شوخی با جشنواره یا جشنواره‌ای برای شوخی

زهرا رستگارمقدم

در ایران سالانه جشنواره‌های بسیاری برگزار می‌شود که بیشتر مسابقه هستند. اما شاید یکی از حسرت‌های اهل ادبیات جشنواره‌ای در قد و قامت جشنواره فیلم فجر بوده است؛ جشن‌هایی با همان میزان هیجان و پیگیری؛ جشنواره‌هایی که بتواند روح ادبیات را در سال آینده پیش‌بینی کند و نوبت‌هایی برای بهره‌وری از آن درنظر بگیرد. حال آنکه جای این جشنواره نه‌تنها در ادبیات خالی است، بلکه مسابقات کوچک و بزرگ آن بارها معدوم شده و جایش را به جشن‌های نوپای غیرمانا داده است. وضعیت کتاب را شاید تنها بتوان در نمایشگاهی سالانه بررسی کرد؛ نمایشگاه بین‌المللی کتاب که هر سال اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود و سال به سال آن دریغ از پارسال است. با این شرح، حتما برگزاری جشنواره‌ای مخصوص یک بخش از ادبیات که طنز باشد کمی بعید می‌نماید. ادبیات طناز هرچند گاه و بی‌گاه مورد توفیق و توجه قرار گرفته، اما همچنان دستمایه گروه‌ها و ارگان‌هایی است که علاقه دارند بیشتر دیده شوند؛ مثل پنجمین جشنواره مد‌‌ و‌‌ لباس فجر که به آن بخش ادبیات طنز افزون شد. اینکه مد و لباس چه ربطی به ادبیات، آن هم از نوع طنازانه آن دارد، سؤالی است که باید دبیران این جشنواره پاسخگوی آن باشند. البته نه از آن جمله پاسخ‌هایی که سیدمصطفی قاسمی -دبیر کمیته فرهنگ‌‌ و‌‌ هنر آن جشنواره- به رسانه‌ها داد: «از آنجا که طنز در حقیقت نقدی هوشمندانه است‌‌ و‌‌ زبانی شیرین‌‌ و‌‌ شیوا دارد، می‌تواند علاوه بر جلب مخاطبان علاقه‌مند، در ادامه مسیر تعالی مد‌‌ و‌‌ لباس مؤثر‌‌ واقع شود».

در این سال‌ها جشنواره‌های بسیاری برای طنازان برگزار شده، اما هیچ‌یک نتوانسته‌اند جشن مهمی برای آنان باشند؛ جشنواره ملی شعر طنز اراک، شعر طنز آدور، تراطنز، جشنواره طنز طهران، طنز مکتوب یا سوره. یکی با هدف متوجه کردن مردم به اخلاق شهروندی برگزار شد و دیگری در راستای پاسداشت شهر و اهمیت شهرداری. اگر بخواهیم در این میان جدی‌ترین این جشن‌مانندها را نام ببریم شاید بتوانیم به یک گزینه اکتفا کنیم؛ جشنواره طنز مکتوب یا سوره.

این جشنواره توسط حوزه هنری از سال۱۳۸۵ تا‌کنون در 8دوره برگزار شده است. این جشن که چندسالی است برگزار می‌شود، توانسته تاحدی جایگاه خود را میان طنزپردازان پیدا کند. متولی این جشنواره دفتر طنز حوزه هنری است که در چاپ و انتشار آثار طنز نیز تلاش‌هایی کرده است. این دفتر سال ۱۳۷۹ جشنواره «طنز دانشجویی» راه انداخت و با 2سال وقفه، «جشنواره بین‌المللی طنز» را در چند رشته مانند نثر، کاریکاتور، فیلم کوتاه و... برگزار کرد. از سال ۱۳۸۵ این جشنواره عنوان «طنز مکتوب» گرفت و از سایر جشنواره‌های طنز متمایز شد. این جشنواره از سال ۱۳۹۱ به «طنز سوره» تغییر نام داده و هم‌اکنون به‌صورت دوسالانه برگزار می‌شود.