‌سالمندان را از تلویزیون دور کنید

عیسی محمدی- روزنامه‌نگار

معمول است که در شرایط بحران، برخی از اقشار دچار فشار و آسیب بیشتری می‌شوند و باید توجه افزون‌تری به آنها داشت. سالمندان و کودکان و زنان باردار ازجمله این گروه‌های اجتماعی هستند که باید دقت بیشتری در سلامت روان و کنترل بحران نسبت به آنها داشته باشیم. چه سالمندانی که در منزل هستند و چه سالمندانی که در سراها و خانه‌های سالمندان ‌ زندگی می‌کنند، این روزها ممکن است دچار آسیب‌های روانی و حتی آسیب‌های پزشکی ناشی از آن مانند افزایش فشار خون و... شوند. چه باید کرد؟ در این‌باره با دکتر محمد گراوندنیا، روانشناس و استاد دانشگاه به گفت‌وگو نشته‌ایم. نکته‌های این کارشناس روانشناسی را پیش رو دارید.

سالمندان بیشتر می‌‌ترسند
اولین نکته‌ای که باید درباره سالمندان بدانیم، آن است که انرژی حیات کمتری دارند. به همین دلیل بیشتر می‌ترسند. امکان ندارد سالمندی را سوار موتور کنید و به‌شدت نترسد؛ چون انرژی حیات او پایین است، ولی یک نوجوان اکیدا ترسی ندارد. در برخورد با سالمندان این نکته را باید بدانیم.

اقدام کنید
باید بیاموزیم که در مواقع اضطراب، ما تنها روی اقدام خود کنترل داریم. اساسا اقدام، ضد‌اضطراب است و اضطراب جایی است که اقدامی نباشد. مثلا تلویزیون را کمتر روشن کنیم‌ یا به زیرزمین برویم تا امنیت‌مان بیشتر حفظ شود.

فریب ذهن را نخورید
مسئله دوم توجه به کارکرد ذهن در این زمینه است؛ یعنی ذهن دچار خطاهای شناختی می‌شود. نخستین طرز تلقی و شناختی هم که این مواقع اتفاق می‌افتد، تفکر فاجعه‌آمیز است؛ اینکه بدترین سناریوی ممکن را در ذهن تصور می‌کنیم‌ که قرار است همه‌‌چیز نیست و نابود شود. درباره این خطای شناختی، با طرح سؤالاتی که این خطای شناختی را به هم بریزد، می‌تواند کارساز باشد. مثلا طرح سؤالاتی که واقعا بدترین سناریو‌ چه خواهد بود؟ و پاسخ، با خطای شناختی اتفاق افتاده یکی نیست. این کار فضا را ملایم‌تر می‌کند.

تنفس عمیق
نکته دیگری که به سالمندان‌ و حتی به همه می‌شود آموخت، تنفس عمیق است؛ تنفس دیافراگمی. حتی از نظر پزشکی وقتی دم و بازدم شما به هم می‌خورد، اضطراب ایجاد می‌شود؛ چرا که اکسیژن کمتری به خون می‌رسد. در بحران جنگ تنفس روتین به هم می‌خورد و تولید اضطراب می‌کند. از روش 537 استفاده کنید؛ 5ثانیه تنفس عمیق داشته باشید، 3ثانیه حبس کنید و 7ثانیه بازدم شما طول بکشد.

درگیر زمان حال
روش دیگر این است که سالمندان را به‌شدت درگیر حال کنیم. آنها وقتی که درگیر اخبار و صداها و... می‌شوند، اضطراب می‌گیرند. باید روی ارتباط‌شان با زمان حال و حس‌های پنج‌گانه تمرکز کنیم تا ذهن‌شان جای دیگری نرود.

تمرین پذیرش
نکته دیگر، تمرین پذیرش است. برخی از جنبه‌های جنگ غیرقابل کنترل است. واقعا نمی‌شود برایش کاری کرد. بهتر است در اینجا به جای اینکه دنبال اضطراب نداشتن باشیم، استرس و اضطراب‌مان را مشاهده کنیم. به‌واقع به‌نوعی مشاهده‌گری دست بزنیم؛ نه اینکه دنبال اجتناب باشیم.

محدود کردن منابع خبر
روش دیگر این است که منابع خبر را برای سالمندان محدود کنیم. باید فیلم‌هایی را که رنگ و بوی زندگی دارند، برایشان پخش کنیم. چرا فکر می‌کنیم روتین زندگی و مصرف فرهنگی را اگر به هم بزنیم، اتفاق مثبتی می‌افتد؟ بله، طبیعتا باید خبرها و هشدارها منتقل شود، اما نباید روتین به هم بخورد. حفظ این روتین، خودش به‌معنای ثبات و زندگی است.