گزارش
نکاتی درباره نحوه برخورد با بیماران مبتلا به ایدز
زانوی غم ممنوع!
کامران بارنجی/خبرنگار
متأسفانه نگاه یک آدم سالم به کسی که با بیماری‌ای مانند ایدز دست و پنجه نرم می‌کند آن هم در ایران، هیچ‌وقت نمی‌تواند خنثی باشد اما برخورد‌های غیراحساسی و واقعی چیزی است که امروزه هنگام مواجهه با این موضوع توصیه می‌شود. ایدز یک بیماری است؛ همانطور که یک بیمار مبتلا به سرطان را محکوم نمی‌کنیم و نسبت به او هم حس همدردی داریم و برایش آرزوی بهبودی می‌کنیم افراد مبتلا به ایدز نیز فارغ از اینکه چگونه به این بیماری دچار شده‌اند نیاز به حمایت دارند؛ حمایتی که نتایج آن بیش از آنکه به این افراد بازگردد، در خدمت جامعه است. طرد‌کردن این بیماران و به حاشیه‌راندن آنها، تنها انکار واقعیتی است که امروزه تمام کشورها با آن درگیر هستند. با واقع‌نگری نسبت به این موضوع و پرهیز از بزرگنمایی و کوچک‌انگاری، می‌توان از افزایش شمار افرادی که در آینده، آلوده به این ویروس می‌شوند، جلوگیری کرد.
نارسایی‌های تغذیه‌ای سرعت پیشرفت ویروس نقص ایمنی بدن (ایدز) را بیشتر می‌کند و حساسیت به عفونت‌های فرصت‌طلب را افزایش می‌دهد و تغذیه ناکافی باعث کاهش اثر داروهای ضدپیشرونده ویروس ایدز خواهد شد. از آنجا که ایدز، افراد جوان را بیشتر گرفتار می‌کند، جدایی از شغل و خانواده بیشتر از همه به این افراد آسیب می‌زند. ایدز با کاهش درآمد، باعث سوءتغذیه می‌شود و نارسایی‌های تغذیه‌ای سرعت پیشرفت ویروس نقص ایمنی و ایدز را بیشتر می‌کند و حساسیت به عفونت‌های فرصت‌طلب را افزایش می‌دهد. افرادی که با داروهای ضدپیشرونده ویروس ایدز درمان می‌شوند نیز نیازهای تغذیه‌ای خاص دارند و تغذیه ناکافی بر تحمل آنان در برابر دارو و نظم و پیگیری آنان در رعایت رژیم درمانی اثر می‌گذارد. بیماران مبتلا به ایدز در همه شهرها زندگی می کنند اما در شهرهای پرجمعیت بالطبع این مسائل بیشتر است؛ یعنی هیچ شهری مصون از این مسئله نیست. تاکنون بیش از30هزار مورد مبتلا به ایدز
( HIV) در کشور شناسایی، ثبت و گزارش شده است. 85درصد از این مبتلایان را مردان و 15درصد را زنان تشکیل‌می‌دهند. همچنین 52درصد موارد ثبت‌شده در گروه سنی 21تا 35سال قرار دارند. راه احتمالی انتقال HIV در 39درصد موارد اعتیاد تزریقی، 41درصد روابط جنسی، 3 درصد مادر به کودک و 17درصد نامشخص بیان شده است که البته ابتلای جدیدی از طریق خون و فرآورده‌های خونی ثبت نشده است. این در حالی است که همه کارشناسان به اتفاق می‌گویند مردم در کلانشهرها بیش از شهرهای کوچک در معرض ابتلا هستند.
