دامداری
فرصت‌های اقتصادی پرورش شتر در گلستان
مدیر امور دام جهاد کشاورزی استان: مرکز جمع‌آوری شیر شتر را در استان راه‌اندازی کرده‌ایم و محصولات پرورش‌دهندگان را خریداری می‌کنیم
فریده ستایشگر | گرگان-خبرنگار
اگر گذرتان به سمت شهرهای شمالی یا شرقی گلستان افتاده باشد، در میان دشت‌ها و مراتع وسیع حاشیه شهرها و روستاها، با صحنه‌های جالبی روبه‌رو می‌شوید که شاید پیشتر تصور می‌کردید شانس دیدنش را فقط در مناطق خشک و کویری کشور خواهید داشت.
شتر بنا به شرایط آب و هوایی و شیوه زندگی مردم نوار مرزی استان به طور ویژه در منطقه ترکمن‌صحرا یافت می‌شود. طی 10 سال اخیر جمعیت این حیوان در استان افزایش پیدا کرده و زندگی بسیاری از شهروندان ترکمن را نیز با درآمدزایی که به همراه داشته، تغییر داده است.
شیر، دوغ و فراورده‌های گوشتی شتر از محصولاتی است که در چند سال گذشته، طرفداران زیادی پیدا کرده است.
پرورش شتر به شکل صنعتی با این شرایط بنا به گفته «عبدالغفور تخله» مدیر امور دام جهاد کشاورزی استان صرفه اقتصادی ندارد، اما وی معتقد است باید در این بخش سرمایه‌گذاری کرد.
با این‌که گلستان تنها استان کشور است که شتر شیری پرورش می‌دهد، اما هیچ کارخانه‌ای برای فراوری ندارد. گفت‌وگوی ما با مدیر امور دام جهاد کشاورزی استان را در ادامه بخوانید.
در حال حاضر چه تعداد شتر در استان وجود دارد و آیا استان برای پرورش این حیوان ظرفیت‌های لازم را داراست؟
گلستان در زمینه پرورش شتر یکی از استان‌های مستعد در کشور است. تنها استانی هستیم که شتر شیری دارد و از آن با عنوان نژاد شتر «ترکمنی» نام برده می‌شود.
با اقدام‌هایی که در یک دهه اخیر انجام شده و همچنین صرفه اقتصادی و ارزش افزوده‌ای که در این بخش وجود دارد، استقبال خوبی از محصولات شتر از جمله شیر، دوغ و فراورده‌های گوشتی شده است.
استقبال خوب، افزایش جمعیت این دام را هم در پی داشته و طی 10 سال گذشته تعداد شتر در استان از 4 هزار رأس به 7500 رأس و میزان تولید روزانه شیر آن از 850 کیلوگرم به بیش از 2 هزار کیلوگرم رسیده است.
پرورش شتر در استان عمدتا به صورت سنتی است، اقدامی برای صنعتی شدن آن شده است؟
این کار به صورت سنتی و عمدتا در روستاهای شمال و شرق استان انجام می‌شود. باید بپذیریم که صنعتی کردن پرورش شتر، به دلیل نوع پرورش این حیوان و وابستگی‌اش به مراتع، سخت است.
در عین حال ما با تحمیل هزینه به پرورش‌دهندگان شتر مخالفیم. زمانی که سرمایه‌گذاری برای پرورش شتر به ما مراجعه می‌کند به او می‌گوییم برای احداث اصطبل هزینه‌ای نکند.
صنعتی کردن به معنای مصطلح آن 2 پیامد دارد که خوشایند نیست، نخست هزینه‌های نگهداری و تولید را افزایش می‌دهد و دوم این‌که محصول تولیدی را از ارگانیک بودن خارج می‌کند. در حال حاضر محصولاتی که از شتر به دست می‌آید به دلیل چرای این حیوان در مراتع، با کیفیت و ارگانیک است.
این گفته شما به این معناست که نباید در این بخش سرمایه‌گذاری کرد؟
نه، اتفاقا برعکس معتقدم باید در این بخش سرمایه‌گذاری کرد، اما نه آن‌طوری که مدنظر بسیاری از افراد است. شرط ما برای صدور مجوز، داشتن مرتع است یا این‌که مرتع را در صورت دارابودن شرایط قانونی به آنان واگذار می‌کنیم.
با توجه به جایگاه پرورش شتر و ایجاد ارزش افزوده قابل ملاحظه آن، چند سرمایه‌گذار برای دریافت مجوز به منظور احداث واحدهای یک تا 5 هزار رأسی اقدام کرده‌اند که کارهای مربوط به آن در حال پیگیری است.
ارزش افزوده‌ای که از آن نام صحبت می‌کنید زمانی اتفاق می‌افتد که محصولات فراوری‌شده با کیفیت مطلوب و در بسته‌بندی‌های موردپسند مشتریان روانه بازار شود، اما در حال حاضر بیشتر در حال خام‌فروشی محصولات هستیم، این بخش چگونه مدیریت می‌شود؟
مرکز جمع‌آوری شیر شتر را در استان راه‌اندازی کرده‌ایم و از پرورش‌دهندگان محصولاتشان خریداری می‌شود، اما همان‌طور که گفتید بسته‌بندی به صورت سنتی است.
با این حال عمده محصولی که تولید می‌شود به استان‌های دیگر از جمله تهران، مشهد و تبریز فرستاده می‌شود و با وجود همه کاستی‌هایی که وجود دارد، درآمدزایی خوبی برای شترداران داشته است، اما برای این‌که ارزش افزوده محصول از استان خارج نشود باید واحدهای فراوری مخصوص شیر شتر در منطقه ایجاد کنیم.
چند سال قبل کارخانه شیر پگاه استان شیر شتر را از پرورش‌دهندگان خریداری و محصول را فراوری می‌کرد، اما بعد از مدتی این کار متوقف شد، این اتفاق نمی‌تواند دوباره تکرار شود؟
چند سال قبل این کارخانه اقدام به جمع‌آوری و خرید شیر شتر کرد و پس از فراوری، آن را در بسته‌بندی‌های مشتری‌پسند به بازار عرضه می‌کرد که مورد استقبال شهروندان هم قرار گرفته بود و در فروشگاه‌های مختلف عرضه می‌شد اما زمانی که این کارخانه اقدام به این کار کرد همزمان شد با موقعی که استان در زمینه تامین شیر شتر با مشکل مواجه بود، به همین علت این طرح کاملا متوقف و کنار گذاشته شد.
در حال حاضر کارخانه‌ای در استان نداریم که به صورت خاص بتواند این محصول را فراوری کند. به همین علت جذب سرمایه‌گذار در این بخش یکی از اولویت‌های مهم امور دام جهاد کشاورزی استان است و مجوزهای لازم را برای سرمایه گذاران علاقه‌‌مند صادر خواهد کرد.
سرمایه‌گذاری که کارخانه فراوری احداث می‌کند می‌تواند از سودآوری آن اطمینان خاطر داشته باشد و از تسهیلات کم‌بهره‌ای که به بخش تولید اختصاص پیدا می‌کند استفاده کند.
