تامین 95 درصد آب کرمان از منابع زیرزمینی

راضیه زنگی‌آبادی|‌  کرمان - خبرنگار:

کم‌آبی در استان موضوع تازه‌ای نیست، تا آن‌جا که در وضعیت بحرانی قرار گرفته است. بیشترین منابع آبی استان را آب‌های زیرزمینی تشکیل می‌دهند که این خود معضل بزرگی است. مسئولان ذی‌ربط برای تامین آب آشامیدنی استان به دنبال راهکارهایی هستند تا از انشعابات غیرمجاز و پرتی آب جلوگیری کنند. 

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمان می‌گوید: 61 درصد جمعیت استان که شامل بم، گنبکی در شرق، جیرفت، زهکلوت، کهنوج، کرمان، رفسنجان، بهرمان در رفسنجان، زرند، چترود ودهج وجوزن در شهربابک است، از نظر منابع آبی در وضعیت بحرانی و قرمز قرار گرفته‌اند که در این میان کرمان و زرند وضعیت بدتری دارند. هنزا، ریگان، حسین‌آباد انار، باغین و منوجان هم پنج شهری هستند که در معرض تنش آبی قرار دارند. 53 شهر هم که فقط 35 درصد از جمعیت استان را شامل می‌شوند، در وضعیت بهتری به سر می‌برند. 

 «محمد طاهری» می‌افزاید: 2 میلیون و 200 هزار نفر در 71 شهر و 150 روستا در استان کرمان از خدمات آب شهری و آب آشامیدنی شهری استفاده می‌کنند که عمده منبع تامین آب این جمعیت از 341حلقه چاه، 3 دهنه چشمه، 8 رشته قنات و سد سیرجان و بافت تهیه می‌شود. کرمان تنها استانی است که بیش از 95درصد منابع آب آن از آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود و در واقع شهر کرمان تنها کلان‌شهری است که صد درصد منابع آبی آن به صورت زیرزمینی تهیه می‌شود. این موضوع از بزرگ‌ترین مشکلات شهر به حساب می‌آید، زیرا علاوه بر خود شهر، روستاهای اطراف هم جزو همین جمعیت یک میلیون نفری هستند. 


نرخ بالای خدمات‌دهی 

طاهری می‌گوید: کل نیاز آبی استان در تابستان سال 98، 9300 لیتر در ثانیه (3/9 متر مکعب) است که توان تولید ما 7300 لیتر است و این یعنی بالغ بر 2هزار لیتر در ثانیه کمبود آب داریم. ما در حال برنامه‌‌ریزی برای مدیریت این موضوع هستیم. این منابع آبی به وسیله 2هزار کیلومتر خط انتقال تامین می‌شوند که کرمان بالاترین سرانه خط انتقال را در کل کشور را دارد، چون منابع آبی از نقاط جمعیتی فاصله دارند، زمانی آب جبال‌بارز از قنات داخل این شهر تامین می‌شد، اما امروزه این مقدار از پلیس راه جیرفت تهیه می‌شود. این اتفاق برای شهرهای دیگر هم افتاده است. 

رودبار از دشت مختارآباد، قلعه‌گنج از چاه‌دادخدا با فاصله 60 کیلومتری، کرمان از قریة‌العرب، رفسنجان از بردسیر با 100کیلومتر فاصله آب مصرفی خود را تامین می‌کنند. علاوه بر این‌ها آب به وسیله 10هزار و 76کیلومتر شبکه توزیع در خانه‌های مردم رسانده می‌شود که این عدد در استان ما 2برابر میانگین نرم شبکه کشور به حساب می‌آید. همه این‌ها نشان‌دهنده این است که نرخ خدمات‌دهی به استان کرمان گران تمام می‌شود. 


وضعیت کرمان و زرند

رئیس شرکت آب و فاضلاب استان کرمان می‌گوید: امسال روشن بودن 24 ساعته کولر آبی که 600 لیتر در شبانه‌روز آب مصرف می‌کند، نسبت به سال گذشته کمتر بود؛ زیرا در سال 96 مردم به مدت2 ماه شبانه‌روز کولر را روشن می‌کردند، اما در سال 97 گرما به یک الی 2 هفته ختم شد و این یکی از بزرگ‌ترین شانس‌هایی بود که کرمان با آن روبه‌رو شد. 


