طراحی اشعار حافظ روی لباس برای طراحان درآمدزا بود؟
حافظ‌خوانی روی لباس
فرایند انتقال پیام با استفاده از چاپ شعر روی تی‌شرت
نورا عباسی
حروف در هم گره خورده‌اند و هر کلمه سر بر شانه کلمه دیگر گذاشته است؛صدایی که روی تی‌شرت یا گوشه شالی می‌چرخد تا به عشق برسد و رهگذری زیرلب زمزمه کند«از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر...»
سال‌هاست که اشعار حافظ، مولانا، سعدی و... روی لباس‌های سنتی جاخوش کرده‌اند و هستند افرادی از سن و سال‌های مختلف که قامتشان را با لباس‌های شاعرانه آراسته می‌کنند.
صابر طهانی ازجمله جوانانی است که از سال92 سرمایه و هنرش را برای طراحی لباس‌هایی با ابیات حافظ گذاشته است. او معتقد است که «باید هر کدام از آدم‌ها به‌صورت یک برگ از کتاب باشند. تی‌شرت حالت بیلبورد دارد که می‌تواند پیام را به مردم جامعه منتقل کند، از سوی دیگر ذهن انسان دنبال حل کردن مجهولات است و وقتی یک کلمه را روی یک لباس ببیند، ذهنش دنبال جمله کامل می‌رود. فرض کنید در خیابان یک نوشته روی تی‌شرتی ببینید، حداقل اتفاقی که ممکن است بیفتد این است که در آن لحظه بخواهید آن متن را بخوانید یا اینکه دنبال جمله کامل بگردید».
قشر 15تا 35سال به لباس‌هایی با طراحی اشعار حافظ اقبال بیشتری دارند. طهانی درباره علاقه‌مندان به این نوع طراحی روی لباس توضیح می‌دهد:«بیشتر مخاطبان این لباس‌ها، ایرانی‌هایی هستند که می‌خواهند از کشور مهاجرت کنند یا افرادی که سال‌هاست در خارج از ایران زندگی می‌کنند. وقتی افراد از کشور خارج می‌شوند یک‌سری دلتنگی‌هایی برایشان پیش می‌آید که از طریق خرید این لباس‌ها می‌خواهند این دلتنگی‌ها را کم کنند. هم‌اکنون به واسطه دوستانمان سفارش‌های زیادی از کشورهای استرالیا و فرانسه و کانادا داریم».
او درباره بازاری شدن طراحی اشعار روی لباس هم می‌گوید:«طرحی بر مردم تأثیر دارد که واقعا براساس احساس، کار شده باشد و بنایش برای کسب درآمد و سلیقه بازار نباشد. در واقع طرح باید بازخورد برداشت طراح از آن شعر باشد. اگر طراح بخواهد طراحی‌اش را معطوف به سلیقه بازار و میزان فروش‌اش بکند، به آن نتیجه دلخواه دست پیدا نمی‌کند. به همین دلیل است که طرح‌های بسیاری از اشعار حافظ در سایت‌ها و فروشگاه‌های مختلف وجود دارد اما استقبال‌ها کم است. باید تلاش شود که طرح‌ها کمتر و گزیده‌تر شود و خود طراح آنچه تولید می‌کند را بپسندد و فقط نگاه تجاری به کارش نداشته باشد».
به‌طور معمول لباس‌هایی که با اشعار حافظ آراسته می‌شوند، چند شعر خاص از این شاعر را در خود جای می‌دهند. طهانی درباره این موضوع می‌گوید: «آنچه در استفاده از اشعار اهمیت دارد، شیوه طراحی است.طرح‌های زیادی کار شده است و مثلا شعر«از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر» جزو کارهایی است که خیلی زیاد طراحی شده و مخاطبان زیادی هم داشته است. در دوره‌ای ما با این شعر که «درویش مکن ناله ز شمشیر احبا/کاین طایفه از کشته ستانند غرامت»طرحی زدیم.این شعر خیلی باب میل مخاطب نیست اما طرحی که با قلمو و آب مرکب زده شد، توانست توجه مخاطب را به‌خود جلب کند».
مکث
یک شعر در خیابان قدم می‌زد
بیدلی در همه احوال خدا با او بود، او نمی‌دیدش و از دور «خدایا» می‌کرد. واژه «خدایا» از دور خوانده می‌شود. نزدیک‌تر سایر حروف شعر حافظ هم نمایان می‌شود: بیدلی در همه احوال... و تو غریبه‌ای را در خیابان به‌خاطر می‌سپاری که تی‌شرتی با طرح شعری از حافظ بر تن داشت. ایده استفاده از شعر روی مانتو و تی‌شرت اولین‌بار حدود یک‌دهه پیش در خیابان‌های تهران اجرا شد. آن زمان تک‌بیت‌ها و گاهی طرح‌هایی گرافیکی از بیت‌های حافظ و مولوی، خیام و دیگران، توسط آدم‌های خلاق به‌صورت موردی روی لباس‌های شخصی، اجرا و چاپ می‌شد اما این ایده به مرور زمان در بند تجاری‌سازی، زشت و زشت‌تر شد. هم‌اکنون میان نمونه‌های موجود در ویترین‌های واقعی و فروشگاه‌های مجازی، به ندرت تی‌شرتی نگاه را وسوسه می‌کند. روزی مثل 20مهر (روز بزرگداشت حافظ)، بهانه‌ای برای فکر کردن به ایده‌هایی بکر برای استفاده خلاقانه از ادبیات کهن ایران در کوچه و خیابان است.
