تنها 2 سال دیگر فرصت داریم

هدایت فهمی| کارشناس منابع آب وزارت نیرو



اگر مشکلات اقتصادی را کنار بگذاریم، بی‌شک بحران آب، بزرگ‌ترین چالشی است که کشور امروزه با آن مواجه است؛ بحرانی که هنوز در ذهن، رفتار، سیاست‌ها و تصمیمات کشوری بازتاب پیدا نکرده است. متأسفانه مسئله آب آنجایی تبدیل به یک مسئله حل‌نشدنی می‌شود که بسیاری هستند که هنوز بر این باورند که آب در کشور به میزان کافی وجود دارد و حتی بعضی هم در توهم فراوانی آب به‌سرمی‌برند.

برای حل بحران تأمین آب باید در گام اول به یک اجماع ملی برسیم. اجماع ملی یعنی هم سیاستگذار و هم مصرف‌کننده قبول کنند که بحران تأمین آب چه کیفی و چه کمی وجود دارد و اگر برای آن هرچه سریع‌تر راه‌حل درستی پیدا نشود، بدون تردید این مسئله به‌زودی تبدیل به یک بحران بزرگ اجتماعی و به تبع آن تشدید‌کننده بحران‌های اقتصادی کشور خواهد شد.

متأسفانه امروزه این اجماع ابدا وجود ندارد. سیاستگذار در خواب است و مصرف‌کننده هم تمایلی به کاهش مصرف خود ندارد. وقتی می‌گوییم کاهش مصرف یا صرفه‌جویی، منظور ما فقط مصرف‌کننده آب شرب نیست. کشاورز هم باید به الگوی بهینه مصرف روی بیاورد. اگر بیشترین‌ مصرف‌کننده آب در کشور ما بخش کشاورزی است، صرفه‌جویی 10درصدی در این حوزه خود می‌تواند به ذخیره‌کردن حجمی معادل 9میلیارد مترمکعب منجر شود؛‌ حجمی معادل آب پشت 40سد کرج. 

در مورد بخش شرب هم باید بگویم اگرچه حجم آب مصرفی در این بخش در مقایسه با حجم مصرفی در حوزه کشاورزی قابل مقایسه نیست اما نباید فراموش کنیم که هزینه‌ تصفیه ، انتقال و توزیع آب برای هر مترمکعب آب شرب حدود هزار و 500تومان تمام می‌شود.

بار اشتغال و بار‌رسیدن به‌ خودکفایی در حوزه‌های مختلف امروز بر دوش کشاورزی است. شرایط فعلی کشور باعث شده که سیاست‌های کلی مصوب‌شده و قوانین بخش آب متناسب با وضعیت ذخایر موجود نباشد، تا جایی که حتی برای جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی یا بستن چاه‌های غیرمجاز هم با مشکلات متعددی روبه‌رو هستیم.

راهکار اصلی، اصلاح سیاست‌های ما در حوزه‌های مختلف است که سایه آن بر حوزه آب هم سنگینی می‌کند. اقتصاد روستایی ما نباید فقط به بخش کشاورزی متکی باشد و باید صنایع کوچک، صنایع‌دستی یا خدمات و گردشگری حداقل 50درصد توسعه و اقتصاد روستاها را به دوش بکشند. به‌عنوان یک کارشناس ملی آب، نه به‌عنوان سخنگویی از وزارت نیرو، می‌گویم برای حل بحران تأمین آب و چاره‌اندیشی و تدوین سازوکار در این حوزه، تنها یک تا حداکثر 2 سال دیگر فرصت داریم. زمان به سرعت می‌گذرد و بحران آب روز به روز بزرگ‌تر و مهارنشدنی‌تر می‌شود.