تله راهبردی ترامپ برای آنکارا

رئیس‌جمهور آمریکا در تازه‌ترین مواضع خود در قبال ترکیه، خواستار عدم‌خرید نفت روسیه توسط آنکارا و دولت اردوغان شد. وی در این خصوص مدعی شده است:
«ترکیه می‌خواهد جنگنده‌های اف-۱۶ و اف-۳۵ بخرد و ما درباره این موضوع با رئیس‌جمهور اردوغان گفت‌وگو خواهیم کرد. تلاش دارم رئیس‌جمهور ترکیه را متقاعد کنم که از خرید نفت روسیه دست بردارد.»
واقعیت امر این است که حزب عدالت و توسعه در طول سال‌های گذشته و اخیر، سیاست خارجی متوازنی را در قبال واشنگتن و مسکو در پیش نگرفته و در بسیاری از موارد نیز به سبب عضویت ترکیه در پیمان ناتو، به تابعی محض از مناسبات درون آتلانتیکی تبدیل شده است. حدود ‌2ماه قبل ترامپ در پیامی خطاب به نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند از وی خواست تا خرید نفت از روسیه را متوقف سازد. این درخواست ترامپ با بهت و سردرگمی دهلی نو همراه شد زیرا مودی و همراهانش هرگز تصور نمی‌کردند روزی بابت خرید نفت روسیه از سوی دولت جدید آمریکا(آن هم دولت ترامپ) تحت فشار قرار گیرند. مودی در نهایت تن به فشارهای وارده از سوی ترامپ نداد و بالعکس، بر عزم خود مبنی بر خرید نفت روسیه و نقش‌آفرینی بیشتر در بطن پیمان بریکس تأکید کرد. هر چند محصول این مقاومت وضع تعرفه‌های 50درصدی بر کالاهای هندی از سوی آمریکا بوده اما این مسئله منجر به تغییر خطوط کلان تجاری هندی‌ها و انعطاف پذیری آنها در برابر فشارهای جبری و زورمدارانه کاخ سفید نشد.
اما سؤال اصلی اینجاست که اردوغان در مقابل فشارهای وارده از سوی دولت ترامپ چه اقدامی صورت خواهد داد؟!شاید تصور شود رئیس‌جمهور ترکیه به واسطه عضویت کشورش در ناتو و بحران اقتصادی ناشی از افزایش افسارگسیخته ارزش دلار در برابر لیر، قدرت مانور چندانی در برابر رئیس‌جمهور آمریکا ندارد. با این حال چنین تصوری نادرست به‌نظر می‌رسد! پیش‌فرض ذهنی رئیس‌جمهور آمریکا این است که پس از ناکامی در وادارساختن هندی‌ها به عدم‌خرید نفت روسیه، سریعا همراهی اردوغان با تصمیم خود را تبدیل به یک دستاورد اقتصادی علیه مسکو سازد. اما آنچه این محاسبه را بر هم می‌زند، مخالفت ترکیه با دستور آمریکاست! به‌عبارت بهتر، اردوغان اگر در حوزه سیاست خارجی مدبرانه و قاطعانه عمل کند، قطعا به 2 هدف مهم دست خواهد یافت:پیش‌فرض‌های ذهنی ترامپ را در قبال آنکارا بر هم می‌زند و از آن مهم تر، قدرت مانور بیشتری در حوزه روابط بین‌الملل(با مانور مناسب در میان شکاف‌های غرب و روسیه) پیدا می‌کند. با این حال تجربه نشان داده است که رئیس‌جمهور ترکیه و حزب متبوعش در بزنگاه‌های حساس تصمیمات تعیین‌کننده و مهمی اتخاذ نمی‌کنند! منتقدان سیاست خارجی اردوغان معتقدند این بار نیز رئیس‌جمهور ترکیه در دوراهی «روسیه‌-آمریکا»دچار نوعی سردرگمی استراتژیک و شاید خبط محاسباتی ‌می‌شود.اردوغان فرصت چندانی برای گریز از تله راهبردی دونالد ترامپ ندارد. آیا رئیس‌جمهور ترکیه و وزیر امور خارجه‌اش هاکان فیدان پیش‌بینی‌های لازم برای مواجهه با این صحنه جدید را کرده‌اند؟!