«ولیان»؛ پرجاذبه اما مهجور

سیما گلزار | البرز- خبرنگار


به گفته اهالی قدیمی، «ولیان» یکی از مهم‌ترین و پرآوازه‌ترین روستاهای ساوجبلاغ از گذشته دور تا چند سال اخیر به شمار می‌رفته است، اما این سال‌ها دیگر آن تب و تاب و حس و حال گذشته را ندارد.
«ولیان» از طریق اتوبان کرج – قزوین و از کنار پل کردان و شهر کوهسار با جاده آسفالت قابل دسترسی است. در مسیر این روستا شهر کوهسار، روستاهای کردان، خوروین، آجین دوجین و چند روستای دیگر قرار دارند.

این روستا هم مانند دیگر روستاهای ساوجبلاغ بهار و تابستان‌هایی معتدل و دلپذیر و زمستان‌هایی سرد و برفی دارد.
برخی گمانه‌زنی‌ها که البته با بررسی بنای خانه‌ای قدیمی در روستای ولیان شکل گرفته است، از قدمت 3هزار ساله این روستا حکایت دارد.

 توصیف مسیر منتهی به روستا در هر فصل منحصربه‌فرد است، اما صحنه بهاری ورود به روستای ولیان انگار نقاشی بی‌نقصی است که توسط چیره‌‌دست‌ترین نقاش دنیا کشیده و درمعرض دید رهگذران این مسیر قرار داده شده است.

ورود به روستا با کوچه‌های پیچ در پیچ آغاز می‌شود. شاخه‌های درختان از حیاط خانه‌های روستا به این کوچه‌ها سرک می‌کشند، در حاشیه روستا کوچه‌هایی است که پله‌هایی قدیمی دارند و به کرانه‌ای ختم می‌شود که چشم‌اندازش موج شاخ و برگ درختان ایستاده در باغ‌های روستاست، «ولیان» گویی جزیره‌ای میان دریایی از زمرد سبز است.


جمعیت متغیر روستا 

یکی از اهالی روستا می‌گوید: جمعیت ولیان در طول سال متغیر است. اکنون که هوای ولیان خوب است جمعیت روستا تا 3 هزار نفر هم می‌شود، اما در دیگر ایام سال حدود 1500 نفر در روستا زندگی می‌کنند.
«مرجان نظری» درباره شغل اهالی ولیان نیز می‌گوید: درآمد بیشتر مردم این روستا از فعالیت‌های زراعی، باغداری و دامداری تامین می‌شود و گندم، جو، توت هراتی، سیب، گیلاس، گردو، آلبالو، زردآلو و خرمالو از مهم‌ترین محصولات زراعی و باغی روستای ولیان است.

به گفته وی، روستای ولیان از 4 محله به نام‌های پایین‌محله یا جیرمحله، وسط‌محله یا میان‌محله، چال‌محله در قسمت شرقی روستا و جرمحله در قسمت بالایی روستا تشکیل شده است.
نظری درباره غذاهای روستای ولیان بیان می‌کند: از غذاهای محلی این روستا می‌توان به انواع غذاهای گوشتی، اشکنه، دمک، سیرماست پلو، آش رشته، جو آش، بلغور آش، گندم آش و ترش آش اشاره کرد. 

وی ادامه می‌دهد: یکی از غذاهای معروف ولیان کشک و دوپلو است که ترکیبی از برنج، رشته، کشک، کلم، سیر، چغندر و سیب‌زمینی است. رشته‌پلو نیز که با لوبیاچیتی، رشته پلویی، پیاز داغ، روغن فراوان و شیره توت می‌پزند از دیگر غذاهای لذیذ و خوشمزه محلی روستاست.


چناری با عمر 1500 سال

از کوچه‌های پیچ در پیچ روستا که می‌گذریم خانه‌های قدیمی و سنتی روستای ولیان، دیوارهای ضخیم، سقف‌های مسطح و در و پنجره‌های چوبی دارند و عمده مصالح به‌کاررفته در ساخت آنها شامل لاشه سنگ، خشت، گل، گچ و خاک و چوب است.

 نمای بیرونی مسجد جامع ولیان از قدمت زیاد ساختمان حکایت دارد. کلیددار مسجد جامع با اشاره به درخت چنار حیاط مسجد جامع روستا می‌گوید: این چنار حدود 1500 سال قدمت دارد و حدود 7 سال پیش به ثبت رسیده است.

