همیشه جوان با صورت سنگی

مسعود پویا

در یکی از سریال‌هایی که این روزها روی آنتن است، بازیگری حضور دارد که در مقابل خبر ناراحت‌کننده همان‌قدر بی‌احساس است که در برابر رخدادی مثبت؛ با چهره‌ای که انگار فاقد هرنوع میمیکی است و نمی‌تواند هیچ حسی را منتقل کند. گویی با بازیگری صورت سنگی مواجهیم (یاد باستر کیتن بخیر که با صورت سنگی‌اش کلی شاهکار آفرید). 

هنرپیشه موردنظر ما، قبلا بارها اثبات کرده که بازیگر توانایی است و حالا هم اشکال نه از بازی‌اش که از عمل های متعدد زیبایی‌اش است که انجام داده تا چهره‌اش همچنان جوان و جذاب بماند. پوستی که آن‌قدر کشیده شده که دیگر نمی‌شود در آن واکنش‌های طبیعی انسانی را مشاهده کرد. بازیگری که سال‌ها قبل جوان اول فیلم‌ها و سریال‌ها بوده همچنان می‌خواهد جوان و جذاب بماند و با عمل‌های زیبایی متعدد به جنگ با افزایش سن و سال رفته است. حالا او هم مثل خیلی از همکارانش با صورت سنگی جلوی دوربین می‌رود و جالب اینکه ناتوانی در انتقال احساس از طریق چهره موضوع مهمی برای کارگردان‌ها نیست. ظاهرا مهم این است که خانم بازیگر جلوی دوربین پیر به نظر برسد حتی اگر نقش مادر جوانی رشید را بازی کند. موارد این‌چنینی زیادی را می‌شود در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی سراغ گرفت، مثل بازیگر زنی که از اولین حضورش در مقابل دوربین سینما نزدیک به 3دهه می‌گذرد ولی هنوز هم در نقش زنانی جوان ظاهر می‌شود، گویی به اکسیر جوانی دست یافته و با مقوله‌ای به نام میانسالی به کل بیگانه است. این بازیگر هم البته با عمل‌های متعدد توانسته همچنان جوان بماند ولی از آخرین بازی موفقش سال‌های زیادی می‌گذرد. اینجا هم باز مسئله کیفیت اهمیتی ندارد و این ظاهر جوان است که حرف اول و آخر را می‌زند. تمایل به جوان‌ماندن و به تعویق‌انداختن میانسالی و پیری گرایشی کاملا انسانی و طبیعی است که طبقه و جایگاه اجتماعی هم نمی‌شناسد. نکته اینجاست که بازیگران برخلاف اغلب مردم با چهره‌شان کار می‌کنند؛ چهره‌ای که در آن انتقال حس اهمیت زیادی دارد و جراحی زیبایی شاید آنها را جوان نگه دارد اما در موارد بسیاری امکان انتقال احساس را از آنها سلب می‌کند. اگر روزگاری سینمای ایران مشکل جوان اول داشت و بیژن امکانیان باید تا آستانه 50سالگی نقش جوان‌های تازه از سربازی آمده را بازی می‌کرد، حالا دست‌کم 2دهه است که در این زمینه کمبودی نداریم. حالا مشکل اینجاست که «فردیت» تا حد زیادی کمرنگ شده و خبری از چهره‌های منحصربه‌فرد نیست. مثل آنچه در خیابان‌ها می‌بینیم و بینی‌ها و گونه‌های عمل کرده، آدم‌ها را شبیه هم کرده و حالا ساختن فیلم و سریال تاریخی بسیار دشوار شده چون بسیاری از بازیگران امروز ما انواع و اقسام جراحی را روی چهره‌شان انجام داده‌اند و با دماغ عمل کرده نمی‌شود نقش یک روستایی دوره صفوی را بازی کرد. 

البته استادورزی نشان داده که این جزئیات خیلی هم مهم نیست و می‌شود با همین جوان‌های امروزی که کوهی از عمل‌های زیبایی را به چهره دارند سریال تاریخی ساخت بی‌آنکه آب از آب تکان بخورد.