راهکار ایران برای سازگاری اقلیم

 مجید جباری؛ روزنامه‌نگار

جهان از «مبارزه» با تغییرات اقلیمی به «سازگاری» با آن رسیده، اما ایران در قلب کمربندی خشک زمین، هنوز خود را برای زیستن در اقلیم گرم‌تر و خشک‌تر آینده آماده نکرده است. کشوری که زمانی از الگوهای بومی و دانش اقلیمی برای زندگی در گرما و آب و هوای خشک بهره‌مند بود، حالا با فاصله گرفتن از آن میراث چند صدساله با بحران سازه‌های بی‌هویت، شهرهای ناپایدار و سیاست‌هایی دست ‌به‌ گریبان است که تاب‌آوری ایران را در برابر گرما و خشکی تهدید می‌کنند. یک پژوهشگر و متخصص آب‌وهواشناسی دراین‌باره می‌گوید: «مشکل اصلی ایران امروز، فقدان درک اقلیمی در سیاستگذاری و شهرسازی است.»نیما فرید مجتهدی در گفت‌وگو با همشهری توضیح می‌دهد: «تغییر گفتمان جهانی از مبارزه به سازگاری به‌معنای پذیرش بخشی از تغییرات غیرقابل بازگشت است اما ایران هنوز آمادگی مواجهه با این واقعیت را ندارد.» او می‌افزاید: «ایران در کمربند خشک زمین قرار دارد؛ منطقه‌ای که با افزایش دما، کاهش بارش، تبخیر شدید و بحران منابع آبی روبه‌روست. اگر کشورهایی مانند ایران به جای سازگاری هوشمندانه، همچنان به مقاومت در برابر طبیعت ادامه دهند، آینده سکونت در بسیاری از مناطق ایران با چالش مواجه خواهد شد.» فرید مجتهدی به تجربه تاریخی ایران اشاره و تأکید می‌کند: «معماری بومی مانند بادگیرها، آب‌انبارها، حیاط‌های مرکزی و قنات‌ها، شاهکاری برای تنظیم دما و مدیریت منابع بود اما امروز این دانش جای خود را به ساختمان‌های بی‌هویت، مصالح غیربومی و تراکم شهری داده است. این تغییر باعث شده تا بسیاری از شهرها حتی در شرایط اقلیمی فعلی تاب‌آوری لازم را نداشته باشند.» این دکتری آب و هواشناسی با اشاره به اینکه جهان امروز به جای «مبارزه» با تغییرات اقلیمی، به «سازگاری» روی آورده است، تأکید می‌کند: «ایران می‌تواند با بازتعریف اصول سنتی در معماری و مدیریت منابع و ترکیب آن با فناوری‌های روز، راهی کم‌هزینه و پایدار برای سازگاری بیابد. کشور ما با توجه به میراث قدیمی خود در این زمینه نیازی به الگوهای جهانی ندارد اما در این راه می‌تواند از ابزار سازگاری بهره بگیرد.» او یکی از کلیدی‌ترین راهکارهای پیشنهادی را تدوین طرح ملی سازگاری اقلیمی عنوان می‌کند.