صادرات نفت در مسیر صعود

بهزاد رنجبر- روزنامه‌نگار

در شرایطی که ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، مدعی شد که «چین اکنون می‌تواند به خرید نفت از ایران ادامه دهد» و چنین وانمود کرد که تجارت نفتی ایران با جهان نیازمند رضایت واشنگتن است، آمارهای رسمی و واقعیت‌های بازار جهانی نفت نشان می‌دهد که صادرات نفت ایران، به‌ویژه به چین، بدون نیاز به مجوز آمریکا ادامه دارد و اتفاقاً در ماه‌های اخیر به اوج چندساله رسیده است. 

افزایش خیره‌کننده 
براساس داده‌های شرکت‌های رهگیری نفتکش‌ها مانند کپلر(Kpler) و ورتکسا(Vortexa) صادرات نفت ایران به چین نه‌تنها متوقف نشده، بلکه به بالاترین سطح خود در سال‌های اخیر رسیده است. در بازه ۱ تا ۲۰ ژوئن، چین روزانه بیش از ۱.۸ میلیون بشکه نفت از ایران وارد کرده که نسبت به‌ماه قبل افزایش ۴۶درصدی دارد. این افزایش چشمگیر، نه به‌دلیل تغییر در سیاست آمریکا، بلکه بر اثر بارگیری‌های گسترده در ‌ماه مه، افزایش تقاضای پالایشگاه‌های مستقل چینی و تخفیف‌های جذاب نفت ایران بوده است. اتفاقا دولت دونالد ترامپ در طول ماه‌های گذشته از طریق سیاست‌های فشار حداکثری، بیشترین تحریم‌ها علیه ایران را اعمال کرده و در تلاش است با افزایش فشار تحریم‌ها فشار‌های مالی را بر ایران بیشتر کند، اما در این کار کاملا ناکام مانده است.

بی‌اعتنایی چین به اظهارات ترامپ
در واکنش به اظهارات ترامپ، گوئو جیاکون، سخنگوی وزارت خارجه چین اعلام کرد: «چین اقدامات قانونی برای حفظ امنیت انرژی خود را براساس منافع ملی‌اش انجام خواهد داد.» این موضع‌گیری نشان می‌دهد که پکن نه‌تنها به سیاست‌های تحریمی آمریکا پایبند نیست، بلکه تجارت نفتی خود را با ایران به‌عنوان بخشی از منافع راهبردی‌اش تلقی می‌کند. بنابراین، هرگونه ادعای ترامپ مبنی بر اینکه چین با اجازه آمریکا نفت ایران را می‌خرد، بی‌پایه و نادیده‌گرفتن واقعیت‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی است.

بازاری که تحریم را بی‌اثر کرده است
واقعیت آن است که ساختار تحریم‌های نفتی آمریکا، در مواجهه با انعطاف‌پذیری بازیگران جدید بازار جهانی، عملاً از کارایی افتاده است. چین با استفاده از روش‌هایی مانند انتقال کشتی به کشتی، تغییر موقعیت نفتکش‌ها و پرداخت با یوآن از طریق بانک‌های تحریمی کوچک موفق شده است نفت ایران را بدون مواجهه با سیستم مالی دلاری و SWIFT (سوئیفت) خریداری کند. زنجیره صادرات نفت ایران، مستقل از چراغ سبز یا قرمز آمریکا عمل می‌کند و بیش از آنکه از تحریم‌ها تأثیر بپذیرد، براساس عرضه، تقاضا و واقعیت‌های اقتصادی مدیریت می‌شود. ایران نفت می‌فروشد، چین نفت می‌خرد، تحریم‌ها بی‌اثر شده‌اند و بازار، مسیر خود را ادامه می‌دهد. در چنین فضایی، اظهاراتی از جنس آنچه ترامپ گفت، بیش از آنکه خبرساز یا تأثیرگذار باشد، بیانیه‌هایی توخالی هستند که بیشتر برای مخاطبان داخلی نوشته می‌شوند.

صادرات نفت ایران به چین همزمان با شروع ریاست‌جمهوری ترامپ یک میلیون و 468هزار بشکه در روز بود، اما اخیرا به یک میلیون و 759هزار بشکه افزایش یافته است؛ یعنی رشد حدودا 300هزار بشکه‌ای در دوره ترامپ 

دولت ترامپ تاکنون در ۱۱ بسته جدید تحریمی علیه صادرات نفت ایران، ۲۵۶ شرکت را به لیست تحریم‌ها اضافه کرده است