اکران فیلم ناتمام اورسون ولز بعد از نیم قرن

آرش نهاوندی/مترجم

 «آن سوی باد»، آخرین فیلم اورسون ولز، کارگردان مشهور آمریکایی، پس از 48سال در جشنواره ونیز و جشنواره فیلم «تلوراید» آمریکا اکران شد. این فیلم در نوامبر سال2018 روانه بازار می‌شود.
یکی از روزهای سال1970 بود که اورسون ولز، کارگردان فیلم «همشهری کین» با پیتر بوگدانوویچ تماس گرفت و از وی خواست در فیلم «آن سوی باد» به ایفای نقش بپردازد. اورسون ولز در این تماس تلفنی تأکید کرده بود که بوگدانوویچ روز چهارشنبه به دفتر وی برود. قرار بود تمام فیلم در عرض چند هفته فیلمبرداری شود اما کار روی این فیلم ناتمام ماند و اورسون ولز نیز 15سال پس از آن در سال1985 درگذشت، بی‌آنکه تکلیف اکران و نمایش فیلم مشخص شود. این فیلم با بازیگری جان هیوستون و پیتر بوگدانوویچ طی 6 سال از سال1970 تا 1976ساخته شد. جان هیوستون در این فیلم نقش کارگردانی را بازی می‌کند که برای پایان بردن فیلمش با مدیران هالیوودی در ستیز است. گفته می‌شود، اورسون ولز شخصیت این کارگردان را با الهام از ویژگی‌های  ارنست همینگوی، نویسنده مشهور آمریکایی پدید آورده است. ولز و همینگوی پیش از ساخت فیلم «همشهری کین» یک‌بار در سال1937 با یکدیگر دیدار کرده بودند.

 اکران در حضور روح اورسون ولز

48سال بعد در نهایت این فیلم به سینما رسید و برای نخستین‌بار روز شنبه در فستیوال فیلم «تلوراید» در آمریکای شمالی به نمایش درآمد. پیش از نمایش این فیلم، 2 مستند نیز از تلاش‌های سنگینی که برای به پایان رسیدن فیلم «آن سوی باد» انجام گرفته بود، نمایش داده شد. پیتر بوگدانوویچ که اکنون 79سال دارد و از بازیگران اصلی بوده در این‌باره می‌گوید: بسیار ناراحت‌کننده است که اورسون ولز در زمان اکران آخرین فیلمش در قید حیات نیست یا شاید هم هست (اشاره به اینکه احتمال دارد روح او در زمان اکران فیلم حاضر باشد).
اورسون ولز به سبب مشکلات بی‌پایان تجاری و مصایبی که در زمینه تأمین منبع مالی برای فیلمش وجود داشت هیچ‌گاه نتوانست آن را تا زمان درگذشتش در سال1985 اکران کند. یکی از مشکلات این فیلم، تعبیری بود که از آن به‌عنوان فیلمی ضد‌هالیوودی می‌شد. اما اکنون فرانک مارشال 71ساله که در زمان ساخت فیلم «آن سوی باد» تهیه‌کننده آن بود، پس از 4 دهه، غیرممکن را ممکن کرده و با همراهی پیتر بوگدانوویچ توانسته است فیلم را تکمیل کند و برای اکران آماده سازد. آنها توانسته‌اند کمپانی «نت فلیکس» را قانع کنند تا سرمایه‌ لازم برای تکمیل این فیلم را تأمین کند.

فیلمی با 100ساعت تصویر

بوگدانوویچ و مارشال تلاش زیادی انجام دادند تا بتوانند از 100 ساعت تصویر و راش باقیمانده از فیلم «آن سوی باد» که سال‌ها در انباری در پاریس خاک می‌خورد، فیلمی 122دقیقه‌‌ای مونتاژ کنند. ناگفته نماند که اورسون ولز برخی از صحنه‌های فیلم را به‌صورت سیاه و سفید و برخی دیگر را به‌صورت رنگی فیلمبرداری کرده بود. صحنه‌های این فیلم در فرمت‌های مختلفی فیلمبرداری هم شده بود؛ ازجمله با دوربین‌های 35میلی‌متری، 16میلی‌متری و سوپر 8 . به‌دلیل درگذشت جان هیوستون، بازیگر نقش اول این فیلم و همچنین پا به سن گذاشتن بوگدانوویچ، مونتاژ و تدوین این فیلم کار بسیار دشواری بود. با این حال تا‌کنون منتقدانی که فیلم را در جشنواره‌های تلوراید و ونیز دیده‌اند، نسبت به آن نظر مثبتی داشته‌اند. نظرات تماشاگران حاضر در این فستیوال‌ها یکسان نبوده و برخی خوشش‌شان آمده و برخی با دیدن فیلم اعلام کرده‌اند که به‌ نظرشان فیلم خسته‌کننده‌ای بوده است.

اورسون ولز و فیلم‌هایش

جورج اورسون ولز، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، هنرپیشه و تهیه‌کننده فیلم، تئاتر، رادیو و تلویزیون آمریکایی بود. او نخستین‌بار با اجرای رادیویی «جنگ دنیاها» اثر هربرت جورج ولز در ۳۰ اکتبر ۱۹۳۸ به شهرت رسید؛ آن هم به این دلیل که عده‌ای از شنوندگان به تصور اینکه با یک خبر واقعی از حمله بیگانگان فضایی از مریخ مواجه شده‌اند، وحشت کرده بودند. ولز در سال ۱۹۴۱ کارگردانی، تهیه‌کنندگی و بازیگری در فیلم «همشهری کین» را به‌عهده گرفت. این فیلم در بیشتر سایت‌های نقد فیلم، به‌عنوان یکی از ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما معرفی شده است. اورسون ولز با فیلم «اتللو» برنده نخل طلایی جشنواره کن ۱۹۵۷ شد و فیلم دیگر او «نشانی از شر» نیز جایزه برتر جشنواره جهانی بروکسل را از آن خود کرد.