«صادق نادری» ادامه می‌دهد: از دور و نزدیک برای دیدن این چنار به ولیان می‌آیند، اما هنوز به صورت جاذبه گردشگری درنیامده و افراد زیادی برای دیدن آن مراجعه  نمی‌کنند.
وی در خصوص بنای مسجد جامع روستای ولیان نیز توضیح می‌دهد و می‌گوید: قدمت این مسجد هم کم از همین چنار ندارد و شاید به هزار سال برسد. از نادری در مورد وضعیت آب، برق و گاز روستا که می‌پرسیم، می‌گوید: در هیچکدام از این موارد مشکلی نداریم و همیشه گاز، آب و برق روستا برقرار است.


مهاجرت جوانان 

این ساکن روستای ولیان در مورد این‌که آیا اهالی ولیان از روستا مهاجرت می‎‌کنند یا خیر، می‌گوید: بیشتر جوانان روستا به دلیل بی‌میلی به کار کشاورزی از روستا می‌روند و در شهر ساکن می‌شوند؛ به عنوان مثال تمام خواهران و برادران من چند سال پیش از این روستا مهاجرت کردند و فقط من در ولیان مانده‌ام.
وی درباره وضعیت بهداشت و درمان روستا نیز می‌گوید: خانه بهداشت روستا از وضعیت خوبی برخوردار است و اهالی روستا از آن رضایت دارند.


کاهش جمعیت ولیان 

یکی دیگر از اهالی روستا می‌گوید: ولیان در سال‌های گذشته از امکانات زیادی برخوردار بود، اما در سال‌های اخیر با کاهش جمعیت و عدم رسیدگی بخش زیادی از این امکانات از دست رفته است.
«علی احمدی» می‌افزاید: پیش از این 2 بانک در روستا وجود داشت، اما حالا یکی از این بانک‌ها تعطیل و مدارس نیز دو شیفت شده است.

وی به مهاجرت اهالی ولیان اشاره می‌کند و می‌افزاید: هنوز این مهاجرت به چشم نمی‌آید اما اگر با همین روند ادامه داشته باشد تا چند سال آینده شاهد کاهش چشمگیر جمعیت روستای ولیان خواهیم بود. 
وی با بیان این‌که شغل بیشتر اهالی ولیان کشاورزی است اما وقتی از کشاورزی حمایت نشود جوان ولیانی دلیلی برای ادامه این کار نمی‎‌بیند و با فروش زمین‌های خود ترجیح می‌دهد در شهر ساکن شود، می‌افزاید: همین مسائل است که باعث دلسردی بسیاری از جوانان و عدم سکونت در روستا و مهاجرت به شهرهای اطراف شده است.

وی سال‌های 50 و 60 روستای ولیان را بسیار پررونق‌تر از سال‌های اخیر عنوان می‌کند و می‌گوید: روستا زمانی رونق می‌گیرد که جمعیت در آن ساکن باشد حال که جمعیت در حال مهاجرت از روستاست رونق نیز از روستا مهاجرت می‌کند.وی به ظرفیت‌های ولیان به‌خصوص در حوزه گردشگری نیز اشاره و اظهار می‌کند: حاشیه رودخانه ولیان، باغ‌ها و طبیعت بکر روستا، چنار 1500 ساله و خود بافت روستا می‌تواند گردشگر زیادی را به روستا جذب کند، اما کسی در این زمینه اقدامی نکرده است.


نگاه ویژه به گردشگری روستایی

عضو شورای اسلامی روستای ولیان با بیان این‌که  این شورا در تلاش است با تعامل مشکلات را برطرف کند می‌گوید: افزایش اعتبارات روستا و نگاه ویژه به این منطقه گردشگری یکی از راه‌های توسعه و رفع مشکلات ولیان است.

«غلامرضا کرمیار» اضافه می‌کند: باید با تعامل، ایجاد توسعه پایدار در ولیان را طرح‌ریزی و افقی روشن را برای این منطقه توریستی ترسیم کرد که البته این مهم دور از دسترس نیست.
وی با بیان این‌که شورای اسلامی ولیان بازوی توانمند مردم است، می‌گوید: این نهاد موظف است نیازهای مردم را رفع کند و در درجه اول خدمتگزاری به اقشار مختلف را از یاد نبرد.
 کرمیار با اشاره به این‌که ولیان از روستاهای پرگردشگر استان است، می‌افزاید: این روستا نیازمند نگاه ویژه مسئولان است.
 

