چرخش ناگهانی طالبان علیه عربستان و پاکستان

چرخش ناگهانی رهبران طالبان، طرح مشترک عربستان و پاکستان برای خروج مذاکرات صلح افغانستان از مسیر دوحه را در آخرین ساعات شکست داد؛ طرحی که به گفته شبکه الجزیره، تلاش‌های سه‌جانبه گسترده‌ای از سوی ریاض، ابوظبی و اسلام‌آباد برای اجرای آن صورت گرفته بود تا بار دیگر نقش ائتلاف سعودی-امارات در مذاکرات صلح افغانستان احیا شود.
ماجرا از روز پنجشنبه آغاز شد، وقتی رویترز در گزارشی اختصاصی اعلام کرد همزمان با سفر دو روزه محمد بن‌سلمان به پاکستان، هیأتی از طالبان نیز برای مذاکره با آمریکا وارد اسلام‌آباد خواهد شد؛ خبری که علاوه بر واکنش‌های گسترده منطقه‌ای و بین‌المللی با انتقاد از سوی دولتمردان افغانستانی نیز همراه بود. روزنامه افغانستانی خبریال که به زبان پشتو منتشر می‌شود در گزارشی به نقل از رهبران طالبان که البته از ذکر نام آنها خودداری کرده، نوشت: طالبان در نتیجه فشارهای بی‌سابقه سازمان اطلاعات پاکستان و به‌رغم میل سیاسی این گروه ناچار به حضور در مذاکرات پاکستان شده است. براساس گزارش این روزنامه، قرار بود طالبان علاوه بر انجام مذاکرات مختصر با هیأت آمریکایی، دیداری مهم با ولیعهد عربستان در حضور عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان داشته باشد؛ دیداری که به‌نظر می‌رسد با هدف اقناع طالبان برای بازگشت عربستان به مذاکرات صلح افغانستان طراحی شده بود.

دو دستگی در طالبان
اما در 24ساعت منتهی به برگزاری نشست مورد نظر در اسلام‌آباد، تحولات مهمی در سازمان طالبان رخ داده، تحولاتی که منجر به تغییر مسیر ناگهانی این جنبش و در نهایت ناکامی ولیعهد عربستان و پاکستان برای استفاده از فرصت پیش آمده شد. روزنامه خبریال از این تحول با عنوان «دودستگی در داخل طالبان» نام برده و می‌نویسد: درحالی‌که بخشی از نیروهای عمدتا نزدیک به سازمان اطلاعات پاکستان در طالبان مقدمات حضور هیأت این جنبش در اسلام‌آباد را فراهم کرده بودند مخالفتی گسترده از سوی اکثریت این جنبش افغانستانی با حضور در مذاکرات پاکستان شکل گرفت. خبریال محور اصلی که تا آخرین ساعات به‌طور جدی علیه این تصمیم مقاومت کرده را حلقه نزدیک به ملا عمر، مؤسس جنبش طالبان عنوان کرده است؛ چهره‌هایی ازجمله ملا آغا آخوند، مسئول مالی جنبش، ملا خیرالله خیرخواه و ملا فاضل آخوند از اعضای مهم دفتر طالبان در دوحه و همچنین خانواده ملا عمر.
از سوی دیگر شبکه الجزیره قطر هم به نقل از منابعی در داخل طالبان مدعی شد مسئولان نظامی این جنبش به‌طور جدی از تصمیم اولیه برای شرکت در مذاکرات پاکستان تعجب کرده و خواستار مخالفت فوری رهبران طالبان با تصمیم‌گیری زیر فشار هر دولت خارجی شده‌اند.به این ترتیب جنبش طالبان روز یکشنبه اعلام کرد، نمایندگان این جنبش به‌دلیل مشکلات حقوقی قادر به سفر به پاکستان نیستند و تمام فعالیت‌های بین‌المللی طالبان از طریق دفتر این گروه در دوحه پیگیری خواهد شد.

پیروزی دیگر برای قطر
روزنامه العربی الجدید در تحلیل این تحولات نوشت: علاوه بر نقش بازیگران منطقه‌ای ازجمله دوحه در این چرخش ناگهانی باید توجه داشت بخش مهمی از این تصمیم به ارزیابی طالبان از  افکار عمومی بازمی‌گردد، چراکه از دید اکثریت مردم افغانستان، پاکستان نقشی مهم در ناامنی در کشورشان دارد.با این حال بسیاری از رسانه‌های عرب‌زبان سهم رویارویی قطر و عربستان در این تحولات را بیش از مسائل داخلی افغانستان ارزیابی کرده‌اند. روزنامه العرب با عنوان «پیروزی دیگری برای قطر» نوشت: عربستان بعد از بحران بین‌المللی خاشقجی تلاش می‌کند با ایفای نقش در  مصالحه‌های منطقه‌ای تصویر خود را تغییر دهد؛ تلاشی که نخستین نتیجه آن حمایت ولیعهد عربستان از توافق مقدماتی یمن در سوئد بود. با این حال ریاض چندان موفق نبوده چراکه مذاکرات صلح یمن عملا به بن‌بست رسیده و از سوی دیگر طالبان نیز با برگزاری مذاکرات صلح افغانستان در ریاض مخالفت کرده است.