نقش پول

سیدسروش طباطبایی‌پور

امروز مصادف است با سالروز تاسیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال 1339شمسی؛ نهادی که یکی از وظایفش حفظ ارزش پول ملی، تنظیم مقررات ارزی و ریالی و نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات مالی کشور است. اما یکی از وظایف بانک مرکزی، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور است. نخستین اسکناس‌ها به شکل امروزی در دوره فتحعلی‌شاه قاجار منتشر شد و البته از همان دوره، طلا و نقره به‌عنوان پشتوانه این پول کاغذی درنظر گرفته شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بانک مرکزی تلاش کرد اسکناس‌ها را به‌گونه‌ای طراحی کند که علاوه بر ارزش مالی، ارزش هنری آنها نیز حفظ شود؛ طرح‌هایی متنوع و جذاب که هرکدام مثل یک تابلوی هنری، ماندگار و جذاب‌ باشند. این روزها سخن از حذف 4صفر از پول ملی هم به گوش می‌رسد که شاید یکی از چالش‌های آن، طراحی و چاپ دوباره اسکناس‌های ملی کشور است. اما توجه به همان طرح‌های زیبای قدیمی خالی از لطف نیست؛ کاری که می‌توان آن را با رفتن به یک گالری هنری مقایسه کرد. شاید طرح‌های روی اسکناس‌ها را بتوان به 5بخش تقسیم کرد؛ شخصیت‌ها، نشان‌ها، اماکن، مناظر تاریخی، نقوش تزیینی و خوشنویسی! اما کدام اماکن تاریخی، طرحشان روی اسکناس‌های کاغذی پس از انقلاب منتشر شده است؟ در اینجا برخی از این اسکناس‌ها را از نظر می‌گذرانیم.