پایان یک تبعیض

4سال از زمان بررسی لایحه اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی و مردان خارجی در دولت می‌گذرد و سرانجام روز گذشته نمایندگان مجلس با 188رای موافق کلیات این لایحه را تصویب کردند.
تا قبل از تدوین و تصویب این لایحه، فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی تا 18سالگی نمی‌توانستند تابعیت ایرانی بگیرند و از داشتن اوراق هویتی و تمام امکاناتی که به ایرانیان تعلق می‌گیرد محروم بودند. به همین دلیل این افراد از تمام خدماتی که به اتباع ایرانی ارائه می‌شد محروم بودند.
در بند 2ماده 976 قانون مدنی درخصوص شرایط تبعه ایرانی محسوب شدن، آمده است: «کسانی که پدر آنها ایرانی است اعم از اینکه در ایران یا در خارجه متولد شده باشند.» بر این اساس افرادی که دارای پدر ایرانی هستند حتی اگر محل تولد آنها در ایران نباشد از هنگام تولد تبعه ایرانی محسوب می‌شوند. اما این مسئله درخصوص فرزندان مادران ایرانی که با اتباع خارجی ازدواج می‌کنند صدق پیدا نمی‌کرد.
براساس آمار 60درصد از همسران زنان ایرانی که با اتباع خارجی ازدواج کرده‌اند، دارای همسر افغانستانی، 12درصد دارای همسر عراقی و 28درصد از سایر ملیت‌ها هستند. 17درصد این زنان دارای یک فرزند، 23درصد دارای 2فرزند، 20درصد دارای 3فرزند، 14درصد دارای 4فرزند و 24درصد این زنان بیش از 4فرزند دارند که به‌علت نداشتن شناسنامه بسیاری از آنها نمی‌توانند برای تحصیل وارد مدارس شوند. همچنین 21درصد این بچه‌ها به سن مدرسه نرسیده‌اند، 27درصد در سن تحصیل هستند، 6درصد فارغ‌التحصیل شده، 25درصد ترک تحصیل کرده و 29درصد این بچه‌ها نیز هیچ‌گاه به مدرسه نرفته‌اند. حالا با تصویب کلیات این لایحه در مجلس و درصورت تصویب نهایی آن فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی تابعیت ایرانی خواهند گرفت.
اما مطرح شدن این لایحه در مجلس با نظرات موافق و مخالف تعدادی از نمایندگان روبه‌رو شد، به گزارش سایت خانه ملت، محمود رحیمی جهان آبادی، نماینده مردم تربت جام در مجلس در موافقت با کلیات لایحه اعطای تابعیت به کودکان زنان ایرانی و مردان خارجی، گفت: در سال 1313 در زمان رضاخان قانون انتقال تابعیت از طریق پدر تصویب شده است، زمانی که زن را به‌عنوان یک کالا و وسیله درنظر می‌گرفتند، امروز که زن به عزت و کرامت رسیده و تحصیلات و جایگاه والایی را در کشور دارد، براساس کدام منطق اعطای تابعیت یا انتقال خون از مادر به فرزند را رد و زن را از این حق محروم می‌کنید.
عبدالرضا مصری، نماینده کرمانشاه نیز در موافقت با کلیات این لایحه اظهار کرد: ما گرفتار ماده 976قانون مدنی شده‌ایم.
قانون مدنی تابعیت ذاتی را صرفا از پدر نقل می‌کند، درصورتی که این قانون مغایر آیه شریفه قرآن است که می‌فرماید ما شما را از زن و مرد آفریدیم. ما تاکنون تابعیت را به حضور مرد تلقی کردیم درصورتی که تولد یک نوزاد به‌دست یک زن و مرد است، باید در این مورد تجدید نظر کنیم.
مصطفی کواکبیان، نماینده تهران در مخالفت با کلیات این لایحه گفت: مخالفت من با این لایحه مشروط است به این مفهوم که در جهت ارتقای منزلت زن ایرانی و همچنین حفظ حقوق فرزندان آنها باید برنامه‌ریزی دقیق داشته باشیم.
 وی افزود: اگر بدون برنامه‌ریزی و حساب و کتاب عمل کنیم مشکلاتی خواهیم داشت، بعضی در تشریح این موضوع، مبحث شرعی بودن ازدواج زنان را مطرح می‌کنند درصورتی که این موضوعی حقوقی است.
فرهاد تجری، نماینده قصرشیرین در مجلس نیز در مخالفت با کلیات این لایحه گفت: ما قانون اعطای تابعیت را داریم، این قانون باز کردن دریچه کشور برای کسانی است که ممکن است به لحاظ امنیتی برای کشور مشکل ایجاد کنند.
 وی افزود: ما در زمینه کار و اشتغال و معیشت جوانان مشکل داریم، در این شرایط به‌دنبال اعطای تابعیت به کسانی هستیم که ممکن است در این زمینه برای کشور ایجاد مشکل کنند.


اعطای تابعیت یک نیاز جدی است

معاون حقوقی رئیس‌جمهور هم در جریان بررسی کلیات لایحه اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی با اعلام موافقت دولت با این لایحه، گفت‌: زن ایرانی براساس یک حق انتخاب و اجازه قانون با یک مرد غیرایرانی ازدواج کرده که حاصل آن فرزندانی است که نمی‌توانند تابعیت ایرانی داشته باشند. لعیا جنیدی خاطرنشان کرد: بسیاری از زنان ایرانی هم در داخل کشور حضور دارند که با مرد غیرایرانی ازدواج کرده و فرزندانشان تابعیت ایرانی ندارند که این باعث ایجاد تبعیض می‌شود. در گذشته آنها با مشکل ادامه تحصیل مواجه بودند که با اعطای تسهیلاتی تا حدی این مشکل بر طرف شد، اما هم‌اکنون با مشکل داشتن شغل و استفاده از سایر حقوق قانونی‌شان مواجه هستند. این عوامل تبعیض با گذشت زمان می‌تواند منجر به بر هم خوردن نظم اجتماعی و حتی ایجاد خطرات امنیتی شود چون آنها احساس می‌کنند که از حقوقشان محروم بوده، لذا اعطای تابعیت یک نیاز جدی است که نباید در آن تردید کرد.