چرا دلار دوباره اوج گرفت

یک روز بعد از سخنان رئیس‌کل بانک مرکزی که به‌صورت تلویحی از کاهش قیمت ارز در ماه‌های آخر سال خبر داده بود، قیمت هر دلار آمریکا با یک جهش دیگر به 13هزار و 400تومان رسید.

به گزارش همشهری، ظرف چند روز گذشته قیمت هر دلار آمریکا دست‌کم 1500تومان افزایش یافته است. در عین حال دیروز با افزایش تقاضا در بازار، قیمت هر دلارآمریکا در یک صعود خطرناک به 13هزار و 400تومان رسید. خطر این رشد از این جهت است که اگر قیمت دلار تا چند روز آینده در این کانال حرکت کند، این احتمال که بالاتر از نرخ 13هزار تومان تثبیت شود وجود دارد و در صورت رشد قیمت دلار بسیاری از مؤلفه‌های اقتصادی ازجمله تورم، رشد خواهند کرد.

مهدی ساسانی، تحلیلگر بازارهای مالی در همین رابطه در کانال تلگرامی خود نوشت: قیمت دلار امروز در بازار آزاد به بیش از 13هزار تومان رسید. این روند آن هم در آخرین ماه سال اگر کنترل نشود نشان از تورمی جدید دارد. همه این اتفاق‌ها در حالی رخ می‌دهد که روز یکشنبه رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: تعادل بازار ارز در ‌ماه پایانی سال به نفع عرضه به هم خواهد خورد. این سخنان همتی بعد از آن انجام شد که بانک مرکزی سیاست‌های تشویقی جدیدی را برای بازگشت ارز صادراتی به‌کار گرفته و امید دارد تحت‌تأثیر این سیاست در روز‌های آخر سال 1.7میلیارد دلار وارد چرخه اقتصاد شود. با این حال بازار به زعم اقتصاددانان با قواعد خودش کار می‌کند و کاری به حرف‌های مسئولان که شبیه گفتاردرمانی است ندارد. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی به‌دلیل کسری بودجه دولت و کمبود ذخایر ارزی‌اش ابزار‌های کافی برای کنترل بازار ارز را در اختیار ندارد. در همین رابطه مهدی میرزایی کارشناس بازار‌های مالی به همشهری گفت: بانک مرکزی برنامه دارد تا نرخ دلار در بازار آزاد را با مکانیزم‌های مختلف در محدوده 11 الی 12هزار تومان حفظ کند. اما کسری بودجه سال‌جاری و چشم‌انداز افزایش کسری بودجه در سال آینده باعث خواهد شد نرخ دلار به‌صورت خزنده تا 15 الی 16هزارتومان تا تابستان98 بالا برود. مجیدرضا حریری، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین هم با اشاره به اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی مبنی بر برنامه کاهش قیمت دلار، گفت:‌ نرخ کنونی ارز در مقابل اندازه‌های اقتصاد ایران بسیار بی‌ربط است. بازار ارز، بازار عرضه و تقاضاست. تاکنون مشخص شده که دست بانک مرکزی در بخش عرضه چندان باز نیست یا آنکه ملاحظاتی دارد که عرضه ارز به بازار را محدود کرده است.

برنامه‌های مشخصی وجود ندارد
با وجود رشد قیمت دلار همه تلاش‌های بانک مرکزی به شکل سنتی معطوف به جلوگیری از خروج ارز و بازگشت ارز صادراتی شده و خبری از مکانیزم‌های مدرن برای مدیریت بازاری با چنین ابعادی نیست. چند‌ماه پیش، پس از یک‌دهه تأخیر با تصویب شورای پول و اعتبار قرار شد با تأسیس بورس ارز که بانک مرکزی به عمد نام آن را بازار متشکل ارزی گذاشته است زمینه معاملات نقد و آتی فراهم شود تا از این طریق اولا بانک مرکزی از طریق بازارگردانی قیمت‌ها را مدیریت کند و از طرف دیگر اطلاعات مربوط به عرضه و تقاضای این بازار که نسبت به سال‌های گذشته بزرگ‌تر شده به‌دست آید. اما هنوز خبری از تأسیس این بورس در دست نیست. در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ متوسط درآمد ارزی ایران ۳۰میلیارد دلار بود و همان زمان ایده تأسیس بورس ارز به‌عنوان یک بازار مدرن توسط مقامات وقت بانک مرکزی رد شد. هم‌اکنون حجم بازار مبادلات ارزی ایران به 70میلیارد دلار در سال رسیده و فقط ارزش فروش محصولات پتروشیمی و گاز ایران به 30میلیارد دلار رسیده است. متناسب با بزرگ شدن ابعاد بازار، روند خروج ارز هم از کشور شتاب گرفته اما بانک مرکزی ابزاری برای کنترل آن در اختیار ندارد. نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در این‌باره گفت: راه‌حل مدیریت بازار ارز کنترل بخش تقاضاست. اگر ارزهای موجود از کشور خارج و تبدیل به ملک در اروپا، آمریکا، کانادا و ترکیه نشود و صرف واردات شود، به نقطه تعادل خواهیم رسید و تزریق منابع به بازار ارزی کشور اتلاف منابع نخواهد بود.
حریری با بیان اینکه در زمان جنگ با جمعیتی بالغ بر نصف جمعیت کنونی کشور سالانه با ۱۰میلیارد دلار درآمد ارزی اداره می‌شد، افزود: ایجاد شفافیت در اقتصاد کمک می‌کند تا از اتلاف منابع ارزی و ایجاد تقاضای کاذب ارزی نیز جلوگیری شود.