ماجرای سفر از پایتخت سفیدپوش جهان تا تهران
بیش از 5 دهه است که تندیس خیام نیشابوری در یکی از مهم‌ترین فضاهای عمومی پایتخت، در دل پارک لاله تهران نصب شده است. اثری از ابوالحسن صدیقی، مجسمه‌ساز نامدار ایرانی که نه‌تنها بازنمایی شاعر، فیلسوف و ریاضیدان شهیر ایران است، بلکه به‌دلیل سابقه تاریخی و هنری‌اش، جایگاهی خاص در حافظه فرهنگی تهران دارد.
کیوان پورنصری‌نژاد،مجسمه‌ساز و استاد دانشگاه، درباره اهمیت این اثر می‌گوید: «مجسمه خیام نیشابوری هم از نظر هنری و هم از نظر موضوعی یکی از شناخته‌شده‌ترین و فنی‌ترین کارهای ابوالحسن صدیقی است که به سفارش انجمن آثار ملی در سال ۱۳۵۱ توسط این استاد مجسمه‌سازی ساخته شده است. برای ساخت آن، سنگ مرمر سفید از معادن کارارای ایتالیا که پایتخت سنگ مرمر سفید جهان است، انتخاب و کار در همان کشور انجام شد. ابتدا قرار بود این اثر به انگلستان منتقل شود، اما خوشبختانه این انتقال صورت نگرفت و به ایران بازگشت و در پارک لاله نصب شد. در محلی که با طبیعت زنده، نور و سایه، صدای پرنده‌ها و درختان کهنسال، همه با هم فضایی شاعرانه ایجاد می‌کنند.»
مجسمه خیام به‌خاطر نوع ساخت و جانمایی‌اش چندین بار آسیب دیده و مرمت شده است. این استاد مجسمه‌سازی با بیان این موضوع می‌گوید: «متأسفانه به‌مرور زمان، به‌دلیل آلودگی هوا، شرایط جوی و در مواردی وندالیسم، این مجسمه دچار ترک‌هایی شد. چند سال پیش تصمیم گرفتند آن را از پارک لاله خارج کنند و از آن قالب‌گیری شود. یک نسخه فایبرگلاس تهیه شد که حالا در عمارت عین‌الدوله سازمان زیباسازی تهران نگهداری می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد: «طرحی برای جابه‌جایی و انتقال این مجسمه و دیگر آثار شهری مانند مجسمه فردوسی، به‌دلیل ارزش تاریخی‌شان به موزه مطرح و جایگزینی نسخه‌های مقاوم‌تری از آنها در فضای عمومی عنوان شده بود. طرح هنوز اجرا نشده است اما رویکرد درستی برای حفظ چنین آثاری از آسیب است. البته بحث انتقال مجسمه به خیابان خیام به‌دلیل ایجاد ارتباط و هماهنگی مضمونی هم موضوع قابل طرح دیگری است اما به اعتقاد من این فضا با نگرش و تعمق در آثار خیام و از سویی همجواری با موزه فرش و موزه هنرهای معاصر و کانون پرورش فکری زیبنده‌تر و درست‌تر است.»
در همینه زمینه :
