قزوین پایتخت خوشنویسی
در سفر به این استان گشت‌وگذار در الموت و دیدن دریاچه اوان را از دست ندهید
مهری غیاثوند
قزوین- خبرنگار
قزوین پایتخت خوشنویسی ایران جایگاه ویژه‌ای در تاریخ ایران دارد. این دیار با مرکزیت شهر قزوین روزگاری پایتخت صفویان بود.
مینو کهن‌شهر ایران با هزار و 200 اثر تاریخی ثبت‌شده، دیدنی‌ترین جاذبه‌های منحصربه‌فرد گردشگری طبیعی و تاریخی ایران را در خود جای داده است.
طبیعت چهارگانه از کویر بوئین‌زهرا تا ییلاق‌های سردسیر کوهین و از بهار الموت تا تابستان گس تاکستان در کنار جاذبه‌های طبیعی متعدد موجب شده است تا هر بیننده‌ای بخش عظیمی از تاریخ و تمدن ایران بزرگ را در سازه‌ها و بناهای عظیم این کهن‌شهر با حیرت به تماشا بنشیند. استانی که به موزه تاریخ و طبیعت و فرهنگ ایران مشهور است.
کافی است قبل از رسیدن به مقصد‌های گردشگری دائمی کشور که برای تهرانی‌ها و البرزنشینان تنها خاطره ترافیک‌های سنگین را در ذهن تداعی می‌کند، بخواهید برای یک سفر نزدیک، بدون استرس و اضطراب شهرهای بزرگ، راهی اتوبان قزوین – تهران شوید.
آبیک ؛ دروازه قزوین
اگر از تهران راهی قزوین هستید، ابتدا باید از استان البرز بگذرید و به این استان برسید. نخستین شهر این استان که شما در این مسیر از آن خواهید گذشت، آبیک است. روستای زرگر، مقبره رئیس‌المجاهدین، روستای زرجه بستان و روستای زیاران از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی و گردشگری آبیک است. مجتمع بین راهی پرستو، پارسین، صحرا و شهید حسامی در مسیر تهران به قزوین می‌تواند محل استراحت شما باشند.
روستایی که مردمش رومانو تکلم می‌کنند
روستای زرگر می‌تواند نخستین مقصد گردشگری‌تان در استان قزوین باشد. این روستا در 17 کیلومتری آبیک قرار دارد و جزو بخش بشاریات این شهرستان است. شغل بیشتر مردم روستا کشاورزی و دامداری است و اکثر جوانان این روستا تحصیلات عالی دارند. فاصله این روستا تا تهران کمتر از 100 کیلومتر است. مردم زرگر یک راز دارند. آن هم مربوط به زبان تکلمشان است. آنها به زبان «رومانو» یا رومانیایی حرف می‌زنند. زرگری‌ها خودشان هم دقیقا نمی‌دانند متعلق به کجای جهان هستند و چه شد که به ایران آمدند. بافت عجیب و غریب روستا هم می‌تواند برایتان جذاب باشد. اگر مهمان آنها باشید در بدو ورود برایتان «آیرانه سی» می‌آورند. آیرانه سی یعنی دوغ آن هم دوغی خنک‌شده با تکه‌های یخ و پُر از کره. در زرگر تاکنون طلاقی ثبت نشده و مردان و زنان روستا حتی بعد از فوت همسرشان زوجی اختیار نمی‌کنند. در روستای بهجت‌آباد آبیک اقامتگاه بوم‌گردی وجود دارد که می‌توانید از خدمات آن استفاده کنید.
سرزمین قلعه‌های اسرارآمیز
اگر اهل هیجان هستید و در کنار تاریخ به طبیعت و گوناگونی فرهنگی سرزمینتان افتخار می‌کنید، حتما بعد از عوارضی قزوین، تابلو جاده الموت را که دیدید خود و خانواده‌تان را میهمان یک سفر پر از هیجان کنید. الموت سرزمین اسرارآمیزی است که در استان قزوین قرار دارد. در این منطقه شما می‌توانید با قلعه‌هایی روبه‌رو شوید که هر یک از آنها صندوقچه‌ای از اسرارآمیز‌ترین روایت‌های تاریخ ایران هستند. بی‌شک در مسیر الموت شما می‌توانید با چندین چند جاذبه گردشگری روبه‌رو شوید که در میان اینها قلعه حسن صبا در روستای گازرخان و دریاچه اوان از همه آنها سرآمد‌تر است.
