اسرار مرد کوهستان
«مجسمه کوهنورد سربند فقط یک تندیس نیست، بلکه یک تصمیم جسورانه است در روزگاری که بیشتر مجسمه‌ها سفارشی برای جلوه‌نمایی جاه و جلال دربار و خاندان سلطنت بودند.»
این را «کیوان پورنصری‌نژاد»، مجسمه‌ساز و استاد دانشگاه در وصف مجسمه‌ای می‌گوید که امروز در میدان کوهنوردان سربند ایستاده است. مجسمه‌ای 3متری از یک کوهنوردکه سال‌هاست با صلابت در ابتدای مسیر صعود به کوه‌های شمال تهران جای گرفته است.
پورنصری‌نژاد با توضیح اینکه ایده اولیه این اثر در سال ۱۳۳۷ توسط «حسن وجدان‌خوش»، یکی از کوهنوردان فعال آن دوران مطرح شده و خیلی زود مورد استقبال فدراسیون کوهنوردی ایران و سرهنگ بیات، رئیس وقت آن زمان، قرار گرفت، می‌گوید: «وجدان‌خوش با جسارت به سراغ ساخت نمادی نه از جنس قدرت‌های رسمی، بلکه از دل مردم رفت. اهمیت این اثر
نه فقط در موضوع آن، بلکه در زمانه‌ای است که در آن ساخته شد چراکه بیشتر مجسمه‌هایی که در آن دوره ساخته می‌شدند، خانواده سلطنتی یا اعضای دربار را بازنمایی می‌کردند. اینکه در همان فضا، ناگهان مجسمه یک کوهنورد ساخته شد، خودش یک حرکت هنری و اجتماعی جسورانه و متفاوت بود.»
او درباره شخصیتی که مدل این مجسمه شده، می‌گوید: امیر شاه‌قدمی، کوهنوردی شناخته‌شده است که به‌خاطر نجات جان سرنشینان یک هواپیمای آمریکایی در قله زردکوه، مدال افتخار از رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده دریافت کرده بود. چهره‌ای مردمی با نماد فداکاری و قدرت بدنی، و در عین حال کاملاً غیرسیاسی است. این انتخاب هم به لحاظ فرم و هم معنا، نقطه مقابل رویکرد رسمی آن دوره بود.
پورنصری‌نژاد درباره فرایند ساخت اثر می‌گوید: «استاد رضا لعل‌ریاحی، از استادان وقت دانشکده هنرهای زیبا، مسئولیت ساخت مجسمه را برعهده گرفت. او ماه‌ها با شاه‌قدمی کار کرد. شاه‌قدمی ساعت‌ها به‌صورت ثابت ژست می‌گرفت تا لعل‌ریاحی بتواند فرم دقیق بدن و حالت ایستاده‌اش را مدل کند. ابتدا نسخه‌ای گچی از مجسمه ساخته و نصب شد، اما با آسیب دیدن در اثر یخبندان، نسخه نهایی از سیمان ساخته و با رنگ مسی پوشانده شد. این نسخه هنوز در نقطه آغاز مسیرهای کوهنوردی در دربند، پابرجاست.»
