ضرورت حفظ فضاهای طبیعی تهران

عباس محمدی/مدیر گروه دیده‌بان کوهستان


چندی پیش، شماری از کارشناسان و کنشگران محیط‌زیست، کوهنوردان و دیگر دوستداران طبیعت به خانم نوری، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران نامه‌ای نوشتند و دو درخواست را مطرح کردند؛ یکی اینکه فضاهای طبیعی درون و بیرون شهر با هدف حفظ میراث طبیعی منطقه و بازنگری در شیوه‌های توسعه‌ فضای سبز حفظ شود و دیگر اینکه با «خودرومحوری» مبارزه شود و شهر برای پیاده‌محوری و آمدوشد بیشتر با دوچرخه آماده شود. در مورد محیط‌های طبیعی و فضاهای سبز در نامه آمده بود که پوشش گیاهی طبیعی تهران که نمونه‌هایی از آن را می‌توان در بقایای روددره‌های شهر و نقاطی مانند بوستان پردیسان و پهنه‌های بزرگی از آن را در کوهستان‌های اطراف شهر دید، قربانی نگاه ساخت‌وسازگرا یا «بتن‌محور» شده و باید جلوی این روند گرفته شود. نویسندگان نامه یادآور شده بودند که «تلقی نادرست از فضای سبز موجب شده که کاشت گیاهان غیربومی و با نیاز آبی بالا، به شیوه‌ای رایج در اداره‌ بوستان‌های شهر بدل شود و حتی در کوه‌ها و دیگر محیط‌های طبیعی اطراف شهر و درون شهر، کاشت این گونه گیاهان در دستور کار قرار گیرد». این نامه را در فضای مجازی چند هزار تن امضا کردند.

در پاسخ به این نامه، کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری در تاریخ 4شهریور نشستی با نویسندگان نامه برگزار کرد. در پایانِ نشست به‌نظر می‌رسید که خانم نوری و آقای میلانی از اعضای شورای شهر و دیگر اعضای کمیسیون که آمادگی خود را برای شنیدن نقد و نظرهای کنشگران محیط‌زیست و همکاری بیشتر با آنان اعلام کرده بودند، با مضمون نامه موافق هستند. هدف‌های اصلی در احداث فضای سبز، بهسازی چشم‌انداز شهر، ایجاد فضای باز همگانی برای تفریح و ورزش، کمک به تلطیف هوا و خنک‌کردن محیط است.

با حفظ محیط‌های طبیعی باقیمانده در شهر و حفظ کوهستان و دشت‌های اطراف، می‌توان بی‌هزینه‌کردهای سرسام‌آوری که تاکنون انجام شده، به بخش بزرگی از این هدف‌ها دست یافت. در واقع، کوه‌ها و دره‌های اطراف تهران باشکوه‌ترین منظرها را پیش‌روی شهروندان گذاشته‌اند، بزرگ‌ترین ورزشگاه و تفرجگاه‌ها را فراهم ساخته‌اند و با توانی هزاران برابر بیشتر از همه‌ بوستان‌های پرهزینه، در گردش هوا و تصفیه‌ آن مؤثر هستند؛ به علاوه، در تولید و ذخیره‌ آب نقشی بی‌رقیب و زندگی‌ساز دارند. اگر کوه‌ها و دیگر محیط‌های طبیعی تهران، حفاظت نشوند و روند تخریبی کنونی (ساختمان‌سازی در کوهپایه‌ها، چرای مفرط دام، توسعه‌ جاده و تله‌کابین، گردشگری غیرمسئولانه و...) ادامه یابد، شهر ثروت عظیم طبیعی خود و زیست‌پذیری‌اش را از دست خواهد داد. همچنین ذخیره‌ ژنتیک گیاهی که می‌تواند الگوی پارک‌سازی ما را اصلاح کند، آسیب جدی خواهد دید که در شرایط کم‌آبی فزاینده به‌معنای این خواهد بود که در آینده، ناچار به زیستن در شهری بی‌گیاه و کسالت‌آور خواهیم بود.