بزرگان قاجار در مسجد دامغان

تصویر تاریخی از حضور خواجه‌ها یا بزرگان دوره قاجار در مسجد دامغان را لوئیجی پشه ایتالیایی (که سال1848 فرماندهی کل پیاده‌نظام ایران در دوره قاجار را برعهده گرفت)، در سال1850 از زیست ایرانیان دوره قاجار در مسجد دامغان ثبت کرده است.‌این تصویر که با عنوان «خواجه‌ها در مسجد دامغان» در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شود، توسط چارلز کی ویلکینسون، متصدی وقت هنر خاورمیانه باستان این موزه به مجموعه موزه‌ای متروپولیتن نیویورک اهدا شد.‌پشه در سفر به دامغان با گروهی از مأموران دولتی ملاقات کرد که کلاه‌های آستراخان آنها چشمگیر بود. بیشتر این افراد مردانی بودند که در دوره قاجار دارای مناصب اداری برجسته بودند.‌این عکس نه‌تنها سندی تصویری از پوشش و آداب آن روزگار است، بلکه بازتابی از ترکیب اجتماعی و تشریفات درباری در بیش از یک‌قرن پیش به شمار می‌رود.‌در تصویر، مردان در 2ردیف نشسته و ایستاده‌اند. کلاه‌های بلند، قبای ضخیم و جامه‌های مزین به پارچه‌های سنگین از مشخصه‌های پوشش آنان است؛ ظاهری که در میان خادمان مذهبی، صاحب‌منصبان درباری و پیشکاران در دوره قاجار رایج بوده است. حالت رسمی بدن، چینش دقیق افراد و نگاه‌های مستقیم به دوربین، نشانه‌ای از آیین‌مندی و جدیت موقعیت عکس‌برداری است؛ امری که در عکاسی اولیه ایران کاملا معمول بوده است.‌اهمیت این عکس در آن است که لایه‌هایی از تاریخ اجتماعی ایران را‌ پیش از ورود گسترده تجدد و تغییرات سیاسی، در قاب خود حفظ کرده است. چنین تصاویری برای پژوهشگران، ثبت‌کنندگان میراث فرهنگی و علاقه‌مندان تاریخ محلی ارزش فراوانی دارند؛ زیرا به ما امکان می‌دهند جزئیات کمتر دیده‌شده زندگی، تشریفات و هویت فرهنگی شهرهای ایران قدیم را با دقت بیشتری بازشناسی کنیم.