برنامه‌های تامین آب آشامیدنی شهرهای استان

از آن‌جایی که در خاک استان هیچ منبع آب آشامیدنی دیگری وجود ندارد، طاهری می‌گوید: تا 4سال پیش سند مکتوبی برای تامین آب آشامیدنی استان در اختیار نداشتیم که با کمک آب منطقه‌ای برنامه‌ای جامع برای آن تدوین شد. در شمال استان به غیر از بافت و ارزوئیه، در کوتاه‌مدت آب از سد شهیدان امیرتیموری در صفارود تامین می‌شود. برای آب‌رسانی به شرق استان نیز پروژه سد نسا که زیر 5درصد پیشرفت داشته مدنظر است، اما نیاز مبرم به اعتبار برای تکمیل آن داریم. آب شهرهای جیرفت و عنبرآباد هم باید از سد جیرفت تامین شود که طرح این پروژه پیوست بودجه 98 می‌شود. شهرهای حوزه کهنوج (رودبار، قلعه‌گنج و منوجان) قرار است از طرح دریای عمان آب آن‌ها تامین شود که مطالعات این پروژه در حال انجام است. رابر و هنزا از سد شهیدان امیرتیموری در صفارود و آب بافت، بزنجان و ارزوئیه هم از سد بافت تامین می‌شود. 

وی ادامه می‌دهد: پرتی آب در شمال استان نسبت به جنوب خیلی پایین‌تر است. پرت شهرهایی مثل کرمان، زرند، راور و رفسنجان زیر 20 درصد است. در جنوب هم این آمار به دلیل انشعابات غیرمجاز است. باید در نظر داشته باشیم که پرت واقعی ناشی از فرسودگی و نشت تاسیسات است که در استان میزان آن بیشتر از 10 درصد نیست. ما پرت ظاهری هم داریم که هیچ پولی در این خصوص دریافت نمی‌شود. تمام حاشیه‌نشینان شهر کرمان از آب استفاده می‌کنند و این آب در دسته فروش قرار نمی‌گیرد، چون هر انشعاب غیرمجاز چندین برابر یک انشعاب مجاز آب مصرف می‌کند که مقدار آن هم قابل‌اندازه‌گیری 
نیست. 
این موضوع حتی سلامت دیگر شهروندان را هم به خطر می‌اندازد، چون احتمال این‌که شبکه آب آلوده شود، وجود دارد. در این راستا ما از استاندار تقاضا داریم انشعابات غیرمجاز را با هماهنگی فرمانداران و دستگاه‌های نظارتی در قالب قانون مصوب مجلس، تعیین تکلیف کنیم. پرت آب در سال 96، میانگین آن در استان برابر 5/25 درصد، شهر کرمان 3/19 درصد، رفسنجان 9/11 درصد، زرند 5/18 و سیرجان 5/12 درصد است که این نرم باید زیر 15 درصد باشد. 


کمترین بهره‌مندی از سیستم فاضلاب 

 «محمد طاهری»، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان کرمان، می‌گوید: در حال حاضر احداث فاضلاب برای شهرهای کرمان، ماهان، کهنوج، مسکن مهر جیرفت و همچنین پاریز سیرجان در استان کرمان در حال انجام است. 3/12 جمعیت استان زیر پوشش خدمات جمع‌آوری و دفع فاضلاب هستند. این در حالی است که کمترین نرخ بهره‌مندی از فاضلاب شبکه را در کشور داریم، زیرا میانگین کشوری حدود 38درصد است. دو راهکار برای این مشکل در پیش گرفته شده است؛ یکی استفاده از منابع دولتی و افزایش سقف اعتبارات دولتی است و دیگری هم مشارکت دادن بخش خصوص در این زمینه است. 25درصد فاضلاب شهر کرمان عملیاتی و اجرایی شده است و شهرهای لاله‌زار، بافت و رابر به دلایل مسائل‌ زیست‌محیطی نیاز به شبکه فاضلاب دارند.