شهری
احضار تاریخ شهر در محله چهارمردان
مشاور مدیر کل راه و شهرسازی قم: اداره راه و شهرسازی استان به مطالعات عمرانی و بهسازی برای خیابان‌های چهارمردان و آذر پرداخته است
فاطمه امامی| قم- خبرنگار:
بی‌نظمی و آشفتگی هسته مرکزی شهر قم در میان کلان‌شهرهای کشور تقریبا سرآمد است. خیابان‌های تاریخی شهر قم که هر یک بار بخشی از هویت مذهبی و انقلابی کشور را به دوش می‌کشند، در نابسامان‌ترین اوضاع قرار دارند و طرح‌ها و برنامه‌های بسیاری برای این منظور مطرح شده اما بیشترشان در حد مطالعات باقی مانده است.
طرح جامع و تفصیلی در شهرها به دلیل ساماندهی و جلوگیری از اغتشاش بصری و ترافیکی و ... تدوین شده است اما فقط عرض معابر و کاربری‌ها در آن مشخص شده و جزئیات فضاهای شهری، رفتارشناسی مردم و ... در آن دیده نشده است. کارشناسان معتقدند بر اساس طرح تفصیلی در شهرها باید طرح‌هایی با مقیاس کوچک‌تر و جزئیات بیشتر طراحی شوند تا تصمیمات در شهرها بر اساس واقعیت‌های ملموس و نگاه به آینده اتفاق گرفته شود.
اجرای طرح‌های توسعه‌ای در مرکز شهر
مشاور مدیر کل راه و شهرسازی استان قم با اشاره به این‌که مداخلات شهرسازانه در یک شهر در سطوح مختلف انجام می‌شود، اظهار کرد: بالاترین سطح برنامه‌ریزی شهری طرح‌های راهبردی و ساختاری و تفصیلی هستند که رشد و توسعه شهر را هدایت می‌کنند و در سطحی پایین‌تر، طرح‌های شهری دنبال می‌شوند که منجر به طرح‌های موضعی می‌شود.
«سید مجید فارغیان قمی» با اشاره به این‌که چیزی بین 10 تا 20 طرح در حوزه مرکزی شهر قم در مراحل مطالعه تا اجرا وجود دارد، افزود: این طرح‌ها توسط دستگاه‌های مختلف در حال اجراست و اینها هیچ هماهنگی‌ای ندارند. به همین دلیل لازم است که هماهنگی‌ها در اجرای طرح‌های شهرسازانه در شهر بیشتر و همپوشانی‌ها دیده شود. این‌که هر سازمانی در حوزه‌ای مشغول کار باشد و نگاهی به اطراف نکند، نتیجه خوبی نخواهد داشت.
به گفته وی، این اداره به مطالعات برای طرح خیابان چهارمردان و خیابان آذر پرداخته که البته هنوز تصویب نشده و قابل استناد نیست.
تدوین طرح‌های موضعی
رئیس اداره معماری و طراحی شهری اداره کل راه و شهرسازی نیز با اشاره به اهمیت تدوین طرح‌های موضعی گفت: طرح جامع باید به دیوار نصب شود تا دیده شود که کلیت شهر چطور است. طرح تفصیلی هم از جنس برنامه است.
«محمد رضایی‌ندوشن» افزود: در همه جای دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که طرح‌ها باید در مقیاس طراحی شهری باشد و در این زمینه شهر لندن برای همه خیابان‌ها و کوچه‌ها طرح شهری تهیه کرده است.
خیابان چهارمردان، محوری با عملکرد تجاری و گردشگری
مدیرعامل شرکت مشاور خود آوند که طرح خیابان چهارمردان را تهیه کرده از این خیابان به عنوان خیابانی یاد کرد که سرنوشت ایران را تغییر داد؛ خیابانی که اواخر دهه 40 شکل می‌گیرد، اما بافت محله‌بندی خیلی پیش از این شکل گرفته است.«سید علی‌اکبر موسوی» با اشاره به این‌که چهارمردان محوری با عملکرد تجاری و خدماتی است، افزود: باید برای رونق اقتصادی گردشگری در محله‌ها تلاش کرد.
مدیرعامل شرکت مشاور خود آوند اضافه کرد: محوریت خیابان چهارمردان دسترسی پیاده است و باید برای حفظ هویت تاریخی، فرهنگی و انقلابی این محور تلاش کرد.وی بیان کرد: رفتار مردم در این خیابان به ما القا می‌کند که این محور تحت سلطه جریان پیاده قرار دارد و فقط به سرویس سواره نیاز دارد که می‌توان با وسیله حمل‌و‌نقل سبک برقی آن را تأمین کرد. موسوی با اشاره به اهمیت تاریخی این خیابان گفت: واقعیت این است که یک سری اسناد در بافت تاریخی قم کم داریم که باید برایش چاره‌اندیشی کرد. در شهر قم سند راهبردی محورهای تاریخی را نداریم.