روستای بدون امکانات گردشگری

دهیار روستای «ولیان» ساوجبلاغ می‌گوید: در این روستا بیش از هزار نفر در قالب 350 خانوار به صورت ثابت زندگی می‌کنند و جمعیت شناور این روستا در فصل بهار و تابستان به بیش از 3 هزار نفر نیز می‌رسد.

به گزارش همشهری «منصور صمدبین» درباره وجه تسمیه ولیان نیز عنوان می‌کند: درگذشته نام خانوادگی بیشتر کسانی که در این روستا زندگی می‌کردند والی‌زاده بوده و این نام به مرور زمان به ولیان تغییر یافته و به عنوان اسم روستا انتخاب شده است.

وی با بیان این‌که ولیان یکی از روستاهای هدف گردشگری البرز به شمار می‌آید ولی از این عنوان کمتر نصیبی برده است، ادامه می‌دهد: بیشتر زیبایی‌های این روستا را جاذبه‌های طبیعی مثل رودخانه دربند، کوه و چشمه‌های مختلف تشکیل داده‌اند. از درخت چنار هزارساله حیاط مسجد جامع ولیان و درخت توت قدیمی مسجد حضرت ابوالفضل(ع) این روستا نیز می‌توان به عنوان دیگر جاذبه‌های گردشگری این روستا نام برد و همین جاذبه‌ها باعث شده در طول بهار و تابستان گردشگران زیادی به این روستا سفر کنند.

صمدبین با اشاره به این‌که ولیان به عنوان روستای هدف گردشگری شناخته شده، ولی از کمترین امکاناتی برای پذیرایی از گردشگران برخوردار نیست ادامه می‌دهد: این روستا حتی سرویس بهداشتی و نمازخانه نیز ندارد و همین باعث شده گردشگران پس از یک بار سفر به این روستا علاقه‌ای به بازگشت مجدد نداشته باشند.

وی در پاسخ به این‌که چرا دهیاری نسبت به ساخت این امکانات اقدام نمی‌کند توضیح می‌دهد: چون بیشتر جاذبه‌های گردشگری ولیان خارج از بافت این روستا قرار دارند، دهیاری نمی‌تواند از بودجه سالانه خود برای ساخت سرویس بهداشتی و یا استراحتگاه برای گردشگران استفاده کند.

دهیار روستای ولیان ادامه می‌دهد: سال گذشته با تلاش‌های صورت‌گرفته و با همکاری ساکنان روستا 2 سرویس بهداشتی عمومی در این روستا ساخته شد ولی این تعداد به‌هیچ‌وجه پاسخگوی نیاز گردشگران نیست. هرچند سرویس‌های بهداشتی ساخته‌شده استاندارد نیستند ولی باز بخشی از مشکل گردشگران را حل می‌کنند.

وی در ادامه به استقبال اهالی ولیان برای حضور گردشگران در این روستا اشاره و عنوان می‌کند: ساکنان ولیان برخلاف برخی روستاهای استان از حضور گردشگران ناراضی نیستند، زیرا به‌خوبی می‌دانند حضور گردشگران باعث درآمدزایی برای آنها می‌شود.

صمدبین می‌افزاید: ورود بی‌اجازه گردشگران به باغ‌های میوه به‌خصوص در فصل تابستان تنها مشکل اهالی این روستا با میهمانان ناخوانده است.
دهیار ولیان ادامه می‌دهد: برخی از گردشگران بدون اجازه به باغ‌های میوه روستاییان وارد می‌شوند و میوه‌های درختان را می‌کنند که همین موضوع باعث بروز برخی مشکلات می‌شود. گردشگران باید آداب و فرهنگ روستاگردی را رعایت کنند تا دیدگاه روستانشینان نسبت به آنها تغییر نکند.

دهیار روستای ولیان می‌افزاید: یکی از راه‌های جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها رونق گردشگری روستایی است. این رونق نیازمند عزمی همگانی است، یعنی هم گردشگران و هم مسئولان و هم اهالی روستا باید با یکدیگر تعامل مناسبی داشته باشند تا گردشگری روستایی در استان به جایگاه واقعی خود برسد.