صنایع دستی
صنایع‌دستی البرز بازاریاب ندارد
بیش از 3500 هنرمند البرزی در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی به صورت فردی و گروهی مجوز فعالیت دارند
لیلا فخیم | البرز- خبرنگار
صنایع دستی به عنوان آثاری زیبا و کاربردی که با استفاده از ابزاری ساده و از طریق به‌کارگیری نیروی خلاقیت و هنر تولید می‌شود از گذشته‌های دور تا به امروز از جایگاه ویژه‌ای در زندگی ما برخوردار بوده است.
محصولاتی که هرچند امروزه بیش از جنبه‌های کاربردی به عنوان آرایه‌های زینتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما ارزش آنها به قوت خود باقی است و همچنان به عنوان بهترین سوغات و نشانه هنر و فرهنگ مردم بومی هر دیار شناخته می‌شوند.
اما در کنار آن هنرمندانی که در این رشته فعالیت می‌کنند گلایه‌هایی دارند که شنیدنی است و مسئولان باید بر اساس آن به حل مشکلات این قشر بپردازند.
ضعف توزیع و معرفی
یکی از هنرمندان برجسته البرز که در شاخه لایه‌چینی چوب و خراطی به فعالیت مشغول است و از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری موفق به دریافت نشان ملی مرغوبیت کالا برای آثار هنری خود شده است، می‌گوید: صنایع‌دستی استان همواره مورد توجه همگان بوده اما آنچه مسلم است این است که در البرز بستر توزیع و معرفی برای صنایع‌دستی وجود ندارد و هنرمندان خود باید به فکر حل این مشکل باشند.
«یاسر یامی» ادامه می‌دهد: هدف از شرکت در این نمایشگاه آشنا کردن مردم با شاخه‌های گوناگون صنایع‌دستی است؛ در مرحله بعد نیز می‌توان بازاریابی و فروش محصولات را از دیگر اهداف تولیدکنندگان صنایع‌دستی در نمایشگاه به شمار آورد؛ هرچند معتقدم شرکت هنرمندان در نمایشگاه‌های صنایع‌دستی فقط با این هدف که آثار خود را به فروش برسانند نگاه نادرستی است.
وی اضافه می‌کند: بدون شک برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی فرصت مناسبی برای برقراری ارتباط میان هنرمندان صنایع‌دستی و مخاطب ایجاد می‌کند؛ زیرا موجب آشنایی بیشتر مردم با صنایع‌دستی خواهد شد.
جای خالی برگزاری نمایشگاه
این هنرمند با اشاره به ظرفیت هنرمندان صنایع‌دستی البرز از جای خالی برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی صنایع‌دستی در استان انتقاد می‌کند و می‌گوید: به طور کلی موضوع خوشایندی نیست که تاکنون نمایشگاه‌های بزرگ و مهم صنایع‌دستی در بسیاری از استان‌ها برگزار شده، اما همچنان جای این رویداد هنری در استان البرز خالی است.
یامی ادامه می‌دهد: این در حالی است که هنرمندان تمام شاخه‌های صنایع‌دستی در البرز با کیفیت بالا به فعالیت مشغول هستند و در سال‌های گذشته نیز بیشترین آمار غرفه‌های برتر نمایشگاه بین‌المللی صنایع‌دستی تهران به نمایندگان استان البرز اختصاص داشت.
وی اضافه می‌کند: دلیل این موضوع را باید در نبود فضای مناسب برای برپایی نمایشگاه‌های معتبر بین‌المللی جست‌وجو کنیم که موجب شده است هنرمندان صنایع‌دستی البرز از برگزاری نمایشگاه در استان خود محروم بمانند.
فرصتی برای آشنایی با صنایع دستی
دیگر هنرمند البرزی صاحب سبک که در زمینه گلیم‌بافی به فعالیت می‌پردازد می‌گوید: در سال‌های گذشته در نمایشگاه صنایع‌دستی تهران حضور داشتم و غرفه‌ام نیز به عنوان غرفه نمونه انتخاب شد.