بازآفرینی بناهای تاریخی
مدیر عامل شرکت مشاور خود آوند ادامه داد: 315 هکتار بافت تاریخی ثبت‌شده وجود دارد و در حال تببین ضوابط هستیم، اما سند احیا و بازسازی بناهای ارزشمند و سند بازآفرینی هنوز تدوین نشده است.
موسوی با بیان این‌که هرکس به قم می‌آید برای خلق یک خاطره می‌آید، اظهار کرد: اکنون خاطره‌ای که در ذهن زائر از خیابان چهارمردان ثبت می‌شود نازیباست. این مشکل لحظه‌ای حل نمی‌شود، اما در دراز‌مدت می‌توان بخشی از آن را حل کرد. وی با اشاره به واکنش مردم به اجرای طرح‌هایی مانند پیاده‌راه‌ها در مرکز شهر گفت: مردم چیزهایی می‌خواهند که شاید شدنی نباشد. آنها دوست دارند خودرو شخصی خود را جلو مغازه‌شان پارک کنند اما این خیابان برای همه مردم قم و زائران است. در چهارمردان بدترین مدل گردشگری را داریم و اسمش را هم گردشگری مذهبی گذاشته‌ایم!
«حسین سروش» کارشناس معماری و شهرسازی هم با اشاره به این‌که مشاور باوند در سال 67 اعلام کرده که هسته مرکزی شهر قم به طرح جداگانه‌ای نیاز دارد، گفت: 30 سال گذشته و باید از خود بپرسیم آیا نگاه جامعی به مرکز شهر شده است؟ آیا همدلی در این زمینه ایجاد شده است؟
فرماندار قم هم با اشاره به اهمیت مسائل اجتماعی در بافت خیابان چهارمردان اظهار کرد: نباید فقط به بدنه نگاه کنیم؛ چراکه اگر مشکلات پهنه بافت حل نشود، برای بدنه هم نمی‌توان طرحی اجرا کرد. در واقع لازمه کاربری‌های داخل بافت همین بدنه کنونی است.
ساماندهی محله‌ها
«رضا سیار» با اشاره به تجمع ناایمن و از نظر اجتماعی غیراستاندارد و غیر قابل قبول کاربری‌های گردشگری در خیابان چهارمردان گفت: این خانه‌مسافرها از نظر ایمنی بسیار خطرساز هستند و امکان بروز مشکلات اجتماعی در آنها وجود دارد. وی با اشاره به سختی ساماندهی محلات افزود: هر طرحی برای بدنه یک خیابان، در صورت تغییر ندادن محلات محال است اجرایی شود.
سیار معتقد است شهرداری باید مسئله هسته مرکزی را به صورت یک طرح خاص دنبال کند.
نگاه خودرومحور در ساماندهی محله‌ها
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قم با اشاره به این‌که از 1312 که قانون توسعه معابر ایجاد و شهرسازی به شیوه نوین وارد کشور شده تاکنون شهرداری خودرومحور بوده است، اظهار کرد: اگر در بافت فرسوده هم اتفاقی افتاده برای راحت حرکت کردن خودرو بوده است.
«محسن بهشتی» با اشاره به این‌که نگاه خودرومحور بسیاری از فرصت‌ها را برای ساماندهی بافت در شهرها از دست داده است، افزود: در دولت یازدهم این فرایند آغاز شد و تهران این الگو را شروع کرد. معاون استاندار قم ادامه داد: در قم این نگاه در حال رخ دادن است که هسته مرکزی شهر را قدری انسانی نگاه و مشکلات ترافیک را به شکل دیگری حل کنیم. طرح خیابان ارم هم هماهنگ با این مطالعات است. وی با اشاره به از دست رفتن فرصت‌های بسیاری در سال‌های اخیر برای ساماندهی اطراف حرم مطهر افزود: اگر مغازه‌های میدان بزرگ امام خمینی(ره) را تهاتر می‌کردیم، می‌توانستیم کل مغازه‌های شیخان و آستانه و خیابان حضرتی را جمع کنیم و چهره بهتری به اطراف حرم ببخشیم.
به گفته بهشتی قرار بود منابعی که در میدان امام خمینی (ره) ایجاد می‌شود در هسته مرکزی بماند و معضلات دیگر را حل کند، اما این فرصت از دست رفت.
در همینه زمینه :