قلعه حسن صباح در گازرخان
برای دستیابی به قلعه حسن صباح پس از طی مسافت تقریبی ۴۰ کیلومتر، به رجایی‌دشت می‌رسید، سپس با طی مسافت تقریبی ۵۰ کیلومتر و گذشتن از روستاهای دیکین، معلم کلایه و شهرک به اشترخان خواهید رسید. بلافاصله بعد از عبور از روستای اشترخان وارد مسیر فرعی سمت چپ می‌شوید و با طی مسافت تقریبی ۹ کیلومتر به روستای گازرخان می‌رسید. قلعه در مجاورت این روستا واقع شده است. شما در این نقطه می‌توانید اسرارآمیز‌ترین قلعه ایران را تماشا کنید. زمان دسترسی از قزوین به این منطقه 2 ساعت و 30 دقیقه است.
دریاچه اوان
اما در ادامه گردشگری در الموت می‌توانید دریاچه اوان را انتخاب کنید. مسیر دسترسی به این جاذبه طبیعی هم از معلم کلایه می‌گذرد. شما برای رفتن به اوان باید ابتدا معلم کلایه را رد کنید تا به خروجی دریاچه اوان برسید. از سر جاده تا دریاچه هم حدود ۲۰ دقیقه راه است. پشت سر گذاشتن مسیری پرپیچ و خم در دل کوهستان به دیدار از دریاچه زیبای اوان می‌ارزد و خستگی راه را از تن بیرون می‌کند.
دریاچه اوان که بزرگ‌ترین دریاچه طبیعی آب شیرین قزوین است، با چشم‌انداز زیبای خود به‌ویژه در فصل بهار محل مناسبی برای گذران اوقات فراغت گردشگران است. در سفر به اوان می‌توانید از تفریحاتی نظیر ماهیگیری، قایق‌سواری و شنا لذت ببرید. آب دریاچه اوان از چشمه‌های درون‌جوش دریاچه تامین می‌شود. چشم‌انداز این دریاچه با درختان دست‌کاشت و گیاهان رسته در بیرون و درون آن، بی‌نهایت لطیف و ساده است.
پیشنهاد‌هایی برای الموت‌گردی
حالا که شما به الموت آمده‌اید می‌توانید در برنامه‌های روستاگردی خود از روستاهای آکوجان، آتان، اندج، اویرک، هیر و ویار دیدن کنید.
قلعه حسن صباح
قلعه الموت یکی از این دیدنی‌های تاریخ ایران است که نام آن با فرقه اسماعیلیه پیوند خورده است. گفته می‌شود که در دوران گذشته از این قلعه به عنوان زندان استفاده می‌شده است، اما طبق تحقیقاتی که شده مشخص شده که الموت در گذشته فقط زندان نبوده است، بلکه در آن افرادی هم زندگی می‌کرده‌اند، افرادی نه از طبقه مردم عادی، بلکه افرادی که جایگاه اجتماعی خاصی داشته‌اند. قلعه الموت دژی تاریخی واقع در شمال شرقی روستای گازرخان در بلندای صخره‌ای مرتفع به ارتفاع ۲۱۶۳ متری است. طبق روایاتی در سال ۴۸۶ هجری شخصی به نام حسن صباح این قلعه را تصرف می‌کند و به همین دلیل الموت را به نام دژ حسن صباح هم می‌شناسند. به طور کلی قلعه الموت ۲ بخش قلعه بالا و قلعه پایین دارد که در هر بخشی عرضی متفاوت از بخش دیگر دارد و دلیل آن هم وضعیت قرارگیری آن روی صخره است. در ساخت این قلعه از سنگ، ملات گچ، آجر، کاشی و حتی در بخش‌هایی از سفال استفاده شده است. در اطراف این قلعه صخره‌های قرمزرنگی وجود دارد و منظره‌ای که از این قلعه به پرتگاه‌های اطراف وجود دارد واقعا دیدنی است. همان‌طور که گفته شد، در این قلعه افراد خاصی زندگی می‌کرده‌اند و به همین دلیل طبیعتا نیاز به دسترسی به آب داشته‌اند و به همین دلیل در این قلعه آب‌انبارهایی ساخته شده است که به هنرمندانه‌ترین شکل ممکن طراحی شده است. در دل سنگ و صخره‌ها هم آبراه‌هایی کنده شده است که آب را داخل این آب‌انبارها جاری می‌کرده است. آب را از چشمه‌ای به نام کلدر به این قلعه مستحکم می‌رسانده‌اند. علاوه بر این در طول مسیر استراحتگاه‌ها و محل‌هایی برای پذیرایی هم وجود دارد که در صورت تمایل می‌توان در آنها مدتی را سپری کرد.
