سینمایی بدون جوان اول

مسعود میر/روزنامه‌نگار


باید مرور کرد روزگار فیلم‌های سیاه و سفید را تا بارقه‌های نقره‌ای مردانگی و جوانی از روی نگاتیوها به جان پزتیوهای خاطرات بریزند؛ روزگاری که فردین آواز جوانی سر می‌داد و ناصر ابروی مردانگی در هم گره می‌زد. بعدتر اما جوانی و مردانگی شدند جنم بازیگری که هم جوان اول و جذاب بود و هم مردانگی را میانداری می‌کرد. بهروز از راه رسیده بود و سال‌ها جوان اول سینمای ایران را به نام خودش سند زد.
هنوز انقلاب از راه نرسیده بود که با درخشش سعید کنگرانی یک جوان اول دیگر در سینما ظهور کرد؛ جوان اولی که بیشتر محبوب سینمادوستان ونک به بالا بود با زیبایی ظاهر و البته تُردی در مردانگی.
بعد از انقلاب برای مدت‌ها جوان اول بودن داستان پردردسری بود و تا جمشیدآریا در دهه60 با هیبتی مردانه ظهور نکرد، گره‌های جوان اول بودن کمی شل نشد. در ابتدای دهه70 اما بالاخره یک داماد خوش‌تیپ و متفاوت، مهر جوان اولی را پای کارنامه سینمایی خودش کوبید تا برای سال‌ها با همین حکم ممهور، جوان اول سینمای ایران باشد. ابوالفضل پورعرب تا سال‌ها داماد فیلم‌هایی بود که دلشان می‌خواست جای «عروس» را در دل تماشاگران باز کنند.
پورعرب دیگر جوان نبود اما جوان اول بازی می‌کرد که موج تغییرات در بدنه بازیگران سینما برای ایفای نقش جوان اول آغاز شد. دوره، دوره محمدرضا گلزار بود و بعدتر بهرام رادان. چشم‌رنگی‌ها در حالی جوان اول سینما شده بودند که نه در ظاهر و نه در رفتار شخصیتی، کوچک‌ترین شباهتی به جوان اول‌های آغازین سینما نداشتند. آنها جین‌پوش‌هایی بودند که در رسمی‌ترین حالت ممکن هم کت و شلوارهایی خوش‌رنگ و لعاب به تن می‌کردند و نه با جوشش غیرت که با لبخند و بغض‌های دلبرانه تماشاگران سینما را با خود همراه می‌کردند.
این جوان اول‌ها هم حالا دیگر بدل شده‌اند به مردان جاافتاده‌ای که نه فرصتی برای درخشش در نقش جوان اول در اختیار دارند و نه پیشنهاد معقولی برای آن. حالا مدت‌هاست که جوان اول از سینمای ما خط خورده است. حرف از نبود بازیگران جوان نیست که در این سال‌ها خیلی‌ها مثل نوید محمدزاده، امیر جدیدی، هومن سیدی و حتی صابر ابر تلاش‌های ممتاز و فراوانی در عرصه بازیگری به ثبت رسانده‌اند؛ بلکه سخن از عدم‌ظهور بازیگری است که در شمایل جوان اول بتواند هم محبوب باشد، هم بازیگر درجه یکی باشد و هم فقط و فقط با راه رفتنش در یک فیلم فروش آن را تضمین کند.