عصر جدید اروپا

محمدامین خرمی ـ خبرنگار

تسلط بی‌چون‌و‌چرای احزاب راست میانه و چپ میانه بر کرسی‌های پارلمان اروپا بالاخره شکسته شد و دیگر احزاب سیاسی ازجمله لیبرال‌ها، سبزها و البته ملی‌گراها نیز وارد مدار قدرت و تصمیم‌گیری در مهم‌ترین سازوکار دمکراسی در قاره سبز شدند.
اگرچه برخلاف پیش‌بینی‌ها، احزاب پوپولیست راستگرا نتوانستند آنگونه که وعده داده بودند تاریخ‌ساز شوند و پارلمان اروپا را فتح کنند، اما قدرتمندتر از گذشته همچنان در کنار احزاب بزرگ و قدیمی اروپا در این نهاد حضور خواهند داشت. 3روز انتخابات در 28کشور عضو اتحادیه اروپا برای تعیین سرنوشت 751کرسی پارلمان اروپا، اکنون چینش نیروهای سیاسی در اتحادیه اروپا را تغییر داده است.
حزب «مردم اروپا» که محافظه‌کار است و طیف راست سیاسی جزو میانه‌روها به شمار می‌رود و همچنین حزب «سوسیال‌ها و دمکرات‌ها» که چپ میانه را تشکیل می‌دهد، طی 40سالی که از عمر پارلمان اروپا می‌گذرد، در ائتلاف با هم همیشه کنترل امور را در دست داشتند اما اکنون این اکثریت مطلق شکسته شده است. این دو حزب در مجموع بیش از 80کرسی خود را از دست دادند و لیبرال دمکرات‌ها نیمی از آنها را صید کردند تا در کنار سبز‌ها که با کسب 20کرسی جدید اکنون 69کرسی پارلمان را در اختیار دارند، شگفتی‌ساز شوند.
دیگر کرسی‌هایی که احزاب سنتی از دست دادند، به سبد احزاب ملی‌گرا و پوپولیست ریخته شد که اکنون در شاکله سیاسی اتحادیه اروپا، یک نیروی تازه‌کار اما قوی به شمار می‌روند؛ نیرویی که توانستند بعد از 20سال، در اکثر کشورهای عضو شوری تازه به انتخابات ببخشند. متوسط میزان مشارکت در انتخابات پارلمان اروپا طی 20سال گذشته حدود 40درصد بوده است؛ انتخاباتی که آخرین‌بار در سال 2014حدود 42درصد از مردم در آن شرکت کرده‌ بودند، این بار موفق شد حدود 51درصد از واجدان شرایط رأی‌دهی را به پای صندوق‌ها بکشاند.