در روستای گازرخان چند اقامتگاه بوم‌گردی وجود دارد که میزبان مسافران نوروزی خواهد بود.
قزوین ؛ مینیاتوری از معماری
قزوین، پایتخت ایران در زمان حکومت صفوی به دلیل داشتن موزه‌ها، کلیساها، بازارهای قدیمی و بناها و آثار تاریخی متعدد و زیبا یکی از شگفت‌انگیزترین نقاط گردشگری ایران به شمار می‌رود. دیدنی‌های قزوین آن‌قدر زیاد است که در طول تاریخ لقب‌های زیادی ازجمله دروازه بهشت، باغ‌شهر و دارالسلطنه را با خود به همراه داشته است. صفویان قبل از ساخت هر بنایی در اصفهان مینیاتوری از آن را در قزوین بنا می‌کردند تا هر نام آشنایی که شما از اصفهان در ذهن دارید در قزوین بیابید.
اگرچه تپه‌های باستانی موجود نشان از حدود ۱۰ هزار سال قدمت یکجانشینی در این منطقه دارند، اما در مورد بنای اولیه خودِ شهر، بسیاری از تاریخ‌نگارها بر این باورند که شاپور بزرگ، دهمین پادشاه ساسانی، حدود ۱۷۰۰ سال پیش شهر قزوین را با نام کِشوین پایه‌گذاری کرد.
قزوین از ایام قدیم، به خاطر قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، نقش مهمی در مراوده‌های تجاری و لشکرکشی‌های نظامی بین اقوام و کشورهای مختلف داشته است. امروزه هم به‌عنوان استانی که در مسیر ارتباطی استان‌های شمالی و غربی کشور واقع شده، نقش مهمی در پیوند آنها با سایر نقاط کشور ایفا می‌کند. هرچند انتخاب و معرفی تعداد مشخصی از مکان‌های دیدنی قزوین کار دشواری است، اما می‌توان به بخش‌هایی از آن اشاره کرد که بیشتر این بناها با کمتر از 20 دقیقه پیاده‌روی یا درشکه‌سواری در شهر امکان‌پذیر خواهد بود.
مجموعه باغ صفوی
مجموعه باغ صفوی یا دولتخانه صفوی از چندین بنای تاریخی تشکیل شده است، ازجمله سردر عالی‌قاپو، عمارت نادری، عمارت پهلوی، عمارت قاجاری، گراندهتل، کاخ چهلستون و چندین جاذبه تاریخی و فرهنگی دیگر. در روزهای مختلف سال، نمایشگاه‌های دائمی و فصلی هم در قسمت‌های مختلف این مجموعه برگزار می‌شوند.
این مجموعه که در فهرست آثار ملی کشورمان هم به ثبت رسیده، متشکل از بناهای مختلفی مربوط به دوره صفویه، دوره قاجار و دوره پهلوی است. با این حساب می‌توان تاریخ حدود ۵۰۰ سال گذشته ایران را در این مجموعه یک‌جا تماشا کرد.
سپه؛ نخستین خیابان ایران
اگر می‌خواهید فقط یکی از مکان‌های دیدنی قزوین را ببینید، به دولتخانه صفوی بروید، اما مگر می‌شود به قزوین و دولتخانه صفوی رفت و سری به اولین خیابان ایران نزد.
این مسیر متفاوت شهری، در دوره صفوی و به دستور شاه طهماسب طراحی و ساخته شد. بعدها در دوره هر حکومتی، بخشی به این مسیر اضافه یا از آن کم شد، تا این‌که به خیابان سپه امروزی رسید. صدالبته که حال‌وهوای خیابانی که در دوره پایتختی قزوین ساخته شده با حال‌وهوای امروز آن متفاوت است، اما باز هم نمی‌توان از کنار آن به‌سادگی گذشت.
