شیشه‌های مات درمسیر شفافیت
جزئیات روند شفاف‌سازی شهرداری تهران در گفت‌وگو با کارشناسان
محمود مولایی | خبر‌نگار
شفافیت در شهرداری تهران با راه‌اندازی سامانه شفافیت کار خود را شروع کرد. در این سامانه قراردادهای منعقد شده منتشر شد تا جلوی فساد گرفته شود، اما شفافیت ابعاد دیگری هم دارد. زمانی که شفافیت در ابعاد مالی جزو اولویت‌های شفافیت قرار گرفت، در ادامه مسائل دیگری هم به‌وجود آمد. یکی از نمونه‌های آن انتشار نام خبرنگارانی بود که سهمیه طرح ترافیک تقاضا کرده بودند و اکنون بحث بازنشسته‌ها پیش آمده است. پرسش این است که روند شفافیت در شهرداری تهران چگونه خواهد بود؟ اینکه جزئیات شفافیت چیست؟ همشهری در این گزارش سعی کرده دیدگاه‌های مختلف کارشناسان را درباره جزئیات شفافیت جویا شود و اینکه چه راهکارهایی برای ادامه این روند در شهرداری تهران وجود دارد. سیاستی که اکنون در برخی کلانشهرهای ایران مانند مشهد، اصفهان، یزد و... هم دنبال می‌شود.
فساد مالی
برآمده از فساد سازمانی
امیرحسین پورجوهری، عضو هیأت‌مدیره دیده‌بان شهر
بخشی از بحث شفافیت به مسئله مالی برمی‌گردد که متأسفانه بنا به دامنه‌دار بودن فساد مالی در بخش مدیریتی و اداری تا حد زیادی ذهن‌مان درگیر مسائل مالی است. درحالی‌که اگر بخواهیم ریشه‌یابی کنیم، فساد مالی تا حد زیادی برآمده از فساد سازمانی است. فساد سازمانی خودش به موضوع ساختار سازمانی برمی‌گردد. فکر می‌کنم اگر شهرداری تهران اراده‌ای بر شفافیت داشته باشد، باید به موازات شفاف‌سازی در موضوع مالی به موضوعات دیگری هم بپردازد. مثلا درباره انتصاباتی که در مجموعه شهرداری صورت می‌گیرد، باید شفافیت وجود داشته باشد. بنده به‌عنوان شهروند اگر کسی امروز در شهرداری پستی بگیرد، باید بتوانم به ریشه‌های این انتصاب برگردم و آن را ارزیابی کنم. من فکر می‌کنم از یک مقیاسی به بالاتر تمامی پست‌هایی که در شهرداری واگذار می‌شود، برای اینکه مشخص شود پیوندهای خانوادگی و خویشاوندی حاکم بر این انتصاب نبوده است باید این اتفاق بیفتد تا شهروندان به شهرداری اعتماد کنند.
بسیاری از فسادهایی که در شهرداری اتفاق می‌افتد، برآمده از انتصاب‌های صورت گرفته است. پس گام نخست در بحث شفافیت موضوع انتصابات است. در گام دوم ما باید به تمامی اتفاقاتی که در قالب قراردادها بسته می‌شوند، دسترسی داشته باشیم؛ در امور خدماتی، عمرانی و.... این اطلاعات باید در اختیار شهروندان قرار بگیرد. اگر ابهامی در این قراردادها نباشد، مشکلی هم بابت رسانه‌ای شدن آن اتفاق نمی‌افتد. برخی مقاومت‌هایی که صورت می‌گیرد، دلیلش این است که فلان اطلاعات به درد شهروندان نمی‌خورد. اشکالی ندارد و ما باید در اختیار شهروندان قرار دهیم.
سوم اینکه شهرداری باید از دیده‌بان شهری حمایت کند. البته منظور حمایت مالی نیست و آنها باید امکان دسترسی آزاد به اطلاعات را داشته باشند. صرف‌نظر از سامانه شفافیت، اگر دیده‌بان شهری درباره موضوعی حساس بود، باید شهرداری به دیده‌بان به‌عنوان هیأت منصفه شهروندی توجه داشته باشد.چهارم اینکه شهرداری در رابطه با توافقاتی که انجام می‌دهد، روندهای ویژه‌ای را طی می‌کند. یعنی در بحث صدور پروانه روال نرمال را طی می‌کند، اما گاهی در موارد خاص توافقاتی انجام می‌دهد. بهتر است این توافقات به‌صورت علنی و در مقابل دید‌گان شهروندان انجام شود.
