اصلاحات اقتصادی و سرمایه اجتماعی

محمد حسنی‌سعدی/جامعه‌شناسی

شکی نیست که اقتصاد ما به جراحی و تحول اساسی نیاز دارد. اصلاح نظام پرداخت یارانه‌ها،  اصلاح نظام بانکی،  اصلاح نظام تأمین‌اجتماعی و تسهیل فضای کسب و کار ازجمله مواردی است که برای بهبود وضع ضروری اعلام می‌شود اما همه این تحولات مستلزم ایجاد زمینه‌های اجتماعی آن است.
به‌طور مثال اصلاح پرداخت یارانه سوخت و حامل‌های انرژی در موقعیت کنونی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. اگر گروه‌های سیاسی و مردم با فشار تبلیغاتی به دولت مانع از انجام این کار شوند هر چند شاید در کوتاه‌مدت از بنزین ارزان‌تر بهره‌مند شویم اما در درازمدت تبعات منفی تاراج منابع ملی به ضرر تک‌تک ما خواهد بود. برخی محورهای اصلاحات اقتصادی بایستی به یک مطالبه ملی تبدیل شود و مردم از دولتمردان اجرای آن را هرچه سریع‌تر خواستار شوند و به دولت هم شهامت اجرای این تحولات را بدهند و اعلام کنند برخی دشواری‌های کوتاه‌مدت آن را پذیرا خواهند بود. از سوی دیگر هم دولت باید با عملکرد شفاف و صداقت کامل و مهم‌تر از همه مبارزه با فساد اعتماد مردم را نسبت به‌خود بهبود بخشد تا مردم نتیجه همراهی خود را با دیدن تغییرات مثبت احساس کنند.
از وظایف دولت در اصلاحات اقتصادی به‌درستی زیاد سخن به میان آمده اما نباید فراموش کرد هر اقدام بزرگی بدون همیاری مردم و ایجاد زمینه‌های اجتماعی آن غیرقابل اجراست و به همین دلیل هم دولت‌های قبلی در اجرای طرح‌های مختلف اقتصادی از قبیل تعدیل اقتصادی و طرح هدفمندی یارانه‌ها به‌دلیل سرمایه اجتماعی ناکافی ناکام ماندند. شکست فراخوان انصراف از دریافت یارانه نقدی تجربه تلخی بود که نشان داد مردم برای ایجاد منافع درازمدت از محل کم شدن(بسیار ناچیز) منافع کوتاه‌مدت خود اعتماد ندارند.
ایجاد کمپین‌هایی در شبکه‌های اجتماعی به‌منظور آگاه‌سازی‌ مردم شاید گامی برای تشویق دولت برای برداشتن گام‌های بزرگ باشد و صد البته تلاش دولت در تقویت اعتماد عمومی و ایجاد سرمایه اجتماعی نیز شرط لازم هرگونه اقدامی است. سرمایه اجتماعی مهم‌ترین نیاز امروز دولت ما برای هرگونه اقدام اساسی است.