صندلی داغ

لیلا شریف

ساختمان بهشت، آمد و رفت‌های بسیاری را به‌خود دیده است؛ از روزگاری که صندلی نخستین شهردار بعد از انقلاب به نام چهره شناخته شده نهضت آزادی سند خورد تا روزی که مردان اصولگرا و اصلاح‌طلب بر کرسی ریاست تکیه زدند. از میان تمام چهره‌هایی که بر صندلی داغ شهرداری تهران نشستند، محمود احمدی‌نژاد بود که از این سمت برای خود سکویی ساخت و از بهشت راهی پاستور شد. باقی شهرداران یا به‌دلیل حاشیه‌های دوران مدیریت‌شان به زندان و گوشه‌نشینی محکوم شدند یا مسیر فعالیت حزبی و حضور در سمت‌های اجرایی کم حاشیه‌تر را پیش گرفتند.

محمد توسلی، نخستین شهردار تهران

توسلی از چهره‌های شناخته شده نهضت آزادی است که در زمان حضور مهدی بازرگان در جایگاه رئیس دولت موقت به‌عنوان نخستین شهردار تهران انتخاب شد. او از سال 57 تا 59 سکانداری شهرداری تهران را برعهده داشت اما پس از آنکه بازرگان از دولت موقت استعفا کرد، سرانجام او هم-بعد از 3بار استعفا- در سال59 از شهرداری خداحافظی کرد.
خروج توسلی از شهرداری با حاشیه‌نشینی یاران نهضت آزادی همزمان شد و این اتفاق خود دلیل کافی بود تا او پس از شهرداری در جایگاه اجرایی دیگری قرار نگیرد.



در فاصله سال‌های 59 که توسلی از شهرداری رفت تا سال62 که نبی حبیبی از چهره‌های مطرح موتلفه مدیریت شهر را برعهده گرفت، افراد مختلفی همچون سیدرضا زواره‌ای، سیدکمال‌الدین نیک‌روش، غلامحسین دلجو، محمد کاظم سیفیان و حسین بنکدار در بازه‌های زمانی کوتاهی بر کرسی شهرداری تهران نشستند تا سرانجام نوبت به نبی حبیبی
 رسید.
سیل تجریش در سال66 نقطه پایانی بر دوران شهرداری نبی حبیبی گذاشت و او بعد از شهرداری تهران در سمت‌هایی همچون مدیرعامل پست و ریاست سازمان هواپیمایی نقش‌آفرینی کرد.
معاونت بنیاد مستضعفان و قائم‌مقامی در امور جانبازان آخرین مسئولیت اجرایی نبی حبیبی بود. او بعد از فعالیت‌های اجرایی مسیر کار حزبی را در پیش گرفت. نبی حبیبی هر چند تلاش کرد با حضور در رقابت‌های انتخاباتی نقشی را برای خود در مجلس و شورای شهر رقم بزند اما تلاش‌هایش با شکست مواجه و مجبور شد تا پایان عمر به نقش‌آفرینی در حزب موتلفه قناعت کند.

غلامحسین کرباسچی


دولت آیت‌الله هاشمی ‌رفسنجانی که به روی کار آمد، وزارت کشور به عبدالله نوری سپرده شد. براساس نظر نوری- پس از دوره کوتاه شهرداری سیدمرتضی طباطبایی در زمان وزارت علی‌اکبر محتشمی‌پور- این بار نوبت فردی رسید که امتحانش را در کار اجرایی پس داده بود؛ غلامحسین کرباسچی شهردار اصفهان.
کرباسچی با پیگیری‌های آیت‌الله هاشمی و وزیر کشور، سال68 به شهرداری تهران کوچ کرد اما سرانجام در سال77 به‌دلیل اتهامات مالی، بازداشت و به ۳سال زندان و ۱۰سال انفصال از خدمات دولتی محکوم شد. پس از پایان دوران محکومیت، کرباسچی در قامت دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی، فعالیت‌هایش را به امور حزبی محدود کرد.

