آن‌که باید بیاموزد،بیاموزاند و زندگی کند

شاهین امین

معلم، نخستین مواجهه اغلب ما با جامعه خارج از خانواده است؛ مواجهه با فضایی غریب و ناآشنا در محیطی خارج از فضای- احتمالا- امن خانه؛ فضایی که ناآشنایی آن را برای کودک هول‌آور می‌کند و معلم تنها کسی است که می‌تواند هول و ولای محیط غریب مدرسه را به آرامش و شوق بدل کند. معلم برای بسیاری دلیل علاقه‌مندی یا تنفر از ریاضی، ادبیات، فیزیک، تاریخ، زبان و... است. معلم هنوز باوجود گسترش شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های جدید از مهم‌ترین عوامل گرایش دانش‌آموزان به یک رشته تحصیلی یا دوری از آن است. معلم کسی است که رفتار و گفتارش می‌تواند روح و روان کودک و نوجوان را پر از شوق یا یأس کند، چراکه تأثیر او در سنینی حتی از اعضا خانواده هم افزون‌تر است. معلم می‌تواند برای کودک، دانای کل و برای نوجوانان راهنمای ارشد باشد؛ اگر باورش کرده باشند که اگر نکنند مشکل حتما از معلم است. و بدا روزی که با آگاهی یا ناآگاهی، معلمی تخم انزجار کاشته باشد که جز آسیب برای آینده هیچ ثمری نخواهد داشت.

معلم‌ کسی است که بیاموزد تا بیاموزاند. معلم باید بیاموزد که چگونه دانش‌آموزان گریزپای را جذب کلام و درس خود کند، باید بیاموزد که چگونه استعدادی را بشناسد و چطور آن را رشد دهد، باید بیاموزد خلاقیت را چگونه به‌کار گیرد، باید بیاموزد که اگر تنها گوینده واحد باشد نتیجه چندانی حاصل نخواهد شد. معلم باید فرصت و شوق داشته باشد تا بیاموزد.

معلم کسی است که برای آموزش، امکانات لازم دارد و باید ابزار برایش مهیا شود. معلم معجزه‌گر نیست که انتظار داشته باشیم با یک تخته و ماژیک وایت برد تنها به سحر کلام، در کلاسی شلوغ تمام انتظارات را برآورده کند. گرچه آموزگارانی هستند که با تسلط خود در نبود یا کمبود امکانات شگفتی می‌سازند، اما با امید به شگفتی نمی‌شود سیستمی را پیش برد و نتیجه‌ای شگرف و مانا گرفت.

اما معلم پیش از معلمی، انسان است و زندگی دارد؛ کسی که باید نیازهای اولیه زندگی‌اش تامین باشد تا با خیالی نسبتا آسوده به تدریس و تعلیم بپردازد؛ کسی که نباید دغدغه معیشت او را از رشد خود و بالابردن کیفیت و حاصل کارش بازدارد؛ کسی که نباید در هفته 50ساعت تدریس کند و روزی 3مدرسه و آموزشگاه را گز کند.

معلم انسان است، اما باید به درستی برگزیده شود و کرامتش در نهایت باشد تا دانش‌آموزانی با عزت‌نفس تربیت کند.
  
به مناسبت روز معلم در این شماره از درنگ، روزنامه همشهری بخشی از مسائل مبتلابه آموزگاران را مورد بررسی قرار دادیم؛ اینکه مشکلات نیروهای رسمی ‌و حق‌التدریس چیست؟ چرا آموزش و پرورش با کمبود معلم مواجه است؟ آموزش‌های ضمن خدمت تاچه حد مؤثر بوده‌اند؟ دانشگاه فرهنگیان چه اهدافی دارد و تا چه حد در تربیت نیروهای متخصص موفق عمل کرده است؟‌ جنسیت معلم برای تدریس تا چه حد اهمیت دارد ؟ معلم‌های خلاق برای شاگردانشان چه کرده‌اند و معلم‌های خبرساز چه کسانی بوده‌اند؟ و روایت‌هایی از خاطرات یک سربازمعلم و کلاس‌هایی که به جان می‌نشینند.