«سهیلا موید جعفری» ادامه می‌دهد: به طور کلی هدف هنرمندان از شرکت در نمایشگاه‌های گوناگون، معرفی صنایع‌دستی به مخاطب و آشنا کردن جامعه با این کالاهای هنری است؛ علاوه بر این‌که نمایشگاه‌های برگزارشده فرصت خوبی برای هنرمندان و فعالان صنایع‌دستی فراهم می‌کند تا به فروش محصولات خود اقدام کنند.
وی اضافه می‌کند: مردم به‌ویژه در سال‌های اخیر به‌خوبی از صنایع‌دستی استقبال می‌کنند و تعداد بازدیدکنندگان از نمایشگاه‌هایی که در این زمینه برگزار می‌شود قابل توجه و چشمگیر است؛ اما شرایط برگزاری نمایشگاه‌ها نیز در جذب مخاطب و مشارکت هنرمندان تاثیرگذار است.
موید جعفری می‌گوید: در طول مدت برگزاری نمایشگاه شاهد بودم که تعدادی از بازدیدکنندگان و خریداران صنایع‌دستی از شهرها و استان‌های گوناگون کشور به تهران سفر می‌کنند و این موضوع نشان‌دهنده میزان علاقه این افراد به محصولات تولیدشده در قالب صنایع‌دستی است.
این هنرمند می‌گوید: هرچند امسال شرایط رفاهی در نمایشگاه بین‌المللی صنایع‌دستی چندان قابل قبول نبود اما از آنجا که از طرف اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مکان مناسب یا فروشگاهی برای عرضه محصولات در اختیار تولیدکنندگان قرار نگرفته است، ناچاریم تا در این نمایشگاه‌ها شرکت کنیم.
جایگاه ممتاز البرز در تولید صنایع دستی
معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری البرز با تاکید بر ظرفیت‌های خوب تولیدکنندگان صنایع‌دستی استان می‌گوید: هنرمندان البرزی در نمایشگاه بین‌المللی صنایع‌دستی تهران در رشته‌های سفال و سرامیک، نقاشی روی شیشه، خراطی و لایه‌چینی چوب، رودوزی‌های سنتی، حکاکی چرم، نساجی سنتی، چاپ باتیک، جاجیم‌بافی و گلیم‌بافی مشارکت داشتند و آثار خود را در معرض دید علاقه‌مندان قرار دادند.
«سعید امینی» با بیان این‌که هنرمندانی که به صورت انفرادی مجوز مشاغل خانگی را دریافت کرده بودند موفق به دریافت این تسهیلات شدند ادامه می‌دهد: بیش از 300 هنرمند فعال در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی استان برای دریافت این تسهیلات به بانک‌های عامل معرفی شده‌اند.
این مسئول توضیح می‌دهد: اکنون بیش از 3500 هنرمند البرزی در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی به صورت فردی و گروهی مجوز فعالیت دارند. امینی در ادامه با بیان این‌که هنرمندان فعال در حوزه صنایع‌دستی استان در سال‌های اخیر فعالیت‌های چشمگیری داشته‌اند، می‌گوید: هنرمندان گروه چوب، سفال و سرامیک و تولیدکنندگان زیراندازها ازجمله جاجیم و گلیم، صنایع‌دستی، چرمی و همچنین زیورآلات سنتی ازجمله این افراد هستند.
معاون صنایع‌دستی میراث فرهنگی البرز در ادامه به عمده مشکلات هنرمندان صنایع‌دستی استان اشاره می‌کند و می‌افزاید: بازاریابی و فروش محصولات صنایع‌دستی البرز و نبود بازارچه و نمایشگاه دائمی صنایع‌دستی از مهم‌ترین این مشکلات است، علاوه براین، با توجه به شرایط اقتصادی کشور و عدم اختصاص ارز دولتی برای خرید مواد اولیه، مشکلات موجود در این عرصه بیشتر شده است.
وی اضافه می‌کند: البرز هم‌اکنون از نظر تولید صنایع‌دستی در جایگاه خوب و قابل قبولی قرار گرفته است و علیرغم این‌که آخرین استانی است که در کشور شکل گرفته اما از نظر میزان تولید صنایع‌دستی و کیفیت این آثار اولین رتبه‌ها را به خود اختصاص داده است.
