طرح ابطال‌شده اما همچنان در دستور‌ آب خزر

روز گذشته، خبری دور از انتظار روی خروجی برخی پایگاه‌های خبری منتشر شد: «برکناری پروین فرشچی، ‌معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست؛ منتقد جدی طرح انتقال آب خزر». همزمان با انتشار این خبر بسیاری از فعالان محیط‌زیست دلیل این برکناری را مخالفت فرشچی با طرح انتقال آب خزر اعلام کردند. طرحی که بنا به باور همه کارشناسان و صاحب‌نظران محیط‌زیست، حوزه آب و منابع طبیعی جز خسارات جبران‌ناپذیر بر طبیعت رو به احتضار کشور ثمر دیگری ندارد.

فرشچی اما در گفت‌وگو با همشهری، دلیل عنوان شده برای این برکناری را «‌حق رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست» عنوان کرد و گفت:‌ «رئیس دلش می‌خواهد یک نفر را نگه دارد، یک نفر را نگه ندارد.» فرشچی که از زمان انتصاب خود در دولت یازدهم تا‌کنون بارها طی مصاحبه‌های مختلف صراحتا و با ذکر دلایل علمی از انتقال آب خزر به سمنان انتقاد کرده بود، ‌در پاسخ به این سؤال که آیا مخالفت شما با طرح انتقال آب خزر موجب برکناری بوده است، پس از مکثی کوتاه گفت: ‌«نمی‌دانم... دلیل ایشان (رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست) برای برکناری را نمی‌دانم. فقط می‌دانم که به‌عنوان رئیس سازمان حق دارد یکی را بخواهد و یکی را نخواهد.»
فرشچی درباره زمان اعلام برکناری خود هم گفت: ‌صبح دیروز از تصمیم عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط‌زیست مبنی بر برکناری خود از سمت معاونت محیط‌زیست دریایی باخبر شدم.

 او در پاسخ به این سؤال همشهری که آیا پیش از این اخباری مبنی بر برکناری خود دریافت کرده بود، گفت: «آرام آرام حس کرده بودم.» این برکناری ناگهانی در حالی رخ داد که براساس برنامه قبلی، قرار بود عصر دیروز سفر مطبوعاتی خبرنگاران محیط‌زیست به همراه فرشچی به استان گلستان و به مناسبت روز جهانی حیات‌وحش که امسال به حیات‌وحش در اقیانوس اختصاص یافته بود، انجام شود اما همزمان با برکناری فرشچی، این برنامه خبری هم لغو شد.

معاون پیشین محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست درخصوص دیدگاهش در مورد انتقال آب دریای خزر نیز گفت:  «اخیرا مصاحبه‌ای یک ساعت و نیمه با رادیو داشتم و به‌طور کامل درباره پیامدهای نامطلوب انتقال آب خزر توضیح دادم.» او با تأکید بر مخالفت خود با انتقال آب دریای خزر تصریح کرد: «مخالفت من دلایل علمی دارد که قبلا بارها مطرح کرده‌ام. شیرین کردن آب خزر برای استفاده استان‌های ساحلی خوب است اما انتقال آب به حوزه‌ای دیگر مشکلات زیست‌محیطی فراوانی را در پی دارد؛ ازجمله با اجرای این طرح، بخشی از جنگل‌های هیرکانی نابود می‌شود ضمن آنکه این طرح توجیه اقتصادی هم ندارد. ‌تبعات اجتماعی از دیگر پیامدهای این طرح است. این‌ها موضوعاتی است که پیش از  این به تفصیل بیان کرده‌ام. 

فرشچی افزود: من وظیفه‌ام را در قبال سازمان حفاظت محیط‌زیست، کشور و حفظ محیط‌زیست انجام دادم و از آنجا که معتقدم مسئولیت حفاظت از محیط‌زیست فقط با سازمان حفاظت محیط‌زیست نیست، ‌همچنان به مسئولیت خود در این زمینه در بخش‌های دیگر ادامه خواهم داد. او همچنین انتخاب خود به‌عنوان سفیر ایران در فنلاند را رد کرد.