پیام انتخابات؛ نه به وضعیت موجود
در انتخابات پارلمان اروپا، تعداد کرسی‌های متعلق به هر کشور براساس نسبت جمعیتی تعیین می‌شود. بنابراین آلمان با 96کرسی، فرانسه با 74کرسی و انگلیس و ایتالیا هر کدام با 73کرسی صاحب بیشترین کرسی‌ها در پارلمان هستند. نتایج اولیه انتخابات پارلمان اروپا حکایت از یک پیام مشخص دارد و آن مخالفت با وضع موجود است. نتایج نشان می‌دهد مردم اروپا در مجموع خواستار برچیده‌شدن سازوکار اروپای واحد نیستند اما همچون انتخابات ملی در کشورهای خود، در صحنه سیاسی اتحادیه اروپا نیز خواهان تغییر در وضعیت کنونی و دست‌به‌دست‌شدن قدرت از احزاب سنتی به احزاب جدیدتر هستند.
حزب مردم اروپا که حزب حاکم آلمان محور اصلی آن است، در کنار حزب سوسیال‌ها و دمکرات‌ها که احزاب حاکم در اسپانیا و پرتغال شاکله اصلی آن را تشکیل می‌دهند، حامی همگرایی در اروپا هستند. بنابراین می‌توان مطمئن بود که سازوکار اتحادیه اروپا همچنان می‌تواند به حیات خود ادامه دهد. لیبرال‌‌دمکرات‌ها هم که پایگاه اصلی‌شان در آلمان، فرانسه و انگلیس است و حامی کسب‌وکار‌ و تجارت آزاد هستند نیز به تقویت همگرایی در اروپا معتقدند. سبزها نیز چنین اعتقادی دارند. بنابراین می‌توان گفت چینش اصلی قدرت در پارلمان اروپا ترکیبی از این 4حزب خواهد بود.
با این حال، نتایج انتخابات در کشورهای مختلف اروپایی با یکدیگر متفاوت بوده است؛ نتایجی که نمایانگر دغدغه‌های متفاوت مردم در این کشورهاست.
  آلمان: در آلمان حزب حاکم دمکرات مسیحی که در دور قبلی انتخابات 35درصد آرا را از آن خود کرده بود، این بار به کسب 28درصد از آرا بسنده کرد. متحد قدیمی حزب حاکم یعنی سوسیال دمکرات‌ها هم که 27درصد آرا را داشتند، این‌بار 15درصد آرا را کسب کردند. سبزهای آلمان خیزش خیره‌کننده‌ای داشتند و موفق شدند در جایگاه دوم قرار گیرند. دغدغه‌های زیست‌محیطی آلمان‌ها درباره گرمایش زمین را دلیل اصلی چنین چرخشی در انتخابات این کشور دانسته‌اند. راست‌های افراطی آلمان در قالب حزب آلترناتیو آلمان اما ضعیف‌تر از پیش‌بینی‌ها ظاهر شده اما همچنان موفق شدند با کسب 11کرسی در جایگاه چهارم قرار بگیرند و ثابت کنند خطر قدرت‌گرفتن راست‌ها هنوز در آلمان جدی است.
  فرانسه: در میان راست‌های افراطی اروپا، ملی‌گراهای فرانسه به رهبری خانم ماری لوپن عملکرد بهتری‌ داشتند. لوپن موفق شد حزب امانوئل مکرون را که دیدگاه لیبرال دارد و هدایت‌کننده جنبش «رنسانس» در اتحادیه اروپا به شمار می‌رود، شکست دهد. تفاوت این دو حزب تنها یک کرسی است اما کسب 22کرسی از سوی حزب خانم لوپن در مقابل 21کرسی ائتلاف مکرون در فرانسه برای بسیاری معنی‌دار است. پیام این رأی مخالفت جدی مردم فرانسه با سیاست‌های دولت است؛ سیاست‌هایی که ماه‌هاست معترضان را در قالب تظاهرات خیابانی جلیقه‌زردها به خیابان‌ها کشیده است.
  انگلیس: نتیجه انتخابات اخیر در انگلیس، سیلی محکمی به‌صورت احزاب سنتی این کشور یعنی حزب محافظه‌کار و‌‌ کارگر به شمار می‌رود. حزب برگزیت به رهبری نایجل فاراژ که خواستار پایان‌دادن به حضور انگلیس در اتحادیه اروپاست، با کسب 29کرسی در رتبه نخست قرار گرفته است. آنها که هوادار خروج نیستند هم ترجیح دادند به لیبرال‌ دمکرات‌ها رأی دهند و این حزب با کسب 16کرسی در جایگاه دوم قرار گرفت. بعد از آن حزب کارگر با 10کرسی در جایگاه سوم قرار گرفته است. انگلیسی‌ها حتی جایگاه چهارم را هم به حزب حاکم ندادند و ترجیح دادند که سبزها را با 7کرسی قبل از حزب محافظه‌کار با 4کرسی بنشانند تا بار دیگر صدای اعتراض‌شان را به سیاست‌های دولت بلند کنند.
  ایتالیا: ایتالیا یکی از معدود کشورهایی است که به‌دست راست‌های افراطی افتاده و احزاب پوپولیست در آن اکنون همه‌کاره‌اند. متیو سالوینی، رهبر حزب لیگ ایتالیا با کسب حدود یک‌سوم آرا موفق شده بیشترین کرسی‌ها را از آن خود کند و برنده مطلق انتخابات پارلمان اروپا در این کشور شود. او که سال گذشته پس از به‌قدرت‌رسیدن راست‌های افراطی در ایتالیا در جایگاه معاون نخست‌وزیر و وزیر کشور قرار گرفت، طی هفته‌های اخیر بسیار تلاش کرد تا احزاب راست افراطی از کشورهای مختلف را در ائتلافی فراگیر گرد هم آورد. او سیاست‌های ضدمهاجرتی دارد و خواستار اصلاح اساسی اتحادیه اروپاست.
  اسپانیا: حزب حاکم سوسیالیست با کسب یک‌سوم 54کرسی این کشور پیروز میدان شد. راست‌ها در اسپانیا عملکرد بسیار ضعیفی داشتند و حدود 6درصد آرا را از آن خود کردند.
  لهستان: در لهستان، حزب دست‌راستی حاکم یعنی حزب قانون و عدالت 45درصد از 51کرسی سهم این کشور را به‌دست آورد.
  مجارستان: ویکتور اوربن، نخست‌وزیر مهاجرستیز مجارستان با کسب 13کرسی از 21کرسی سهمیه این کشور در پارلمان اروپا، شگفتی‌ساز شده است. او اعلام کرد انتخابات اخیر نشانگر آغاز دوره‌ای جدید در مبارزه با مهاجرت در اتحادیه اروپاست.
  یونان: یکی از مهم‌ترین حواشی مربوط به انتخابات پارلمان اروپا مربوط به رأی‌گیری در یونان است. این کشور که درگیر مشکلات اقتصادی متعدد است، در پارلمان اروپا 21کرسی دارد. عملکرد بسیار ضعیف حزب حاکم یعنی حزب سیریزا در رأی‌گیری پارلمان اروپا باعث شد تا الکسیس سیپراس، نخست‌وزیر یونان مجبور شود انتخابات پیش از موعد اعلام کند.