راسته وزیر در سرای سعدالسلطنه
بازار سنتی قزوین یکی از زیباترین بازارهای سرپوشیده ایران و یکی از جاذبه‌های گردشگری قزوین است که قدمتی هزارساله دارد. این بازار در دوره صفوی و بعدها در دوره قاجار شکل جدیدی به خود گرفت و سراها و بناهای دیگری به آن اضافه شد که امروزه جزو آثار تاریخی این شهر محسوب می‌شوند.
سرای سعدالسلطنه، سرای حاج‌رضا، سرای رضوی، سرای وزیر و مسجدالنبی از معروف‌ترین فضاهای موجود در این بازار هستند. در کنار اینها، تیمچه‌ها و راسته‌های دیگری هم وجود دارند که قدم‌زدن در آنها، گاهی شما را به دوره صفوی می‌برند، گاهی به دوره قاجار و گاهی نیز میان هیاهوی زندگی امروزی رها می‌کنند. در راسته‌ای مبهوت زیبایی فرش‌هایی می‌شوید که از دیوار حجره‌ها آویزان شده‌اند، در راسته دیگر تنوع ظروف مسی را به تماشا می‌نشینید و مردمی را می‌بینید که مشغول خرید میوه‌های رنگارنگ و سبزی‌های تازه هستند.
خانه‌ها و بناهای تاریخی
قزوین پر است از خانه‌ها و بناهای تاریخی که هرکدامشان نه فقط داستان یک خاندان که داستان یک دوره تاریخی پر فراز و نشیب را در دل خود جای داده‌اند. معماری اصیل ایرانی، استفاده از سازه‌های متناسب با اقلیم این منطقه و هنر دست هنرمندان این مرزوبوم، این خانه‌ها را در زمره آثار دیدنی قزوین قرار داده‌اند. خانه بهروزی، خانه یزدی، خانه امام‌جمعه شهیدی، خانه رئوفی، خانه خطیبی، خانه بهشتی، خانه اسدی، خانه مرتضوی، خانه داعی، خانه فرهنگ امیرکبیر، عمارت شهرداری، عمارت باغ سپه‌دار و حسینیه امینی‌ها از معروف‌ترین این خانه‌ها هستند که گردشگران زیادی را از جای‌جای ایران و جهان به قزوین می‌کشانند. قزوین بیش از ۱۰۰ خانه تاریخی دارد که بیشتر آنها متعلق به دوره قاجار هستند، با این حال می‌توان نشانه‌هایی از دوره صفوی و البته دوره پهلوی اول هم میان آنها یافت. بیشتر این خانه‌ها قابل بازدید هستند، برخی به ادارات دولتی تبدیل شده‌اند و برخی هم هنوز در دست مالک است و اجازه بازدید عمومی ندارد.
مسجد جامع
مسجد جامع قزوین در خیابان سپه که از کهن‌ترین مساجد جامع قزوین است و بنای آن بر آتشکده‌های دوره ساسانیان قرار گرفته، مسجدالنبی در محدوده بازار، سنجیده مسجد که متعلق به دوره سلجوقی است، مسجد و مدرسه سردار و مدرسه صالحیه نمونه‌هایی از ده‌ها مسجد تاریخی قزوین هستند. بیشتر مساجد تاریخی در محدوده مرکز شهر واقع شده‌اند و با یک پیاده‌روی چندساعته، می‌توانید آنها را ببینید.
دیدن کلیساهای قزوین
را از دست ندهید
قزوین کلیساهای تاریخی هم دارد که برخی از آنها هنوز هم محل عبادت ارامنه هستند. از کلیساهای قزوین می‌توان به کلیسای کانتور، کلیسای رفیع و کلیسای هریپسیمه مقدس اشاره کرد. در این میان کلیسای کانتور که یادگار زمان حضور روس‌ها طی سال‌های جنگ جهانی دوم در قزوین است، هرروزه میزبان گردشگران فراوانی است. در حیاط این کلیسا که از کوچک‌ترین کلیساهای جهان محسوب می‌شود، می‌توانید از مقبره جان‌باختگان روس هم بازدید کنید.
شهر 9 دروازه
قزوین در گذشته 9 دروازه داشته و امروزه از این تعداد فقط 2دروازه باقی مانده است؛ دروازه تهران قدیم و دروازه درب‌کوشک. هر دوی این دروازه‌ها متعلق به دوره قاجار بوده‌اند و در فهرست آثار ملی هم ثبت شده‌اند. دروازه تهران قدیم در نزدیکی ترمینال قزوین واقع شده و درب کوشک هم در انتهای خیابان نادری شمالی قرار دارد که از مکان‌های دیدنی قزوین هستند.
