اعتبار به جای شهرت

حتما شما هم در گشت‌وگذارهای مجازی‌تان به آنها برخورده‌اید؛ همانهایی که با چند هزار دنبال‌کننده یک شبه «روانشناس» می‌شوند و برای همه «رژیم غذایی» تجویز می‌کنند یا فرمول موفقیت در بورس می‌فروشند. دنیای مجازی پر شده از کارشناسانی که بزرگ‌ترین مدرکشان تعداد لایک‌های زیر پست‌هایشان است. این ماجرا گاهی سرگرم‌کننده است، اما وقتی پای سلامت جسم و روان یا سرمایه زندگی مردم به میان می‌آید دیگر شوخی‌بردار نیست.
حالا به‌نظر می‌رسد یک کشور بزرگ راه‌حلی برای این آشفتگی پیدا کرده است. چین اعلام کرده که از سال آینده دیگر هر کسی نمی‌تواند در فضای مجازی ادعای تخصص کند. از این به بعد اگر کسی بخواهد در مورد پزشکی، مسائل حقوقی یا مالی حرف بزند باید مدرک معتبرش را رو کند. پلتفرم‌ها هم موظف شده‌اند این مدارک را بررسی کنند. به زبان ساده، آنجا دیگر دوره «دکترهای اینستاگرامی» و «تحلیلگران یک‌شبه» به سر آمده است.
این خبر، ناخودآگاه یک سؤال را در ذهن ما ایجاد می‌کند: جای چنین نظمی در فضای مجازی ما کجاست؟ هدف محدود کردن آزادی بیان نیست، بلکه بازگرداندن اعتبار به «دانایی» است. هدف این است که وقتی مردم با یک مشکل جدی مواجه می‌شوند و در اینترنت به‌دنبال راه‌حل می‌گردند به جای افتادن در دام یک فرد غیرمتخصص اما مشهور به یک کارشناس واقعی و دلسوز برسند. تصور کنید دنیایی را که در آن با خیال راحت می‌توانید به یک توصیه پزشکی آنلاین اعتماد کنید، چون می‌دانید گوینده آن واقعا یک پزشک است یا با اطمینان بیشتری از تحلیل‌های اقتصادی استفاده می‌کنید، چون می‌دانید یک متخصص پشت آن ایستاده است. چنین طرحی اگر هوشمندانه و درست اجرا شود، می‌تواند اعتماد از دست رفته را به فضای مجازی برگرداند و از بسیاری از ضررهای مالی و جانی جلوگیری کند. البته که پیاده‌سازی چنین ایده‌ای نیازمند دقت و شفافیت است تا به ابزاری برای سانسور تبدیل نشود، اما اصل ایده بسیار ارزشمند است؛ جدا کردن «کارشناس واقعی» از «مدعیان شهرت». شاید وقت آن رسیده که در دنیای مجازی هم قبل از گوش دادن به هر صدایی از خود بپرسیم: «آیا این گوینده واقعا صلاحیت حرف زدن دارد؟» این همان قدم اول برای ساختن یک فضای مجازی سالم‌تر و قابل اعتمادتر برای همه ماست.