آرامش در حضور واژه‌ها

عیسی محمدی

وقتی کمبودی داشته باشید، به آب‌وآتش می‌زنید تا آن را رفع کنید. آرامش نیز چنین است؛ تا وقتی که آن را نداشته باشید، مدام فکرتان دنبال به‌دست آوردنش است. به همین دلیل کتاب‌های زیادی را زیر و رو خواهید کرد تا دنبال نشانه‌ای، راهی، فرمولی، چیزی بگردید که شما را به آن نزدیک‌تر کند و از شر این کمبود لعنتی خلاص شوید. اما کتاب‌های موجود در بازار نشر، با موضوع آرامش ذهن، چقدر مفید هستند؟ در این زمینه، پای صحبت‌های احمدحلت نشسته‌ایم. احمد حلت -سخنران، استاد دانشگاه و نویسنده کتاب‌های موفقیت- نامی آشنا در بازار موفقیت ایران است. او بعد از فعالیت در بازار موفقیت ایران، به کسوت یک روانشناس دانشگاهی نیز درآمده است. پس از هر دو جنبه، می‌تواند جواب سؤال ما را به‌خوبی بدهد؛ هم از جنبه بازار موفقیت، هم از جنبه روانشناسی. پای صحبت‌های او در این مورد نشسته‌ایم.

می‌دانیم که بشر دنبال آرامش است. در بازار نشر نیز برای پاسخگویی به این نیاز بشری، کتاب‌های زیادی منتشر شده است. این کتاب‌هایی که آرامش ذهن را مدنظر قرار داده‌اند، چقدر اثربخش هستند؟

بحث کتاب و کتابخوانی به یک معضل در ایران تبدیل شده است و مردم کمتر کتاب‌های مفید می‌خوانند. مگر کتاب‌های آکادمیک روانشناسی چقدر اقبال دارند؟ حتی بین دانشجویان روانشناسی هم اقبالی ندارند و آنها این کتاب ها را صرفاً برای پاس کردن واحدهایشان می‌خوانند. درنتیجه در موج کتاب‌های موجود، تنها کتاب‌های محدودی را می‌بینیم که با اقبال روبه‌رو شده و مفید بوده‌اند؛ مثل کتاب «چه‌کسی پنیر مرا جابه‌جا کرد»، «پدر پولدار، پدر بی‌پول»، «هفت‌عادت مردمان مؤثر»، «جادوی فکر»، «کیمیاگر»، «انسان در جست‌وجوی معنا» و.... الان کتابی مثل «آیین دوست‌یابی» 50سالی هست که مورد اقبال مردم است. یا کتاب‌هایی چون «جادوی فکر بزرگ»، «از حال بد به حال خوب»، «از حال بد به حال عالی» و... . مردم ذاتا موفقیت‌جو هستند و کنسروی هم فکر می‌کنند؛ دوست دارند پیام‌ها سریع به آنها برسد.

اجازه بدهید در حوزه کتاب‌های موفقیت، تمرکز ما روی کتاب‌های آرام‌بخش و آرامش ذهن باشد. در این صورت پاسخ شما چه خواهد بود؟

در این صورت باید به سمت کتاب‌هایی برویم که مربوط به تمرینات یوگا و مدیتیشن و... هستند.

یعنی الزاما کتاب‌هایی که مربوط به آرامش ذهن هستند، باید مرتبط با این موضوعات باشند؟ کتاب‌هایی وجود ندارند که بنیان‌های فلسفی داشته و موجب آرامش بشوند؟ 

قطعا چنین کتاب‌هایی هم می‌توانند کمک کنند. اگر تمرکز روی کتاب‌هایی باشد که بحث آرامش را دنبال می‌کنند، در این صورت فهرست تازه‌ای پیش روی ما قرار خواهد گرفت. اگر تمرکز ما روی کتاب‌هایی باشد که تمرین داشته باشند، می‌توانم به کتاب‌های صوتی «صد راه برای آرامش درون»، «استرس برای بچه‌ها»، «ذهن ناآرام» و... اشاره کنیم.

استفان کاوی در کتاب هفت عادت مردمان مؤثر، بحث جالبی را مطرح می‌کند. او کتاب‌های موفقیت چند دهه قبل‌تر از خودش را بررسی کرده و به نتیجه رسیده که آنها، کتاب‌هایی مبتنی بر نقش افراد و قدرت نمایش در جامعه بوده‌اند. یعنی شما کارهایی را باید انجام می‌دادید تا در جامعه تصویر مثبتی از شما به‌وجود بیاید. درحالی‌که او معتقد است برای آرامش راستین، شما باید به سمت آموزه‌های اصول‌محور و بنیادین بروید که شخصیت شما را می‌سازند و در همه حال ثابت و غیرقابل تغییرند. آیا در مورد کتاب‌ها و آموزه‌های آرامش‌محور موجود در بازار نیز، می‌توان به چنین تفاوتی قائل بود؟

به نکته جالبی اشاره کردید. باید توجه داشته باشیم که چه چیزی می‌دهیم و چه چیزی می‌گیریم. ممکن است چیزی که می‌گیریم یک نقاب جدید از آرامش باشد ولی در درون‌مان انرژی منفی و التهاب داشته باشیم. شاید ما ادعا کنیم که داریم راهکارهایی برای آرامش عمیق می‌دهیم، اما نتیجه تقدیم یک نقاب جدید، یک ادادرآوردن جدید و... باشد! متأسفانه در این زمینه ضعف داریم. در این زمینه 2گروه کم‌کاری کرده‌اند؛ گروه اول روانشناس‌های آکادمیک هستند که باید وضعیت فعلی را تغییر دهند و بیایند و با مردم ارتباط بگیرند و کتاب‌های مفیدی بنویسند و تقدیم بازار کنند. روحانیون مذهبی ما هم متأسفانه با عصر جدید و مدرن چندان جلو نیامده‌اند. این کمبودها باید اصلاح بشود.

بهترین کتاب‌هایی که در این زمینه و در بازار نشر ایران موجود است، کدام‌ها هستند؟

کتاب‌های زیادی در این زمینه وجود دارند که می‌شود توصیه کرد. کتاب «کنترل ذهن» خوزه سیلوا قابل توصیه است. کتاب فوق‌العاده «روان‌درمانی با اگزیستانسیالیسم» اروین یالوم هم ذهن مرا خیلی آرام کرد. کتاب «انسان در جست‌وجوی معنا» دکتر فرانکل نیز فوق‌العاده است. نیچه می‌گوید کسی که چرایی زندگی‌اش را یافته با هر چگونگی می‌سازد.