دولت
قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان منجر به جابه‌جایی نسلی مدیران می‌شود؟ تا اینجای کار پاسخ منفی است
قانون‌خوب؛ اجرای بد
وزارتخانه‌ها در انتصابات جدید همچنان از رویکرد جوانگرایی و حضور زنان پرهیز دارند
قانون منع به‌کارگیری بازنشتگان اگرچه تأثیری در میانگین سنی 58ساله وزرای دولت دوازدهم ندارد، اما امیدهای زیادی برای کاهش سن مدیران زیرمجموعه آنها و جوان‌سازی آنها ایجاد کرده است. این قانون شامل حال وزرا و معاونان رئیس‌جمهور نمی‌شود، اما همه مقامات و مدیران دیگر دولتی و نهادهای عمومی را دربرمی‌گیرد. سایر مقامات سیاسی فاصله سنی چندانی از وزرای کابینه ندارند و اجرای قانون مصوب مجلس شاید بتواند به حضور جوانان در این مناصب بینجامد. با این حال نگرانی‌هایی در اجرای قانون بازنشستگی وجود دارد. حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور به‌دنبال ابلاغ اصلاحیه قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان در شهریورماه در توییتی به خطرات انحراف از اهداف اجرای این قانون اشاره کرده بود. او نوشته بود: «مراقب باشیم! نکند با هزار بدبختی بازنشستگان را از صندلی بلند کنیم ولی آنها نوچه‌هایشان را به جای خود بنشانند.» قبل‌تر از او محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر دهه‌شصتی کابینه تدبیر و امید نیز در اظهاراتی گفته بود: «مدیران نسل اول و دوم به مشکل تله بنیانگذاری مواجه شده‌اند.» بنیانگذاران انقلابی که مشی محافظه‌کاری آنها به‌راحتی اجازه خروج آنان از مناصب مدیریتی را نمی‌دهد.
فرصتی برای دولت
افکار عمومی منتظر است دولت با بهره‌گیری از این فرصت برای پیشبرد 2برنامه اساسی خود یعنی کاهش هشت‌ساله سن مدیران و بهره‌گیری از حضور زنان در یک‌سوم پست‌های مدیریتی استفاده کند. وزرای کابینه طی یک‌ماه اخیر دست به جابه‌جایی مدیران بازنشسته خود زده‌اند و حکم‌های انتصاب آنان نیز در خبرگزاری‌ها منتشر می‌شوند. بررسی سوابق و شرایط سنی چهره‌های تازه منصوب‌شده رویکرد دولت در استفاده از قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان را مشخص خواهد کرد.
جمشید انصاری از فهرست 210نفره بازنشستگان مقامات سیاسی در دستگاه‌های دولتی سخن می‌گوید. پیش از این مقامات دولتی از برنامه دولت برای کاهش سن مدیران کشور تا پایان برنامه ششم توسعه خبر داده بودند. مدیران کشور براساس مصوبه دولتی‌ها باید تا پایان سال 1400، 8سال جوان‌تر شده باشند. تا آن زمان 5سال هم خود اجرای قانون زمان می‌برد و دولتی‌ها باید در پایان مسیر 13سال از سن مدیران بکاهند. جمشید انصاری، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور در محاسبه سرانگشتی خود از مصوبه دولت در این ارتباط گفته: «دولت بنا دارد تا پایان برنامه ششم توسعه به میزان ۱۳ سال سن مدیران کشور را کاهش دهد که حدود 8سال از آن تا پایان این دولت اتفاق خواهد افتاد.»
برنامه دولت جلو رفت؟
مدیران متولد دهه30 همچنان پرچمدار مناصب سیاسی کشور هستند و انتصاب جایگزین‌های آنان نیز تغییر اساسی در روند جابه‌جایی بازنشستگان و فاصله سنی آنها ایجاد نکرده است. بسیاری از آنان در دهه70 زندگی خود به‌سرمی‌برند و جمعیت اصلی مقامات سیاسی کشور را تشکیل می‌دهد. تنها چند متولد دهه60 توانسته‌اند از این سد مدیریتی نسلی عبور کنند و جایگزین برخی بازنشسته‌ها شوند. شورای شهر یزد شاید معدود استثناهای این قاعده را با انتخاب یک شهردار جوان رقم زد. مجتبی فرهمند 40ساله شهردار این شهر تاریخی شده است. وزارت کشور دستور جدایی همه شهرداران بازنشسته کشور را از 26آبان‌ماه به استانداری‌های سراسر کشور ابلاغ کرده است. سلمان سامانی، سخنگوی وزارت کشور تعداد شهرداران بازنشسته سراسر کشور را 15نفر اعلام کرده است.