تلفیق معماری
با فرهنگ و هنر
داستان حمام‌ها یا گرمابه‌های عمومی در ایران به دوره باستان می‌رسد. قزوین هم حمام‌های معروفی دارد که البته قدمت آنها عموما به دوره صفوی بازمی‌گردد. حمام قجر، حمام بلور و حمام صفا از معروف‌ترین حمام‌های باقی
مانده هستند.
در این میان، حمام قجر را به موزه مردم‌شناسی تبدیل کرده‌اند. اگر سری به این حمام بزنید، علاوه بر تماشای معماری و گوشه‌وکنار آن، می‌توانید اطلاعات زیادی از اقوام و فرهنگ‌های مختلف که در طول تاریخ در قزوین زندگی و رشد کرده‌اند هم به دست بیاورید.
حمام یا موزه مردم‌شناسی قجر در یکی از خیابان‌های قدیمی قزوین به نام خیابان عبید زاکانی واقع شده و با بازار قزوین چند دقیقه بیشتر فاصله ندارد. اگر با خودروی شخصی قزوین‌گردی می‌کنید، می‌توانید از پارکینگی که در نزدیکی موزه است، استفاده کنید.
پیشنهاد
طارم، هندوستان ایران
اگر خواستید از قزوین به سمت استان‌های شمالی بروید، حتما شبی را در بهشت باغ‌های طارم سر کنید. طارم به دلیل تنوع اقلیم و جذابیت‌های اکولوژیک به هندوستان ایران مشهور شده است. کمتر کسی از وجود غار در این منطقه خبر دارد که با دو و نیم میلیون سال قدمت، میزبان انسان‌های اولیه و تمدن‌های ماقبل تاریخی بوده است.
طارم به منطقه وسیعی اطلاق می‌شود که در میان سه استان قزوین، زنجان و گیلان محصور است، با این حال بخش زیادی از منطقه وسیع طارم یعنی طارم سفلی در قزوین قرار دارد. «سیردان»، «نیارک»، «ماهین»، «سنگان» و «کلج» مهم‌ترین و زیباترین شهرها و روستاهای طارم سفلی محسوب می‌شوند، به‌ویژه «نیارک» که مجموعه‌ای از خانه‌های شیک ویلایی است.
آبشار «ماهین» یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری در طارم سفلی است. این آبشار در شمال روستای ماهین قرار گرفته و با نام «دربند» نیز شناخته می‌شود. ارتفاع آبشار حدود ۳۰ متر است و از میان صخره‌های عظیم به پایین می‌ریزد. این آبشار از طریق جاده ارتباطی لوشان به «سیردان» و سپس جاده خاکی، ارتباطی روستایی به «شولومه»، «چوبه»، «دیزجین»، «مقانک» و سپس «ماهین» قابل دسترسی است. برای اقامت در طارم می‌توانید مهمان سخاوت روستاییان باشید یا در اقامتگاه‌های بوم‌گردی شبی را در خانه‌هایی با رنگ و بوی اهالی سر کنید. می‌توانید غذاهای محلی همچون آش ترش و آش دوغ و بلغور هم نوش جان کنید.
پیشنهاد
مسیر قزوین به همدان
اگر قصد دارید از قزوین به همدان یا کرمانشاه بروید باید از آوج عبور کنید؛ سرزمین کوه و غار. آوج مرتفع‌ترین، سردترین و کوهستانی‌ترین شهرستان قزوین است. این شهرستان مرکز رودهای دائمی، غارهای کهن و جالب‌تر از آن چشمه‌های آب‌گرم و معدنی متعددی است، از این رو آوج یکی از ثروتمندترین و برخوردارترین شهرستان‌های ایران است.
«چشمه علی» در روستای «ارتش‌آباد»، درخت کهنسال روستای «پروان»، آبشار «شاه‌دره»، آبشار روستای «منصور»، کوه بلند «آق‌داغ»، طبیعت روستای «مشانه»، روستاهای دیدنی «کامشکان»، روستای دیدنی «خروز دره»، «اسماعیل‌آباد»، «نیریج»، «شهیدآباد»، «قهوج»، «هرائین»، «قرخ بلاغ»، «امامزاده علاالدین(ع)» و «چنگوره» از مهم‌ترین و زیباترین جاذبه‌های این شهرستان محسوب می‌شوند.