مرتضی الویری


الویری پس از سابقه حضور در دوره‌های اول تا سوم مجلس، نخستین شهرداری بود که با حکم شورای شهر ردای ریاست شهر تهران را در سال78 بر تن کرد. در گذر زمان، آتش اختلاف چنان به دامن الویری و شورای شهر افتاد که او عطای این سمت را به لقایش بخشید و در سال80 استعفا کرد.
رفتن به سفارتخانه ایران در اسپانیا مسیری بود که الویری پس از شهرداری تهران در فاصله سال‌های 82 تا 85 پیش گرفت.
هر چند انتخابات سال88 برای شهردار سابق تهران با اتهاماتی همچون تبلیغ علیه نظام، اقدام علیه امنیت کشور و صدور حکم یک‌سال زندان همراه شد اما بعد از گذشت چند سال او توانست با جایگیری درفهرست اصلاح‌طلبان راهی پنجمین شورای شهر تهران شود.


محمود احمدی‌نژاد

شهرداری تهران برای هر کس آب نداشت برای احمدی‌ن‍‍ژاد نان داشت. آرزویی که بسیاری در سر می‌پروراندند تا شاید روزی از خیابان بهشت راهی پاستور شوند و بر صندلی ریاست‌جمهوری تکیه بزنند، در فاصله کمتر از 26‌ماه برای احمدی‌نژاد جامه واقعیت بر تن کرد. احمدی‌نژاد که در اردیبهشت سال82 از سوی دومین شورای شهر به‌عنوان شهردار انتخاب شده بود، در سال84 کلید بهشت را با کلید پاستور تاخت زد.

محمدباقر قالیباف


برخلاف احمدی‌نژاد، صندلی شهرداری برای قالیباف چندان خوش یمن نبود. قالیباف در سال84، لباس نظامی را از تن در آورد و تجربه سال‌ها فرماندهی‌اش در ناجا، قرارگاه خاتم‌الانبیا و... را پشت سر گذاشت تا وارد کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری شود. شکست قالیباف در آن انتخابات همچون نیروی محرکه‌ای او را به سمت شهرداری تهران پرتاب کرد تا او طولانی‌ترین دوران ریاست شهرداری تهران را به نام خود ثبت کند. قالیباف در تمام این 12سال نیم‌نگاهی به پاستور داشت اما شهرداری تهران نتوانست برای او سکوی پرشی به سمت ریاست‌جمهوری بسازد؛ چرا که او در انتخابات سال‌های 92 و 96 یک‌بار به‌دلیل رأی نیاوردن و یک‌بار هم به‌دلیل کناره‌گیری، از خواسته‌اش جا ماند.
دوران پس از شهرداری برای قالیباف با گمانه‌زنی‌های بسیاری در مورد حضور او در نهادهای مختلف طی شد اما تا‌کنون جز عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، جایگاه جدیدی برای شهردار سابق مهیا نشده است.

محمدعلی نجفی


پنجمین دوره شورای شهر به نام اصلاح‌طلبان سند خورد و این شورای یکدست، نجفی را به‌دلیل سابقه‌های اجرایی دوران جمهوری اسلامی، به‌عنوان شهردار انتخاب کردند.
اما عمر حضور او در شهرداری بیشتر از 7‌ماه دوام نیاورد و او که شهریور 96 به شهرداری آمده بود، پس از حاشیه‌های فراوان در فروردین 97 از این سمت استعفا کرد.

سیدمحمدعلی افشانی


پس از خروج نجفی از شهرداری نوبت به افشانی، چهره‌ای نزدیک به حزب اعتمادملی برای تکیه بر صندلی شهرداری تهران رسید. افشانی هم همچون نجفی فرصت کوتاهی برای ریاست به دست آورد و در فرصت شش‌ماهه، به‌دلیل آنکه قانون منع به کارگیری بازنشستگان شامل حالش می‌شد، هنوز نیامده از شهرداری رفت.