براساس آمارهای سازمان امور اداری و استخدامی کشور نزدیک به هزار نفر در چارچوب قوانین عادی و مصوبه‌های دولت جزو مقامات سیاسی کشور و همترازان آنها محسوب می‌شوند. بررسی آماری 10حکم صادر‌شده بعد از اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگی در وزارتخانه‌های کشور، فرهنگ و ارشاد اسلامی، نفت و صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد میانگین سنی برخی مقامات و مدیران سیاسی منصوب شده 56سال است. این نمونه آماری 10نفره حکایت از آن دارد چهره‌های جایگزین‌شده تفاوت سنی چندانی با کابینه58ساله ندارند و اجرای قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان تنها 2سال در کاهش سن مدیران تأثیر داشته است.
حضور زنان، تقریبا هیچ
شاخص دوم جایگزینی مدیران نیز تغییر چندانی با فضای مردسالارانه مقامات سیاسی کشور ندارد. با وجود توصیه حسن روحانی، رئیس‌جمهور و اسحاق جهانگیری برای انتخاب حداقل 2زن در میان معاونان و مشاوران وزارتخانه‌ها نام هیچ زنی در میان 5مدیر جایگزین بازنشسته وزارت صنعت، معدن و تجارت دیده نمی‌شود. روحانی آذرماه سال گذشته در گزارش خود از عملکرد 100روزه نخست دولت دوازدهم گفته بود: «همه وزرا مکلف هستند ۲ نفر از معاونین یا مشاوران ارشد خود را از خانم‌ها بگذارند و این کار انجام خواهد شد.» وزارت کشور نیز در حالی با نیمی از استانداران بازنشسته خود خداحافظی می‌کند که از زنان به‌عنوان استانداران جدید معرفی شده به هیأت دولت استفاده نکرده است. عباس صالحی در میان 5حکم جدید خود برای جایگزینی مدیران بازنشسته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی لادن حیدری را به‌عنوان معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت ارشاد منصوب کرده است. بیژن زنگنه، وزیر نفت هم دومین وزیری است که در برخی احکام صادره روزهای اخیر از مدیران زن استفاده کرده است. او در جابه‌جایی بازنشسته‌ها زهرا گودرزی را به‌عنوان یکی از اعضای اصلی هیأت مدیره شرکت ملی ایران منصوب کرده است. همچنین فرناز علوی انتخاب بیژن زنگنه برای مدیرعاملی شرکت ملی صنایع پتروشیمی بوده است.
وضعیت سایر وزارتخانه‌ها
برخی وزارتخانه‌های دیگر طی سال‌های گذشته موفق شدند در جابه‌جایی‌های خود از مدیران جوان‌تر استفاده کنند و بازنشسته در میان آنها کمتر دیده می‌شود. 25آبان نخستین دیپلمات بازنشسته وزارت خارجه مطابق قانون جدید از مسئولیت خود کناره‌گیری کرد. 3سفیر در وزارت خارجه بازنشسته هستند. ابراهیم طاهریان، سفیر ایران در ترکیه جزو 3 نفر سفیری است که با توجه به اجرای قانون مورد اشاره می‌بایست سمت خود را ترک می‌کرد و به تهران بازمی‌گشت. علی ماجدی، سفیر ایران در آلمان و غلامعلی خوشرو، رئیس نمایندگی ایران در سازمان ملل نیز شامل این قانون می‌شوند. از میان معاونان وزیر آموزش و پرورش نیز همانطور که چندین‌بار سیدمحمد بطحائی وزیر آموزش و پرورش اشاره کرده بود، تنها یکی از معاونانش مشمول این قانون شد و بنابراین شرایط، اسفندیار چهاربند که سابقه دیرینه در سطوح مختلف آموزش و پرورش داشت، با این وزارتخانه خداحافظی کرد و فریبرز حمیدی جایگزین وی شد. او به‌عنوان سرپرست مرکز برنامه‌ریزی، منابع انسانی و فناوری اطلاعات این وزارتخانه منصوب شده است.
در همینه زمینه :
