گزارش
موسیقی بومی، شهرت ملی
گفتوگو با علیرضا میرعلینقی، پژوهشگر موسیقی درباره زندگی و آثار زندهیاد ناصر مسعودی
گروه 24
در روزهای گذشته، مردم گیلان خواننده «بنفشه» و «گل پامچال» را در کنار میرزا کوچکخان به خاک سپردند. صدای شادروان ناصر مسعودی همچون مناظر و طبیعت گیلان برای ما خاطرهانگیز باقی میماند. در برنامه مجله تصویری24 با حضور علیرضا میرعلینقی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ موسیقی ایران مروری بر زندگی و کارنامه بلبل گیلان شد.
خوانندهای که نماد یک اقلیم بود
درموسیقی ایران افرادی هستند که صدای آنها نماد زادگاهشان است؛ بهطور مثال، خوانندگان دوران قاجار ازجمله اقبال سلطان که شکوه موسیقی آذری را همراه داشت یا تاج اصفهانی که صدای اصیل اصفهان را میخواند. مسعودی هم اینگونه بود و صدایش یک نماد بود. در گیلان استاد احمد عاشورپور هم بود اما ایشان بیشتر عمرشان خارج از ایران بودند و فعالیت پیوستهای نداشتند. اما مرحوم مسعودی صدای گیلان بود که به شهرت ملی هم دست یافت.
مسعودی چطور شناخته شد؟
در آن زمان ایستگاه رادیویی جز درتهران وجود نداشت و در آن خطه فرستندههای رادیویی از سال1334 تاسیس شدند و البته متأسفانه از آن زمان ریلها دیگر وجود ندارند و نمیتوانیم آرشیوی
پیدا کنیم. آشنایی افراد دور از تهران از طریق همین ریلها بود. درست است که ریلها کم بودند اما کیفیت خیلی خوبی داشتند. خوشبختانه 8سال قبل از تولد مسعودی، استاد صبا به سبب کاری مهاجرت یکساله به گیلان داشت و آنجا مدرسه موسیقی را تاسیس و شاگردان زیادی تربیت کرد و با توجه به نوع فرهنگ گیلان، محدودیتی در آموزش موسیقی وجود نداشت و حتی هنرمندان آن خطه از موسیقی غیرایرانی هم تأثیرپذیری داشتند. در همین مکان مسعودی بزرگ شد و در 20سالگی ایشان نیز فرستنده رادیویی رشت تاسیس شد.
3خوانندهای که مرحوم مسعودی دوست داشت
منوچهر شفیعی، منوچهر همایونپور و قاسم جبلی، 3خواننده و هنرمند بزرگی بودند که مرحوم مسعودی آنها را دوست داشت و در زندگی او
تأثیرگذار بودند. مرحوم مسعودی گوش فوقالعادی داشت؛ خیلی خوب میشنید و به سبب انعطافی که داشت میتوانست با هر موسیقیای بخواند. مسعودی از سال 39-1338 شناخته شد و همیشه در گفتوگوهایش خود را مدیوناحمد عبادی از استادان بزرگ موسیقی میخواند.
یک خط سبز و موسیقی 3اقلیم
مرحوم ناصر مسعودی چندین تصنیف معروف و چندین قطعه کلاسیک ماندگار داشت و باید بگویم در مقام خوانندگی آثارش ماندگاری محض دارد. در شمال 3 اقلیم سبز وجود دارد که خط سبز آنها را متصل کرده اما اختلافات فرهنگی عمده وجود دارد؛ موسیقی گرگان که در آن موسیقی ترکمن غالب است و بسیار بینظیر است، موسیقی مازندران گستردگی بیشتری دارد و ماهیت آن بهگونهای است که آن را متصل به موسیقی روستایی مینامند و یک موسیقی با قدمت زیاد که حتی گفته شده به موسیقی دوره ساسانی بازمیگردد. گیلان موسیقی متنوع و گوناگونی دارد و مرحوم ناصر مسعودی نمایندگی موسیقی شهری را داراست
صفحه گرامافونهای معجزهگر
علاوه بر استادانی که مرحوم مسعودی مدیون آنها بود، میتوان یکی از عوامل شناختهشدن این خواننده را صفحات گرامافون نامید؛ آغاز صنعت تولید صفحاتی که میتوانست در اختیار همه باشد. در دهه40 این صفحات تولید شد و دیگر از یک کالای لاکچری خارج و باعث شد که خوانندگان نیز صدایشان به گوش همه برسد.
مرحوم مسعودی شاید تنها خوانندهای است که بستر قومی- اقلیمی و با گویش بومی کار خود را شروع کرد و به مقام خواننده موسیقی دستگاهی هم رسید. او هر دو را حفظ کرد و توانست در موسیقی بومی به محبوبیت ملی برسد.
در همینه زمینه :
