ضد حمله به ماشه

رضا کربلایی | روزنامه‌نگار

پس از اقدام 3کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس به همراه آمریکا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه با هدف بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل، روز یکشنبه قیمت ارز و سکه در بازار داخلی برخلاف انتظارات روندی نسبتا کاهشی را تجربه کرد. به گزارش همشهری، همزمان با این اتفاق محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی از تثبیت نرخ ارز کالاهای تجاری روی قیمت 70هزار تومان به ازای هر دلار آمریکا خبر داده درحالی‌که قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد ایران در محدوده بالای 100هزار تومان نوسان دارد. مرد شماره یک بانک مرکزی ایران می‌گوید: قیمت دلار در بازه فعلی بیشتر انتظاراتی است و تلاش می‌کنیم تمام ارز مورد نیاز کشور برای واردات و تأمین کالاهای اساسی را در مرکز مبادله ارز و طلا با نرخ 70هزار تومان تأمین کنیم و بانک مرکزی در بازار غیررسمی، ارز تامین نمی‌کند. تلاش سیاستگذار ارزی برای تثبیت قیمت ارز تا چه اندازه قابل دوام خواهد بود؟ این پرسشی است که تحولات آینده سیاست خارجی و همچنین سیاست‌های ارزی و پولی بانک مرکزی در هماهنگی با دولت پاسخ خواهد داد، چه اینکه محمدرضا فرزین روزی که سکان هدایت بانک مرکزی را در دست گرفت، وعده تثبیت قیمت دلار روی نرخ 28هزار و 500تومان را داده بود.

چرا قیمت‌ها نزولی شد؟
چرا بازار ارز و به‌دنبال آن بازار طلا پس از فعال شدن مکانیسم ماشه با روند نزولی قیمت‌ها مواجه شد و شوک به بازارها وارد نشد؟ همه نگاه‌ها به برنامه دولت و بانک مرکزی دوخته شده و روند قیمت دلار که در روزهای نخست امسال تا محدوده 100هزار تومان پیشروی کرده بود، پس از شوک جنگ 12روزه و همچنین رد پیشنهاد تعلیق تحریم‌های ایران روند متفاوتی را تجربه کرد و با شوک شدید قیمتی مواجه نشد. در حال حاضر در بازار آزاد ارز، حجم معاملات به کف رسیده و به‌اصطلاح خریداران و فروشندگان دست نگه داشته‌اند. از سوی دیگر بانک مرکزی در تلاش برای مداخله مؤثر در بازار با تزریق ارز و تامین نیازهای تجاری از یک سو و استمرار روند حراج سکه‌های طلاست.

انتظارات تورمی کنترل شود
در حال حاضر بازار ارز و طلا به‌شدت تحت‌تأثیر انتظارات روانی و تورمی قرار دارد و پیشروی نرخ تورم در نیمه دوم سال و کاهش ارزش پول ملی می‌تواند بر دامنه این انتظارات بیفزاید. به‌ویژه اینکه مدیریت افکار عمومی در برابر اخبار منفی یکی از ابزارهای در دست برای کنترل انتظارات به‌حساب می‌آید. آنچه تعیین‌کننده خواهد بود، اجرای یک بسته جامع کنترل اثرات تورم و جلوگیری از تشدید رکود اقتصادی در آینده است؛ سیاست مداخله بانک مرکزی و تزریق ارز و سکه طلا تاکنون موفق بوده است.

پنجره نیمه‌باز دیپلماسی
یکی از متغیرهای تعیین‌کننده انتظارات تورمی، باز ماندن پنجره دیپلماسی است؛ هرچند که در کوتاه‌مدت این فرضیه مطرح است که با مکانیسم ماشه، فشار به ایران به واسطه کاهش ارزش پول ملی و صعود نرخ تورم جواب خواهد داد اما این سیاست دولت‌های غربی به شرط اجرای سیاست‌های درست پولی و ارزی و البته تلاش برای جلوگیری از سرایت ناترازی بودجه دولت و بانک‌ها به ترازنامه بانک مرکزی می‌تواند استفاده از مکانیسم ماشه به‌عنوان یک ابزار و اسلحه را خنثی ‌سازد.‌

درآمدهای ارزی کشور تغییری نمی‌کند
دولتمردان آمریکا دست‌کم 2دهه است که رویای صفر کردن صادرات نفت ایران به عنوان مهم‌ترین منبع درآمدی ارزی را دارند و مصمم هستند تا مسیرهای ورودی ارز به کشور را سد کنند؛ رویای ناتمامی که البته تاکنون به نتیجه مطلوب مقامات کاخ سفید با رویکرد تحریم‌های فلج‌کننده و زمینگیرکردن اقتصاد ایران منجر نشده است. در چنین وضعیت پیچیده‌ای، تلاش برای جلوگیری از کاهش صادرات نفت ایران از یک سو و تشویق صادرات غیرنفتی از سوی دیگر، می‌تواند معادله را تغییر دهد؛ تغییری که به نفع مردم و اقتصاد ایران در پنجره نیمه‌باز دیپلماسی خواهد بود. با تامین منابع حاصل از فروش نفت، سیاست تثبیت ارزی 28هزار و 500تومانی  برای کالاهای اساسی هم باید ادامه پیدا کند.‌

سابقه کاهش 25هزار تومانی قیمت دلار در سال‌جاری
در سال‌جاری 2بار قیمت دلار جهش پیدا کرده اما مجددا به ارقام قبلی بازگشته است. ابتدای امسال در شرایطی که مردم در تعطیلات نوروزی به سر می‌بردند به‌علت فشارهای ارزی خارجی به کشور و تهدیدات ترامپ درباره تشدید تحریم‌های ایران، قیمت دلار در بازار معاملات آنلاین از 100هزار تومان عبور کرد و به 105هزار تومان هم رسید. اما با پایان تعطیلات نوروزی و باز شدن بازارها، هیجانات فروکش کرد و قیمت دلار تا 80هزار تومان پایین آمد به‌طوری که نسبت به قیمت ابتدای سال 25هزار تومان کمتر شد. 

مقطع زمانی : فشارهای ارزی در زمان تعطیلات عید 1404
قیمت دلار: 105555

مقطع زمانی : فروکش‌کردن هیجانات با باز‌شدن بازارها پس از تعطیلات نوروزی
قیمت دلار: 80875

مقطع زمانی : تجاوز اسرائیل به ایران
قیمت دلار: 93600

مقطع زمانی : پایان جنگ 12روزه
قیمت دلار: 84570