گزارش
آینهکاری ایرانی جهانی میشود
امروز یونسکو درباره پرونده مهارت آینهکاری درمعماری ایرانی برای ثبت جهانی تصمیمگیری میکند
راحله عبدالحسینی | روزنامهنگار
بیستمین نشست کمیته بیندولتی پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس یونسکو از 16آذر در هند آغاز شده است و برای اعلام نتیجه پرونده مهارت آینهکاری در معماری ایرانی، باید منتظر خبرهای امروز (پنجشنبه 20آذر) باشیم. هنر آینهکاری سال1396 ثبت ملی شده است، اما تولد این هنر در ایران که قطعههای کوچک آینه، سطوح گچ، چوب، فلز و سنگ را برای تزئین و ایجاد فضایی درخشان و پرنور میآراید، قصهای خواندنی دارد.
تالارآینه در تختجمشید
طبع لطیف و هنرمند ایرانی از همان زمان که سنگ را صیقل داد تا نور را بازتاب دهد، با آینه آشنا بود. هنر آینهکاری ایرانی در دوران صفویه متولد شد و در عهد قاجار به اوج شکوفایی خود رسید. آینهکاری هنری است که در معماری ایرانی خودش را نشان میدهد و در کاخ گلستان، کاخ چهلستون، حرم شاهچراغ، نارنجستان قوام، مسجد گوهرشاد و بسیاری از اماکن متبرکه تجلی آینهکاری را دیدهایم. حمید مهدیزاده، یکی از استادان هنر آینهکاری که پدر و پدربزرگش هم در این هنر خبره بودهاند، قصه تولد هنر آینهکاری را در دوران صفویه میداند، روزگاری که آینه صیقلیشده از اروپا راهی ایران شد. مهدیزاده میگوید: «حملونقل آینه با شرایط آن روزگار و تغییرات اقلیمی باعث میشد تا آینههای بسیاری در طول مسیر بشکند و به یک معنا غیرقابل استفاده باشد، اما نگاه ایرانی هنرمند از دل همین آینهشکستههای بیاستفاده یکهنر در معماری خلق کرد و اسمش را گذاشت هنر آینهکاری.» این استاد آینهکار ادامه میدهد: «آب و آینه از دیرباز برای فرهنگ ما مظهر صداقت، پاکی، نور و روشنایی بوده است. گفته میشود در تختجمشید هم تالار آینه داشتهایم؛ البته نه بهمعنای تالار آینهای که امروز میشناسیم، بلکه سنگهای صیقلی که نور را منعکس میکردهاند.»
ایران، خاستگاه هنر آینهکاری
مهدیزاده آینهکاری ایرانی را با علم هندسه عجین میداند و میگوید: «قطعات کوچک و بزرگ آینه در نظمی هندسی تلألو ایجاد میکنند؛ فضایی رویایی و عرفانی که حاصل بازتاب نور است و این ارزش این هنر را صدچندان میکند.»
هنر دست پدرش، اسرافیل مهدیزاده در کاخ نیاوران سرآغاز برشهای منحنی آینه به شکل گل و برگهای واقعی و ابداعی در هنر آینهکاری ایران است.
هنر آینهکاری از ایران به عراق، آذربایجان، گرجستان و عمان هم رفته است. مهدیزاده میگوید که حتی هندیها و پاکستانیها از ایرانیها این هنر را آموختهاند. او معتقد است با ثبت جهانی هنر آینهکاری در یونسکو به نام ایران، زحمات هنرمندان مبتکر و خلاق ایرانی حفظ میشود. با ثبت جهانی، آینهکاری ایرانی وارد مرحلهای تازه از حفاظت، مستندسازی، حمایت مالی و معرفی جهانی خواهد شد.
حمید مهدیزاده ، استاد آینهکار:
آب و آینه از دیرباز برای فرهنگ ما مظهر صداقت، پاکی، نور و روشنایی بودهاست. گفته میشود در تختجمشید هم تالار آینه داشتهایم؛ البته نه بهمعنای تالار آینهای که امروز میشناسیم، بلکه سنگهای صیقلی که نور را منعکس میکردهاند
آینهکاری هنری است که در معماری ایرانی خودش را نشان میدهد و در کاخ گلستان، کاخ چهلستون، حرم شاهچراغ، نارنجستان قوام، مسجد گوهرشاد و بسیاری از اماکن متبرکه تجلی آن را دیدهایم
مکث
بازی شگفتانگیز نور و خیال
«آینهکاری تنها ارائه معماری است که هم در قصر و کاخ مجلل و سلطنتی، هم در اماکن متبرکه و حرم امامان و هم در منازل استفاده میشده است.»
حمید مهدیزاده درباره هنر آینهکاری در معماری ایرانی اینطور میگوید و ادامه میدهد: «حتی آینهکاری را روی تابلوها هم میبینیم، مثل تابلوی منبت. منیر فرمانفرمائیان، هنرمند ایرانی، با هنر آینهکاری قطعاتی از آینه را روی تابلو آورده که بازی شگفتانگیز نور و خیال را به ما
نشان میدهد.»