سختگیری
برای ایجاد
شفافیت
ترانه یلدا، کارشناس معماری و شهرسازی
برای ایجاد شفافیت در شهرداری تهران باید سختگیری صورت بگیرد؛ چنان‌که بعضی‌ها نتوانند رشوه بگیرند و رشوه بدهند یا کارهای نامربوط انجام دهند. گاهی خودِ مدیران شهرداری اجازه می‌دهند در بعضی از مسائلی که در قانون وجود ندارد، اتفاقاتی بیفتد. موقعی که یکی، دو هفته یک‌بار کمیسیون ماده 5تشکیل و ضد‌قانون شهر، یعنی ضد‌طرح‌های شهری مصوبه تعیین می‌شود، آن هم به‌عنوان طرح تفصیلی تهران تصمیم گرفته می‌شود، شما چه شفافیتی می‌بینید؟ واقعیت این است که در شورای‌عالی شهرسازی و معماری باید در ردیف وزیر بنشیند.
در منطقه 22که یک شهرک راه‌آهن درون آن وجود دارد، ما گفتیم به این منطقه دست نخورد. ما گفتیم که منطقه 22 کاربری‌های فراشهری و فراملی داشته باشد. الان در همین منطقه چند صد برج بی‌ریخت و چسبیده به هم ساخته شده است. آیا قرار است این ساختمان‌ها خراب شوند؟ این اتفاقات در اثر عدم‌شفافیت رخ داده است. در واقع پیروی از قانون صورت نگرفته است و همچنین عدم‌انطباق با قانون. در عین حال، این برج‌ها با شهرسازی جهانی انطباق ندارند. این مشکلاتی است که وجود دارد و من هم پیشنهادی بابت آن ندارم.
چرا نباید جلسات شورا از تلویزیون پخش شود
حسین ایمانی‌جاجرمی،جامعه‌شناس
اول اینکه بهتر است شورای شهر تهران با سازمان صداوسیما هماهنگ کند و جلسات شورا از تلویزیون پخش شود. حتی می‌شود از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی استفاده کرد و امکان آن را به‌وجود آورد. زیرا اتفاقات شورا مترادف تصمیم‌گیری برای پایتخت است. بنابراین حق مردم است که بدانند چه اتفاقاتی در شورا می‌افتد؛ درست مانند مجلس شورای اسلامی و به نظر من، فرقی هم نمی‌کند. فکر می‌کنم تهران با 8میلیون جمعیت بیشتر از برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس جمعیت دارد.
دوم اینکه در موضوع طرح تفصیلی آینده محله‌ها روی وب سایت شفافیت قرار بگیرد و در شهرداری‌های نواحی طوری که مردم بتوانند به این اطلاعات دسترسی پیدا کنند.
سوم، کسانی که در شهرداری و شورای شهر کار می‌کنند، پست سازمانی‌شان مشخص باشد، درست مانند همه فضاهای مدرن اداری. یعنی مشخص باشد که کی چه کاره است، اسم و رسمش چیست، طوری که اگر ارباب رجوع کاری داشت و خلافی دید، بتواند گزارش کند.
همچنین جزئیات قراردادها و آنهایی که در مزایده‌ها برنده شده‌اند، منتشر شود. زیرا شهرداری دستگاه عمومی است. به هر حال، راهکارهای زیادی وجود دارد که شهرداری بتواند آمادگی خودش را برای شفاف‌سازی اعلام کند.
کارهای بسیاری برای شفافیت می‌شود انجام داد. مثلا روزهای پنجشنبه و جمعه شهرداری می‌تواند قابل بازدید از طرف مردم باشد. مردم بتوانند به اتاق شهردار بروند، یعنی کارهایی که در اروپا صورت می‌گیرد. در آلمان شما می‌توانید بروید پارلمان را ببینید، اتاق نماینده‌ها، اتاق صدراعظم و نخست‌وزیر را مشاهده کنید.
در واقع همه این مسائل می‌تواند در جهت شفاف‌سازی باشد. هر چقدر که شهرداری اطلاعات خود را منتشر کند، قابل دسترس شود و پاسخگو باشد، کارسازتر است. حتی قدرت سریع پاسخگویی به درخواست‌ها یک شاخص خیلی مهم است. پاسخگویی که یک نیم روز زمان می‌برد با پاسخ یک ماهه یا اینکه اصلا پاسخگو نباشید، فرق می‌کند.
