این محله ...
اختیاریه؛ محله‌ای که با مشروطه پیوند خورد
سیدسروش طباطبایی‌پور
از گذشته تا‌کنون، آب، سرچشمه شکل‌گیری بسیاری از تمدن‌های بشری بوده و هر جا آبی از دل زمین می‌جوشیده، آبادانی هم برقرار می‌شده و مردمان را دور هم جمع می‌کرده. شاید مهم‌ترین دلیل شکل‌گیری محله اختیاریه هم در سال‌های دور، آب جوشان قنات‌های این محله قدیمی حاشیه تهران بود که اختیاریه را به روستایی مصفا تبدیل کرده بود.
البته که در آن روزگار، اهالی این روستای حاشیه پایتخت، تنها صدای آب می‌شنیدند و پرندگانی که لابه‌لای درختان کهنش آواز می‌خواندند، اما حالا اهالی این محله شمال شهر تهران، تنها صدای بوق می‌شنوند و هیاهوی مردمانش.
تاریخش
یکی از اقوام قائم‌مقام فراهانی، محمودخان نام داشت که زمین‌های باارزش میان دو روستا به نام‌های قاسم‌آباد و حسین‌آباد از توابع شمیران را خرید و در آنجا عمارتی ساخت و کم‌کم پای درباریان قاجار را به آنجا باز کرد. به‌دلیلی که معلوم نیست، محمودخان در حوالی سال‌های ۱۲۸۰ شمسی، بخشی از زمین‌هایش را وقف کرد و بخشی را به غلامحسین غفاری معروف به صاحب‌اختیار، وزیر دربار مظفرالدین‌شاه که اختیار دربار شاه را داشت فروخت. می‌گویند غلامحسین، سهم بسزایی در آبادانی این روستا داشت و به همین دلیل، نام اینجا را اختیاریه گذاشتند.
مکتب‌خانه
می‌گویند صاحب‌اختیار، خودش باسواد بود و آبادانی را تنها در طبیعت نمی‌دید و تلاش کرد تا با ساخت مکتب‌خانه‌ای، فرزندان روستای اختیاریه و آبادی‌های اطراف را باسواد کند که موفق هم بود. اما تاریخ این محله، تنها با زندگی‌ها و روییدن‌ها گره نخورده. مثلا میرزاحسن‌خان مستوفی‌الممالک، از درباریان خوشنام قاجار و یکی از وزیران رضاخان پهلوی، در یکی از خانه‌های این محله جان باخت.
در روزگاری که اختیاریه، هنوز بخشی از تهران نشده بود، یک رویداد دیگر هم رخ داد؛ در مرداد ۱۳۳۲ شمسی، وقتی کودتای سرلشکر زاهدی شکست خورد، زاهدی به همراه پسرش به یکی از باغ‌های همین محل پناه برد و سه روز بعد، وقتی دولت مصدق سرنگون شد، سرلشکر نصیری از طرف شاه، فرمان نخست‌وزیر زاهدی را به اختیاریه برد و این محله با وقایع تاریخی عصر مشروطه پیوندی دیگر خورد.
اکنونش
در دهه ۴۰ خورشیدی، وقتی تهران به سرعت گسترش یافت، محله اختیاریه هم به یکی از محله‌های شمالی پایتخت تبدیل شد و باغ‌هایش به سرعت سر فرود آوردند و خانه‌های آجری و سیمانی‌اش، سربلند کردند و خلاصه اختیاریه، محله‌ای شد که اکنون می‌بینید. در شکل جدید این محله قدیمی تهران، خیابانی باریک و البته طولانی هم به نام اختیاریه وجود دارد که با خیابان پاسداران موازی است و خیابان شهید کلاهدوز آن را قطع و به دو بخش اختیاریه شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. اگر جمعه‌ها هوس هلیم هم کردید، می‌توانید به حلیم‌فروشی‌های فراوان این محله سری بزنید و بعد از ایستادن در صف‌های طولانی، هلیم هم نوش‌جان کنید.
در همینه زمینه :
