خوزستان
بوی خوش بهبهان
همزمان با آغاز فصل برداشت گل نرگس از آذر تا اوایل اسفند جشنواره‌ای با هدف معرفی این گل در استان خوزستان در حال برگزاری است
فاطمه طاهری /اهواز - خبرنگار
زمستان که می‌شود درست در گوشه‌ای از جلگه خوزستان، که دیگر سبز نیست، عطری از حیات و بهار فضا را آکنده از سرمستی می‌کند؛ گوشه‌ای به نام نرگس‌زارهای بهبهان. روایت است مردم بهبهان در زمان عبور کاروان امام رضا (ع) از این شهر دسته‌‌ای گل نرگس به ایشان هدیه می‌دهند و امام رضا (ع) هم برای رونق کشت این گل در حق مردم بهبهان به درگاه خداوند دعا می‌کنند. همچنین در کتاب «مطلع‌الشمس» اعتماد‌السلطنه آمده است حاکم شیراز با دیدن نرگس‌زارهای بهبهان شیفته عطر و زیبایی گل می‌شود و از همین رو دستور کشت نرگس در شیراز را می‌دهد.
در متون باستانی هم نام گل نرگس آمده است. ماجرا از این قرار است که در گذشته‌های دور گل نرگس را با نارسیسوس یا نارسیس می‌نامیدند و در یکی از سروده‌های باستانی هومری قرن هفتم یا هشتم پیش از میلاد، درباره آفرینش همین نام سخنانی مطرح شده است. همچنین گفته می‌شود در اکتشاف‌هایی که در سال ۶۱ از منطقه تاریخی ارجان (نام قدیمی بهبهان) صورت گرفته مومیایی کشف‌شده متعلق به کیتین هوتران پادشاه عیلامی بوده که در دوره عیلامی‌نو در ارجان می‌زیسته است. آنچه این کشف را برای تاریخ بهبهان متمایز می‌کند، دکمه‌های لباس مومیایی است؛ دکمه‌هایی با نقشی شبیه به گل نرگس. گل نرگس در جشنواره گل هلند در سال 1992 توانست در بین انبوهی از گل‌های مختلف، رتبه نخست را از آن خود کند. ناگفته نماند علاقه هلندی‌ها به این گل موجب شد که یکی از خیابان‌های هلند به اسم بهبهان نام‌گذاری شود. امروزه هم معرفی گل نرگس در قالب جشنواره‌‌‌هایی در بهبهان استمرار دارد.
250 هکتار نرگس‌زار
رئیس هفتمین جشنواره ملی گل نرگس بهبهان و فرماندار این شهرستان به همشهری می‌گوید: «در سال‌های اخیر جشنواره‌ای با هدف معرفی گل نرگس در بهبهان برگزار می‌شود که البته به عنوان جشنی مردمی نمود بیشتری یافته است. مردم منطقه در کنار خانواده‌هایشان بهانه‌ای برای حضور در نرگس‌زارها و دید و بازدیدهای دوستانه پیدا کرده‌اند.»
محمد حری با بیان این‌که زمان شکوفایی گل نرگس در بهبهان از آذر تا اوایل اسفند است، می‌افزاید: «نکته جالب نرگس، خواب تابستانه و گلدهی زمستانه آن است. گل نرگس همانند بسیاری از گل‌های دیگر تنوع دارد و به چند نوع پنجه گربه‌ای، شهلا، مسکین، شصت‌پر و پُرپر تقسیم‌بندی می‌شود.»
وی با بیان این‌که مساحت نرگس‌زارهای بهبهان حدود 250 هزار هکتار است و از هر هکتار به طور متوسط 200 هزار شاخه گل برداشت می‌شود، اظهار می‌کند: «در سال‌های اخیر سالانه بین 30 تا 40 هکتار به مساحت باغ‌های گل نرگس اضافه شده و طبیعی است در صورت رفع بعضی موانع، سطح زیر کشت افزایش خواهد یافت.»
پیشنهاد تشکیل کمیته تخصصی
رئیس هفتمین جشنواره ملی گل نرگس بهبهان برای رفع مشکلات پیش روی نرگس‌کاران پیشنهاد می‌دهد کمیته‌‌ای دائمی شامل 4 نفر یعنی نماینده فرماندار، نماینده مدیریت جهاد کشاورزی، نماینده نرگس‌کاران و یک عضو علی‌البدل مشکلات عمومی و خاص را مشخص و پیگیری کند.
این کمیته مسئولیت حل مشکلات اداری باغداران را از شهرستان تا وزارتخانه برعهده بگیرد و پاسخگوی رسمی طرفین باشد و نتایج کار آنها به طور مرتب رصد شود.
حری با بیان این‌که 90 درصد گل‌های نرگس تولیدی که در بهبهان پرورش می‌یابند به بازار مرکزی تهران عرضه می‌شوند، می‌افزاید: «در سال‌های اخیر پیگیری‌هایی برای در اختیار گرفتن یک غرفه با هدف عرضه گل‌های ارسالی به تهران صورت گرفت. قول‌هایی هم به نرگس کاران و نماینده آنها داده شد، اما این وعده هنوز عملی نشده است.»
