آغاز طرح کنترل در تهران

سیدمحمد فخار/ خبر‌نگار
امروز آغازی نو برای طرح‌های ترافیکی پایتخت است. سرانجام پس از 4دهه آزمون و خطا قرار است همه طرح‌های ترافیکی بر پایه یک الگو و نظام استوار شود. این‌بار ترددهای شهری قرار است با نظام عوارض‌گیری و معاینه فنی تغییراتی جدی در معابر شهری مرکز  شهر ایجاد کند. در چنین فضایی، نگرانی اصلی که درباره روند اجرای طرح جدید وجود دارد، افزایش ترددهای شهری و آلاینده‌های جوی است. اما آیا طرح جدید، ترافیک و آلودگی هوای تهران را بیشتر می‌کند؟

شاهد 97
از اردیبهشت 1397طرح ترافیک جدید اجرا شد تا ترددهای شهری در محدوده طرح ترافیک بر مبنای عوارض شهری و میزان آلایندگی خودرو، آن هم به‌صورت محدود صورت گیرد. این طرح اگرچه حدود 50میلیارد تومان از درآمدهای شهری کم کرد اما موجب کاهش ۲۲ درصدی ورود خودروها به مناطق مرکزی شهر شد و با توجه به موفقیت‌های مرحله اول طرح ترافیک، الگوی طرح کنترل یا رینگ دوم طراحی و از امروز اجرایی شده است.

کاهش ترافیک
مطالعات کارشناسی که پایه و اساس اجرای طرح جدید در تهران است، به موفقیت این طرح خوش‌بینی فراوان دارد. همان اندازه که مطالعات نشان داده، طرح زوج  یا فرد پس از ۱۴ سال نتوانسته به اهداف خود که همان کنترل آلودگی هواست برسد و طرح کنترل می‌تواند این هدف را دنبال کند. نخستین موضوع کاهش چشمگیر ترددهای شهری است. در طرح جدید دیگر ملاک عمل، پلاک زوج یا فرد نیست. در گذشته پلاک‌های فرد 24روز در فصل و پلاک‌های زوج ۳۶ روز در فصل تردد آزادانه داشتند که موجب بروز مشکلاتی شده بود اما حالا ۲۰ روز ثابت برای هر خودرو با هر پلاکی درنظر گرفته شده که مالکان می‌توانند در هر روز که مایل هستند به‌صورت رایگان وارد محدوده شوند. این 20روز رایگان درواقع ترددهای شهری را برای خودروهای زوج، 16روز و برای خودروهای فرد، 4روز کاهش می‌دهد که این عددی مهم در بخش ترافیکی است. همچنین روزهای پنجشنبه تردد در طرح ترافیک اصلی رایگان است اما از ساعت ۶:۳۰ تا 13طرح ترافیک در محدوده کنترل آلودگی هوا اجرایی می‌شود تا در این روز نیز ترددها با مدیریت شهروندان به آسانی نسبت به گذشته کاهش یابد.

افق کاهش آلودگی هوا
3بخش از 4بخش آلاینده‌های جوی پایتخت را وسایل نقلیه تولید می‌کنند. آنها در هر  2بخش گازها و ذرات آلاینده نسبت به منابع کارخانه‌ای و اداری پیشتاز هستند؛ بنابراین باید برای کاهش آلودگی هوای مؤثر تهران بر وسایل نقلیه تمرکزی جدی داشت. برنامه‌های کاهنده آلودگی هوای شهر نیز سال‌هاست بر این مهم استوار هستند. حال اگر طرحی در تهران اجرا شود که آلودگی هوای خودروها را با معاینه فنی مستمر کنترل کند، نتیجه مستقیم بر کیفیت هوای شهر خواهد داشت. طرح ترافیک قبلی و طرح جدید نیز این مهم را به دقت در نظر گرفته‌اند. همچنین داشتن معاینه فنی برتر که آلایندگی خودرو را در سرعت بالا چک می‌کند، در هر 2طرح مشمول تخفیف ویژه خواهد بود. این، نقشه راه این طرح‌ها برای بهبود هوای تهران است.

عوارض و مدیریت سفر
ضلع سوم از ابزارهای موفقیت‌آمیز طرح جدید در کنار طرح ترافیک اصلی شهر، نظام پرداخت عوارض است؛ اینکه یک شهروند به‌خاطر تردد در ساعت ترافیک شهر، مجبور باشد عوارض بیشتری پرداخت کند، بی‌شک می‌تواند سفرهای شهری را مدیریت کند تا هم گره‌های ترافیکی در ساعات اوج تردد کور نشود و هم انتشار آلاینده‌های جوی را در ساعات مختلف پراکنده کند تا غلظت آلاینده‌ها افزایش نیابد.

همه ثبت‌نام کنند
طرح ترافیک و طرح کنترل آلودگی (زوج  یا فرد سابق) همانند سال گذشته در محدوده مرکزی شهر تهران اجرا می‌شود. شرط ورود به 2 محدوده طرح ترافیک و طرح کنترل آلودگی هوا، داشتن برگه معاینه فنی و ثبت‌نام در سامانه «تهران من» است. از این رو ضروری است کلیه دارندگان خودروهای شخصیِ ساکن تهران و همچنین ساکنان دیگر شهرها که با خودروی شخصی قصد سفر به تهران را دارند، قبل از ورود به محدوده‌های ترافیکی اول و دوم در سامانه ای به نشانیmy.tehran.ir ثبت‌نام کرده باشند و همچنین حساب آنها به میزان کافی، موجودی (شارژ) داشته باشد. ثبت‌نام در سامانه «تهران من» هزینه‌ای برای شهروندان ندارد. بر اساس مصوبات قانونی، از اول تیرماه که اجرای طرح زوج یا فرد در تهران پایان می‌یابد و طرح محدوده کنترل آلودگی هوا جایگزین آن می‌شود، در هر فصل خودروهای پلاک تهران ۲۰ روز (و خودروهای پلاک غیر تهران ۱۵ روز) مجاز به تردد رایگان در محدوده دوم (زوج یا فرد سابق) هستند. زوج یا فرد بودن پلاک خودروها نیز در تعیین روزهای مجاز اثری ندارد و ملاک، صرفاً تعداد روزهای ورود است. عوارض تردد در این محدوده در روزهای فراتر از تعداد مجاز، نصف عوارض طرح ترافیک تعیین‌شده است. امسال خودروهای کمتر آلاینده که معاینه فنی برتر دریافت کرده باشند، بیش از سال گذشته از تخفیفِ هزینه‌های طرح ترافیک برخوردار می‌شوند و میزان تخفیف برای این دسته از خودروها ۲۵ درصد خواهد بود.