جزو مراتع درجه‌یک (متراکم) است که در هر هکتار از مراتع درجه یک سالانه بیش از ۴۵۰ کیلوگرم علوفه خشک تولید می‌شود و بقیه مراتع درجه ۲ (نیمه‌متراکم) هستند. 


خریداری 40 دستگاه دمنده آتش 

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان با اشاره به این‌که برای خاموش کردن آتش در مراتع، تجهیزات یکی از اولویت‌هاست، اظهار می‎کند: در سال ۹۸ نیز تاکنون ۴۰ دستگاه دمنده آتش برای اطفای حریق خریداری شده و به زودی در بین شهرستان‌ها توزیع می‌شود. این اداره کل درصدد است در شهرستان‌های سنندج، کامیاران و دهگلان مانور اطفای حریق برگزار کند.

«سعدی نقشبندی» ادامه می‌دهد: سال 97 بخش زیادی از مراتع و جنگل‌ها دچار آتش‌سوزی شدند و در این حوادث 4 تن از کارکنان این اداره کل و اعضای انجمن‌های مردم‌نهاد جان خود را از دست دادند. وی اضافه می‎کند: هر سال اقدامات حفاظتی و صیانتی از عرصه‌های منابع طبیعی با استفاده از نیرو‌های آموزش‌دیده در قالب طرح خدمات گشت، مراقبت و اطلاع‌رسانی از عرصه و اعیان منابع طبیعی انجام می‌شود.  آگاه‌سازی مردم برای جلوگیری از آتش‌سوزی مراتع بسیار تاثیرگذار است اما به‌سختی می‌توان آتش‌سوزی‌ها را به صفر رساند، پس باید تجهیزات مدرن و نیروهای کافی را جهت مقابله با آتش‌سوزی به‌ کار گرفت تا کمترین تلفات جانی و مالیاتفاق بیفتد.

روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی کردستان هم ضمن دعوت مردم به مشارکت فعالانه در امر حفاظت از منابع طبیعی به عنوان بزرگ‌ترین سرمایه ملی از شهروندان خواسته است موارد تخریب، آتش‌سوزی و تصرف اراضی ملی را به سامانه رایگان و بیست‌وچهار ساعته ارتباطی ۱۵۰۴ گزارش دهند.


33 آتش سوزی در خرداد امسال

مسئول روابط عمومی منابع طبیعی و آبخیز داری استان کردستان می‌گوید:  از دهم خردادماه جاری تاکنون 33 مورد آتش‌سوزی در اراضی منابع طبیعی استان روی داده است. «پیمان فتاحی» می افزاید: 122 هکتار اراضی مرتعی و 6/2هکتار اراضی جنگلی در این بازه زمانی در  این استان دچار حریق شده است.


اختصاص اعتبار برای مقابله با آتش‌سوزی مراتع کردستان    

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کردستان می‌گوید: امسال ۲۲ میلیارد ریال اعتبار از محل صندوق توسعه ملی برای مقابله، پیشگیری و اطفای حریق در عرصه‌های طبیعی استان اختصاص یافته است. سرهنگ «اردشیر دولتیاری» می‌افزاید: این مبلغ سال گذشته یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون ریال بود که امسال افزایش چشمگیری داشته است. 

وی با بیان این‌که ۱۰ شهرستان با ۲۳ زیرحوزه، زیر نظر منابع طبیعی اداره می‌شود، ادامه می‌دهد: گشت‌زنی پیاده، موتوری، خودرویی، تجهیز جوامع و بهره‌برداران محلی، سمن‌ها و برگزاری دوره‌های ترویجی و آموزشی از جمله برنامه‌هایی است که اجرایی شده یا در حال اجراست. 

سرهنگ دولتیاری بیان می‌کند: اولویت مقابله با آتش‌سوزی در زیرحوزه‌های استان در مناطق جنگلی و سپس در مراتع غرب، شمال غرب و جنوب غرب است و ۴۰ درصد آتش‌سوزی‌ها به علت آتش زدن پسماند مزارع است که به مراتع و جنگل‌ها سرایت پیدا می‌کند.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کردستان با اشاره به وقوع ۸۸ مورد آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی استان در سال گذشته یادآور می‌شود: از این تعداد ۴۸ فقره در جنگل‌ها و ۳۴ فقره در مراتع روی داد و ۷۹۸ هکتار از عرصه‌های طبیعی در آتش سوخت. سرهنگ دولتیاری به تهیه طرح جامع استانی پیشگیری و اطفای حریق استان برای اولین بار در کشور هم اشاره می‌کند و می‌گوید: در این طرح زمان‌ها، مکان‌ها و ساعات بحرانی شناسایی شده و ارتباط نوع آتش‌سوزی با مکان و پوشش گیاهی تبیین شده است. وی اظهار می‌کند: در ماه خرداد و فصل تابستان شاهد بیشترین میزان آتش‌سوزی‌ها هستیم که بیشتر علت آنها خطای انسانی است.