به گفته وی، مشکل اصلی در زمینه گل نرگس، تولید سنتی و خام‌فروشی آن است و صنایع جانبی هنوز به این بخش راه پید نکرده است. در سال‌های اخیر اما حرکت‌هایی از سوی نخبگان این شهرستان و با همکاری دانشگاه آغاز شده است تا ارزش افزوده این بخش افزایش یابد.
حری با بیان این‌که گل‌های نرگس به صورت بسته‌های 100 تایی ارسال می‌شوند در حالی که می‌توان با تغییر بسته‌بندی و تبدیل آن به بسته‌های کوچک و بازارپسند رونق بهتری به بازار فروش گل نرگس بخشید، به بخش دیگری از مشکلات نرگس‌کاران می‌پردازد و می‌گوید: «بیمه گل نرگس تقاضای دائمی نرگس‌کاران است، اما گل نرگس که از جمله گل‌های شاخه‌بریده است زیر چتر حمایتی بیمه نیست. مکاتبه‌هایی برای اعلام موارد خسارت‌زا یا موارد مورد درخواست بیمه انجام شده، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.»
بلای خشکسالی
غلام‌رضا نعمتی، یکی از نرگس‌کاران بهبهانی، هم صحبت‌های فرماندار را تایید می‌کند. او از مسئولان می‌خواهد موضوع بیمه نرگس‌زارها را پیگیری و اطمینان خاطری برای کشاورزان ایجاد کنند. او می‌گوید: «خوزستان سال‌هاست با معضل ریزگردها مواجه است و این پدیده شوم بر فضای سبز این استان تاثیر مخرب و منفی گذاشته است و نرگس‌زارهای بهبهان هم از آن بی‌نصیب نمانده‌اند.»
رئیس هفتمین جشنواره ملی گل نرگس بهبهان در این باره می‌گوید: «رسوب گرد و غبار روی گل‌ها خسارت‌های زیادی به کمیت و کیفیت محصولات می‌زند، البته امسال در این زمینه مشکل نداشتیم.»
حری همچنین به خشکسالی و کمبود آب برای آبیاری نرگس‌زارها هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: «صرف نظر از وضع مساعد امسال، در سال‌های گذشته برنامه‌ریزی توزیع آب، نامنظم بودن زمان تحویل و تعداد دفعات تحویل، مشکلاتی را ایجاد می‌کرد. به نظر می‌رسد با توجه به هم‌زمانی کشت نرگس در آغاز فصل پاییز با عملیات کشت محصولات پاییزه و نیاز آبی کمتر این محصول در مقایسه با کشت‌های دیگر، یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها در حل معضل کم‌آبی، توجه به این گونه کشت‌ها با نیاز آبی کم است در حالی که با وجود مصرف کمتر آب، متاسفانه حقابه اختصاص یافته به گل نرگس هیچ تناسبی با آب مورد نیاز نرگس‌زارها ندارد.»
عنایت‌الله بهبهانی، یکی از نرگس‌کاران، هم درباره حقابه کشت نرگس به همشهری می‌گوید: «گل نرگس از کشت‌هایی است که آب کمی مصرف می‌کند. با وجود این، ما در سال‌های گذشته برای به دست آوردن همین میزان کم آب با مشکلاتی روبه‌رو بودیم. امسال وضع بارندگی‌ها خوب بود، اما معلوم نیست سال دیگر هم رحمت الهی بر سر ما به اندازه امسال نازل شود یا نه. به همین دلیل از مسئولان می‌خواهم که برای حقابه نرگس‌زارها تلاش بیشتری کنند تا ما با خیالی آسوده‌تر به تولید این گل جهانی بپردازیم.»
دیگر نرگس‌کاران هم که مشغول برداشت هستند، گلایه‌هایی دارند. یکی از آنها به همشهری می‌گوید: «در 20 سال گذشته کیفیت گل نرگس روز به روز کاهش پیدا کرده و دلیل آن هم نگاه اقتصادی باغداران و نرگس‌کاران به این گل است.»
منوچهر کامیاب ساخت باغ ایرانی در بهبهان را یکی از راه‌های حفظ کیفیت گل نرگس می‌داند و می‌افزاید: «ما این طرح را به میراث فرهنگی ارائه دادیم و از آن استقبال هم شد، اما برای ساخت این باغ‌ها نیاز به حمایت استاندار خوزستان داریم که متأسفانه تاکنون حمایت عملی از ما نکرده‌اند.»
شاید نرگس را برای بهبهان و حتی خوزستان بتوان «طلای خوش‌بو» معرفی کرد؛ طلایی که در صورت توجه می‌تواند ارزآوری مطلوبی برای استان داشته باشد.
در همینه زمینه :