از کجا بفهمیم مبتلا به HIV هستیم یا نه؟
ایدز، بیماری‌ای است که توسط ویروسی به نام اچ.آی.وی منتقل می‌شود. این ویروس به‌تدریج قدرت دفاعی بدن را ضعیف می‌کند؛ طوری‌که فرد به انواع عفونت‌ها و سرطان‌ها مبتلا شده و در نهایت به مرگ او منجر می‌شود. از زمانی که فرد به ویروس ایدز مبتلا می‌شود تا آغاز بیماری ایدز ممکن است بیش از 10سال طول بکشد. در این مدت فرد در ظاهر سالم است و می‌تواند به‌کار و فعالیت خود ادامه بدهد اما احتمال انتقال ویروس به دیگران وجود دارد. راه‌های انتقال ایدز از طریق تماس جنسی با فرد مبتلا، استفاده مشترک از وسایل تزریق و یا سایر ابزار تیز و برنده مثل تیغ و سوزن خالکوبی، انتقال خون و فرآورده‌های خونی آلوده، از مادر مبتلا به نوزاد طی بارداری ، زایمان و شیردهی است. در این بیماری نیاز نیست که افراد مبتلا از بقیه جدا شوند بلکه آنان نیاز به حمایت و همدلی جامعه دارند. این ویروس از راه‌های دست‌دادن، بغل‌کردن و در آغوش گرفتن، روبوسی، عطسه و سرفه، استفاده از توالت و حمام مشترک، استخر عمومی و نیش حشرات منتقل نمی‌شود. ابتلا به ویروس مولد ایدز فقط از طریق آزمایش خون مشخص می‌شود و از زمانی که ویروس وارد بدن فرد می‌شود تا زمانی که در آزمایش خون ثابت شود، ممکن است بین 2 هفته تا چند‌ماه طول بکشد بنابراین بهتر است پیش از انجام آزمایش با یک مشاور صحبت کرد. هم‌اکنون درمان قطعی که ویروس را از میان ببرد وجود ندارد اما خوشبختانه داروها طول عمر بیمار را بسیار افزایش داده و کیفیت زندگی را بهتر می‌کنند به شرطی که افراد آلوده به ویروس زودتر شناسایی شوند. خویشتنداری در زمان مجردی، وفاداری به همسر، پرهیز از مصرف مواد‌مخدر یا محرک، خودداری از مصرف تزریقی مواد‌مخدر، عدم‌استفاده از سرنگ و سوزن مشترک برای تزریق، عدم‌استفاده از وسایل تیز و برنده مثل تیغ‌اصلاح، سوزن خالکوبی به‌صورت مشترک و استفاده از محافظ در زمان رابطه جنسی می‌تواند افراد را از ابتلا به این ویروس حفاظت کند.معمولا بهترین زمان برای آزمایش ایدز تست الایزا ۶ماه بعد از ابتلاست. در این زمان آزمایش بیش از ۹۹ درصد درست جواب می‌دهد. کلا آزمایش ایدز برای همه آزمایش پراسترسی است؛ حتی برای افرادی که به سلامتی خود اطمینان زیاد دارند. اگر استرس زیاد ندارید تا این زمان صبر کنید.شمامی‌توانید بعد از ۸ تا ۱۲ هفته تست الایزا بدهید. آزمایش ایدز را در تمام آزمایشگاه‌ها با دفترچه‌های خدمات درمانی و یا آزاد می‌توانید انجام دهید. اما اگر می‌خواهید هم مشاوره بگیرید و هم آزمایش رایگان بدهید می‌توانید به مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در سراسر کشور که تحت پوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هستند مراجعه کنید. فعالیت این مراکز در زمینه ایدز و بیماری‌های آمیزشی است. آموزش، مشاوره و آزمایش محرمانه و رایگان به‌منظور تشخیص HIV، خدمات کاهش آسیب‌های ناشی از اعتیاد (توزیع سرنگ، سوزن) و ارائه وسایل بهداشتی ازجمله خدماتی است که در این مراکز ارائه می‌شود.
حمایت عاطفی
مسئله‌ای که بیمارمبتلا به ایدز را بیش از هر چیزی آزار می‌دهد تنها‌ماندن و طردشدن است. او احساس می‌کند که دیگر نمی‌تواند بیماری‌اش را جایی عنوان کند چون به واسطه عدم‌اطلاعات احتمال دارد سایر افراد از او فاصله بگیرند و تصور کنند که با هم‌کلام‌شدن با او ویروس ایدز انتقال پیدا می‌کند.
