پشت پرده توافق ترکیه و روسیه درباره ادلب

26شهریور یکی از روزهای مهم و سرنوشت‌ساز برای بحران سوریه بود؛ روزی که رؤسای جمهور روسیه و ترکیه، به‌عنوان 2 عضو از 3عضو اصلی مذاکرات آستانه در شهر سوچی بر عدم‌وقوع جنگی بزرگ در ادلب به توافق رسیدند. این در شرایطی بود که شهر ادلب، تنها چند روز قبل در جریان نشست سه‌جانبه تهران، محور اصلی‌ترین اختلاف میان پوتین و اردوغان بود تا جایی که مجادله لفظی این دو رئیس‌جمهور از دید دوربین رسانه‌ها هم پنهان نماند. در این فاصله چه گذشت که روسیه حاضر شد عملیات بزرگ ادلب را متوقف کند؟ عملیاتی که قرار بود به گفته سخنگوی وزارت دفاع این کشور، پیروزی بزرگی همچون حلب را به همراه داشته باشد. وب سایت «میدل‌ایست‌آی» روز گذشته برخی جزئیات منتشر نشده را درباره توافق ترکیه و روسیه در لحظات آخر برای جلوگیری از جنگ در ادلب منتشر کرده است.

براساس این گزارش، نخستین پیشنهاد ترکیه از طریق وزیر خارجه این کشور به مسکو ارائه شده؛ پیشنهادی که در آن یک برنامه زمانی برای عملیات نظامی ارتش ترکیه، به همراه گروه‌های معارض مستقر در استان ادلب برای جنگ با هیأت تحریرالشام (جبهه النصره) تدوین شده است.

 به این ترتیب، ترکیه در ابتدا، به‌دنبال ایجاد منطقه امنی دیگر در خاک سوریه (مشابه جرابلس یا عفرین) بوده تا از یک سو حساسیت روسیه و جامعه جهانی در قبال جبهه‌النصره را برطرف کرده و از سوی دیگر، نفوذ خود را در این منطقه حفظ کند. ترکیه همچنین متعهد بوده که در مناطق امن زیرنظر خود در ادلب، امکان حرکت نیروها و سازمان‌های وابسته به دولت مرکزی سوریه را فراهم کند، با این حال پیشنهاد اولیه ترکیه، از سوی روسیه به نمایندگی از دولت سوریه به‌طور قاطعانه رد شده است.

شکست این طرح منجر به سفر فوری وزرای دفاع و اطلاعات ترکیه به مسکو و دیدار با پوتین می‌شود. به گفته میدل‌ایست‌آی، در جریان این سفر، پیشنهادهای ترکیه که تقریبا همان طرح مورد توافق در سوچی بوده ارائه می‌شود و طرفین تا پیش از نشست تهران به مراحل نهایی برای توافق درباره ادلب می‌رسند. با وجود این، روسیه آمادگی لازم را برای پذیرش طرح ترکیه تا زمان برگزاری نشست تهران نداشته و همین امر مانع از اعلام توافق در ایران می‌شود. براساس این گزارش، پوتین همزمانی انصراف از عملیات نظامی در ادلب را با هشدارهای آمریکا و اروپا نسبت به وقوع عملیات نظامی در این استان نامناسب به‌شمار آورده است. به این ترتیب، طرفین با گذشت چند روز از نشست تهران، در سوچی بر سر ایجاد منطقه حایل و خروج نهایی جبهه‌النصره از ادلب به توافق رسیدند.

وزیر دفاع ترکیه هفته پیش با اشاره به همکاری بیش از 70هزار شبه‌نظامی با این کشور در ادلب و عفرین تأکید کرد: ترکیه توانایی مهار تحریرالشام را دارد؛ گروهی که طبق آخرین برآوردها حدود 15هزار نظامی در اختیار دارد. با این حال شبکه الجزیره می‌گوید: معمای ادلب هنوز به‌طور کامل حل نشده و درصورت عدم‌موفقیت ترکیه، ممکن است بار دیگر سایه جنگی بزرگ بر فراز این استان شمالی سوریه گسترده شود.