سمانه نظیف/ کارشناس ارشد باستان‌شناسی:
بیست‌و‌هشتم آذرماه سال‌جاری نمایشگاهی با عنوان «پروژه پیش از تاریخی زهره، گورستان 6هزار ساله تُل‌‌چگاسُفلی» در موزه ملی ایران گشایش یافت. محوطه پیش از تاریخ تل‌چگاسفلی با نـام‌هـایی همـچون تل‌چیگا‌پایینی،
تل‌چگادوم‌های و تل چغاسفلی نیز شناخته می‌شود. این محوطه در سال‌های دهه 50 خورشیدی در بررسی باستان‌شناسی هانس نیسن و همکارانش از مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو و دانشگاه آزاد برلین شناسایی شد و به‌عنوان وسیع‌ترین محوطه پیش از تاریخی دشت‌زهره معرفی شد.
سال 88 به همت گروه بررسی‌های باستان‌شناسی شهرستان بهبهان به سرپرستی کامیار عبدی، تل‌چگاسفلی با نام تل چگاپایین (سفلی)، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و سال 94 عرصه و حریم چگاسفلی توسط هیأتی به سرپرستی عباس مقدم تعیین شد.
از علــوم مــیان‌رشته‌های همچون بــاســتان‌شـناسـی لــنداسکیپ و آرکئوژئوفیزیک، در این پروژه بسیار کمک گرفته شد. گورستان تل چگاسفلی در نوع خود منحصربه‌فرد و همزمان است با ظهور نخستین گورستان‌ها در اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد، اما این گورستان شباهتی به هیچ‌یک از گورستان‌های شناخته‌شده در منطقه پشتکوه، هکلان و دمگر پرچینه و دشت شوشان ندارد. در کاوش گورستان تل چگاسفلی 89 جسد در گورهای کاوش‌شده شناسایی شد و تعیین جنسیت تدفین‌شدگان توسط متخصصین انجام گرفت.
در چگاسفلی زنان جوان با میانگین سنی 25سال دارای بیشترین تعداد (نزدیک به 90درصد) در میان تدفین‌شدگان بودند و پس از آن کودکان و در آخر مردان با میانگین سنی 28سال قرار دارشتند. آثار ضرب و جرح، فراوانی زنان و کودکان، به هم ریختگی اجساد، تجمع عامدانه جمجمه‌ها و له‌شدگی جمجمه‌ها، همگی حاکی از بروز یک بحران یا قتل‌عام بزرگ در اواخر هزاره پنجم و اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد است.
ظروف سفالی دست‌ساز، ظروف سنگی و اشیای فلزی، شامل کوزه، لگن، جنگ‌افزار و زیورآلات مشتمل بر سنجاق‌های زرین، سیمین و مسی و اشیای تزئینی و کاربردی از جنس‌های مختلف فلز، استخوان، قیر و صدف که در اصطلاح گورنهاده‌های تزئینی نامیده می‌شوند در گورهای چگاسفلی یافت شده است. مهرهای استامپی با نقوش مختلف نیز ازجمله اشیای به‌دست آمده از این محوطه است. 2فصل از پروژه پیش از تاریخی زهره، تاکنون توسط عباس مقدم و هیأت باستان‌شناسی او انجام شده و قرار است کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه باستانی زهره به‌مدت 5سال تداوم داشته باشد.