خطای بزرگ ترامپ در جنگ اوکراین

حنیف غفاری ؛ دکترای روابط بین‌الملل

ساده‌سازی‌ بحران‌های بین‌المللی یک فرمول شناخته‌شده در حوزه سیاست خارجی کشورها با هدف تسلط بر ابعاد متنی و فرامتنی یک یا چند مناقشه به شمار می‌آید. بر این اساس کشورها تلاش می‌کنند «بحران‌ها» را در ابتدا کمی‌سازی‌ و کیفی‌سازی‌ کنند و درباره راهکارهای حل‌وفصل آنها نوعی نسبت‌سنجی واقع‌بینانه صورت دهند. از سال2022 تاکنون شاهد شکل‌گیری و گسترش جنگ میان روسیه و اوکراین بوده‌ایم. در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال2024 ترامپ بارها دمکرات‌ها را بابت اصرار بر ادامه جنگ اوکراین مورد انتقاد قرار داد و این آوردگاه را مصداق یک «بحران‌سازی‌ پرهزینه» ازسوی ناتو تلقی کرد. حتی ترامپ یک گام فراتر برداشت و از عزم خود جهت پایان‌دادن به این مناقشه در عرض 24ساعت یا درنهایت 10روز خبر داد! 
اکنون در ماه آگوست سال2025 میلادی قرار داریم. حدود 8ماه از حضور ترامپ در کاخ سفید سپری می‌شود و نه‌تنها خبری از پایان جنگ اوکراین نیست، بلکه شاهد تصاعد بحران در ابعاد میدانی و راهبردی این منازعه هستیم. ارسال موشک‌های پاتریوت آمریکا به اوکراین و ورود آشکارتر کشورهایی مانند آلمان و هلند به صحنه نبرد نشان‌دهنده ناکامی مطلق ترامپ در عمل به وعده‌های خود است. ضرب‌الاجل‌های تعیین‌شده ازسوی واشنگتن برای همراهی مسکو با خواسته‌های کاخ سفید (در روند انعقاد پیمان آتش‌بس) نیز تأثیری در تغییر یا حتی کمرنگ‌سازی‌ خطوط قرمز روس‌ها نداشته است. اخیرا ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در دیدار طولانی‌مدت خود با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در کاخ کرملین به بررسی موانع انعقاد آتش‌بس در جنگ اوکراین پرداخت و بر همین مبنا قرار است به‌زودی نیز دیداری میان روسای جمهور آمریکا و روسیه برگزار شود. اما سؤال اصلی اینجاست که اصلی‌ترین مانع انعقاد آتش‌بس در جنگ اوکراین چیست؟ 
اصلی‌ترین خبط ترامپ در حل این معادله پیچیده، «ساده‌انگاری» در برابر آن است نه «ساده‌سازی» آن! به‌عبارت بهتر ترامپ مفاهیم ساده‌انگاری و ساده‌سازی‌ را با یکدیگر در قبال این جنگ تمام‌عیار خلط کرده است. روس‌ها مخاطب اصلی خود را در ارائه تضمین‌های امنیتی و استراتژیک، «ناتو» می‌دانند، اما رئیس‌جمهور آمریکا اصرار دارد این منازعه را به نبرد «پوتین-زلینسکی» تقلیل دهد. این بدترین خطای محاسباتی کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکاست. مقامات روسی دغدغه‌های راهبردی گویا و مشخصی در این خصوص دارند، ازجمله «کاهش شدت بازدارندگی اروپا» و «عدم‌وقوع نبردی دیگری در محیط پیرامونی روسیه». اما قطعا زلینسکی توان ارائه چنین تضمین‌هایی را به پوتین ندارد! مخاطب واقعی روسیه در این منازعه ناتو است و اتفاقا آمریکا نیز اصلی‌ترین عضو این پیمان جمعی محسوب می‌شود. شکست ترامپ در دستیابی به اهداف از پیش ترسیم‌شده خود در قبال جنگ اوکراین نشان می‌دهد او برخلاف آنچه ادعا می‌کند از شناخت بدیهیات و واقعیات راهبردی و حتی میدانی جاری در این نبرد عاجز مانده است. بدون شک اگر ترامپ در دیدار احتمالی خود با پوتین بار دیگر جنگ اوکراین را در چارچوب منازعه دوطرفه مسکو-کی‌یف تفسیر کند، مذاکرات با شکست مواجه خواهد شد. رئیس‌جمهور آمریکا ناچار است این حقیقت را بپذیرد که دیگر زلینسکی و مقامات اوکراینی محلی از اعراب برای روس‌ها (در مذاکرات آتش‌بس) ندارند؛ درغیراین‌صورت دولت ترامپ با تبعات استمرار یک مناقشه غیرقابل پیش‌بینی میان مسکو و آتلانتیکی‌ها دست‌وپنجه نرم خواهد کرد.