واردات و کسادی بازار صنایع‌دستی
یک هنرمند منبت‌کار البرزی می‌گوید: بسیاری از هنرمندان به دلیل واردات بی‌رویه صنایع‌دستی ارزان‌قیمت تغییر شغل داده‌اند.
«زهرا سلجوقی» در گفت و گو با همشهری می‌افزاید: فروش صنایع‌دستی یکی از راه‌های کسب درآمد در کشورهایی است که از پیشینه تاریخی غنی‌ای برخوردار بوده و در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی صاحب سبک هستند.
آوازه صنایع‌دستی هنرمندان ایرانی از قدیم‌الایام بین هنردوستان جهان مطرح بوده و بسیاری صرفا با انگیزه خرید آثار فاخر هنری به ایران سفر می‌کرده‌اند. به گفته وی، صنایع‌دستی با هویت و فرهنگ ما گره خورده و به نوعی سند تاریخی چندین هزارسال تمدن ایرانیان محسوب می‌شود. تولید و فروش صنایع‌دستی راهی برای معرفی هنر دست و توانمندی‌های روحی و فکری هنرمندان ایرانی به شمار می‌آید.
این هنرمند البرزی می‌گوید: امروز تولید و صادرات صنایع‌دستی می‌تواند دریچه‌ای به سوی توسعه اقتصادی کشور باز کند ولی شرایط مناسبی برای این کار وجود ندارد و همین باعث شده بیشتر کارگاه‌های صنایع‌دستی با ظرفیت محدود فعالیت کنند.
وی ادامه می‌دهد: بیشتر هنرمندان به دلیل این‌که نمی‌توانند تولیدات خود را به قیمت مناسب در داخل و یا خارج از کشور به فروش برسانند، فعالیت در رشته هنری را به صورت حرفه‌ای رها کرده و به این کار به عنوان شغل دوم نگاه می‌کنند. علاوه براین واردات صنایع‌دستی ارزان‌قیمت از چین و هند نیز بازار صنایع‌دستی‌کاران ایرانی را کساد کرده است.
سلجوقی می‌گوید: تولید صنایع‌دستی علاوه بر هزینه زیاد، زمان زیادی از هنرمند می‌گیرد بنابراین در نهایت قیمت گذاری اثر باید به گونه‌ای باشد که برای هنرمند صرفه اقتصادی داشته باشد. واردات صنایع دستی‌ای که کیفیت مناسبی ندارند و از نمونه‌های مشابه ایرانی ارزان‌تر هستند باعث شده انگیزه تولید صنایع‌دستی‌کاران داخلی کاهش یابد.
وی می‌افزاید: در کنار این موارد خرید صنایع‌دستی در بین خانواده‌های ایرانی رواج چندانی ندارد. بیشتر خانواده‌ها به بهانه گران بودن صنایع‌دستی از هنرمندان این حوزه حمایت نمی‌کنند، ولی آنها حاضرند مبالغ بسیار بیشتری برای خرید برخی تجملات صرف کنند. لازم نیست خانواده‌ها صنایع‌دستی گران‌قیمت خریداری کنند، بلکه هر کس به فراخور توان مالی‌ای که دارد می‌تواند از هنرمندان این حوزه حمایت کند.
این هنرمند ادامه می‌دهد: برای تعدیل وضعیت موجود و رواج فرهنگ خرید صنایع‌دستی دربین مردم رسانه‌ها باید وارد عمل شوند و در این حوزه به شکل گسترده‌ای اطلاع‌رسانی کنند.
وی راه‌اندازی نمایشگاه‌های دائمی صنایع‌دستی را یکی از راه‌های آشتی مردم با صنایع‌دستی می‌داند و می‌گوید: برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی نباید به روزهای محدودی از سال منحصر شود، بلکه باید شرایطی فراهم شود که مردم به طور مستمر با تولیدات این حوزه در ارتباط باشند.