پیشینه مخالفت با انتقال آب خزر

 معاون پیشین محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست در دی‌ماه سال‌جاری با اشاره به اینکه انتقال آب خزر از سال‌ها پیش مطرح بود و در سال 89هم مطالعات گوناگونی در این حوزه انجام شد، گفت: مسئولیت انتقال آب با وزارت نیروست و نظارت بر نحوه انتقال بر عهده سازمان حفاظت محیط‌زیست است. اما مطالعاتی که ما را مجاب کند این انتقال حتماً باید صورت بگیرد، هنوز تکمیل نشده است. به گفته وی، باید مطالعات زیادی در این زمینه انجام شود و برای ارزش‌گذاری اقتصادی و مسئله نحوه انتقال باید ارزیابی صورت بگیرد.

پروین فرشچی، در خبری که 11بهمن‌ماه سال‌جاری در پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان  حفاظت محیط زیست بارگذاری شد نیز درخصوص انتقال آب دریای خزر گفت: انتقال آب قطعا آخرین گزینه است و گزینه‌های دیگری مانند بهره‌وری آب، مصرف بهینه‌ آب، تغییر نوع کشت و … پیش از آن قابل بحث است. وی تأکید کرد: مسئله انتقال آب دریای خزر به سمنان یک مسئله مهم و حساس است؛ زیرا اکوسیستم بسیار شکننده و حساسی دارد. مسیر انتقال نیز مسیر بسیار حساسی است؛ بنابراین باید به‌عنوان آخرین گزینه درنظر گرفته شود.
اظهارات فرشچی در مخالفت با انتقال آب دریای خزر به سال‌جاری محدود نمی‌شود. او در اواخر سال 92نیز در گفت‌وگو با ایلنا از مخالفت خود با این طرح خبر داده و گفته بود: «از نظر تخصصی کاملا مخالف این مسئله هستیم؛ زیرا پایه و اصول علمی ندارد و اگر از خزر به سمنان آبرسانی کنیم، نه‌تنها اثرات زیست‌محیطی نامناسبی خواهد داشت بلکه در منطقه، ناپایداری نیز ایجاد می‌کند.» او تأکید کرده بود: «یک‌سری تعهدات منطقه‌ای و بین‌المللی از طریق کنوانسیون تهران داریم که یکی از پروتکل‌های آن بر این نکته تأکید می‌کند که هرگونه فعالیت از سوی کشورهای عضو باید به‌طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد تا نتیجه سوئی به همراه نداشته باشد.»


خط بطلان مجلس بر طرح انتقال آب خزر 

طرح انتقال آب خزر پیشینه‌ای طولانی دارد؛ طرحی که اجرای آن طی سال‌های اخیر قوت گرفت اما صاحب‌نظران و کارشناسان حوزه مدیریت آب و محیط‌زیست و منابع طبیعی به‌ویژه نخبگان و جامعه دانشگاهی با نقدهای کارشناسی توانستند نمایندگان مجلس را به ابطال این طرح مجاب کنند و سرانجام دی‌ماه 95، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادامه بررسی لایحه ششم توسعه، در اقدامی قابل تحسین با حذف بند «ح» ماده ۴۵ یکی از مواد الحاقی کمیسیون تلفیق، مانع از اجرای طرح انتقال آب خزر به سمنان شدند. براساس بند «ح» ماده 45، مجوز انتقال آب از دریاچه‌های بسته به‌ویژه دریاچه خزر برای دولت صادر شده بود. با وجود این، امسال، رئیس‌جمهوری در سفر به استان سمنان بر اجرای طرح انتقال آب خزر تأکید کرد و دوباره اجرای این طرح در دستور کار دولت قرار گرفت.