بنابراین در این شرایط موضوع مهم این است که اطرافیان به فرد بگویند ما در هر شرایطی کنار تو هستیم و از نظر مالی، عاطفی و... کاملا تو را حمایت می‌کنیم، دست به‌دست هم می‌دهیم و بر این بیماری غلبه می‌کنیم.
باید به فرد گفته شود خیلی از افراد بوده‌اند که سال‌ها با این بیماری زندگی کرده‌اند. البته بیمار به واسطه خشمش اوایل این حمایت‌ها را پس می‌زند اما اطرافیان موظفند نقش حمایتی را در کلام هم اعلام کنند و در عمل حمایت‌شان را نشان دهند؛ حتی اگر بیمار بگوید فایده‌ای ندارد و کاری از دست کسی ساخته نیست.
پذیرش اتفاق
سرزنش کردن و پلیس‌بازی درآوردن در شرایطی که بیمار نگران سلامتش است هیچ مشکلی را درمان نمی‌کند. بنابراین اطرافیان بیمار باید بدانند که اگر به هر دلیلی این اتفاق رخ داده باشد، خود فرد حتی یک درصد هم فکر نمی‌کرده که چنین مشکلی برایش پیش بیاید و طبیعتا خودش هم قربانی است. در شرایطی که بیمار هم در شرایط روانی نامساعدی است نباید با سرزنش‌کردن او حالش را بدتر کنیم. باید بپذیریم که حادثه ناگواری پیش آمده؛ حتی اگر خودش هم مستقیما مسئول باشد واقعیت این است که گرفتار شده است.
مطلع شوید
سعی کنید در روزهای ابتدایی درباره ایدز اطلاعات زیادی کسب کنید. ناآگاهی از این بیماری برای اطرافیان بیمار مانند سم است؛ چون هنوز هم خیلی‌ها فکر می‌کنند با یک روبوسی ساده هم ویروس ایدز منتقل می‌شود اما اینطور نیست. بعد از ابتلا هم خود فرد باید آگاه شود و اطرافیان هم باید در جلسات جداگانه اطلاعات لازم را دریافت کنند تا در نهایت جامعه به این سمت برود که نگاه به این بیماری تغییر کند و مانند سایر بیماری‌ها دیده شود. راه‌های انتقال باید شناسایی شود و فرد و اطرافیان بدانند به چه مراقبت‌هایی نیاز دارند. از آنجا که در این بیماری سیستم ایمنی بدن درگیر می‌شود وضعیت خلقی می‌تواند سبک زندگی، میزان شادمانی و امید به زندگی را تغییر دهد. از این‌رو لازم است که سطح این موارد در فرد بیمار بالا نگه داشته شود؛ در غیراین صورت احتمال اینکه فرد زودتر تسلیم مرگ شود، وجود دارد.
آرامش داشته باشید
این فرد خودش شوکه شده و هنوز در مرحله انکار و سرشار از خشم است؛ از این‌رو اطرافیان نباید در حضور او سوگواری کنند چون وضعیت او وخیم‌تر می‌شود. حتی در مورد سرماخوردگی هم می‌توان گفت کسی که روحیه بالاتری دارد بهتر می‌تواند در مقابل بیماری مقاومت کند؛ حال تصور کنید فرد به نوعی از بیماری مبتلا شده که سیستم ایمنی بدنش را درگیر کرده است. پس گریه و زاری نکنید و به فرد مبتلا کمک کنید روحیه خوبی داشته باشد.
خودتان را نبازید
اطرافیان و به‌ویژه همسر و نزدیکان درجه یک فرد باید به این فکر کنند که بیمارشان به حمایت آنها نیاز دارد؛ پس باید با تمام قدرت به او کمک کنند. این حمایت می‌تواند شامل همراهی برای مراجعه به پزشک، تهیه داروها و... باشد. حتی اگر کاملا مسئولیت انتقال بیماری به‌عهده خودش باشد، باز هم این فرد حکم همان کسی را دارد که یادش رفته کمربند ایمنی را ببندد و آسیب دیده است. او بی‌احتیاطی کرده و بابت این موضوع نباید به شکل یک مجرم به او نگاه شود.