جایگاه پارلمان اروپا

ساختار اتحادیه اروپا به‌طور کلی و پارلمان اروپا به‌طور خاص، یک ساختار پیچیده به شمار می‌رود. پارلمان اروپا قدرت قانونگذاری دارد، بودجه را تعیین می‌کند و بر عملکرد بسیاری از نهادهای زیرمجموعه اتحادیه اروپا نظارت دارد. این نهاد همچنین رئیس کمیسیون اروپا را انتخاب می‌کند. رئیس کنونی ژان کلود یونکر است که یکی از حامیان اصلی همگرایی در اروپا به شمار می‌رود. پارلمان اروپا در عین حال در جاهایی قدرت تصمیم‌گیری کامل ندارد و در کنار دیگر نهادهای اروپایی ازجمله کمیسیون اروپا تصمیم می‌گیرد. اعضای کمیسیون اروپا را دولت‌های ملی در کشورهای عضو تعیین می‌کنند اما پارلمان اروپا بر سر ترکیب کمیسیون اروپا قدرت وتو دارد. شورای اتحادیه اروپا متشکل از وزرای کشورهای عضو و همچنین شورای اروپا متشکل از سران کشورهای عضو نیز در برخی حوزه‌ها قدرت تصمیم‌گیری پارلمان اروپا را محدود می‌کنند.
تغییر چینش گروه‌های سیاسی در پارلمان اروپا به مذاکرات جدی بر سر ترکیب کمیسیون اروپا و تعیین ریاست آن منجر خواهد شد. سران کشورهای اروپایی همچنین ناگزیرند برای تعیین رئیس شورای اروپا، نتایج و سمت‌‌و‌سوی مشخص‌شده در انتخابات پارلمان را مدنظر قرار دهند.