یادگار هلندی‌ها در شرق تهران

کوچه هلند برای اهالی محله‌های شرق تهران و به‌ویژه ساکنان خیابان زرکش مثل یک تونل زمان است که آنها را با خود به گذشته می‌برد؛ کوچه‌ای با خانه‌هایی متحدالشکل که داستان نامگذاری آن با زلزله‌ مهیب سال ۱۳۴۱ در بوئین‌زهرا و سفر ملکه هلند به ایران گره خورده است. پس از ویرانی‌های زلزله سال ۱۳۴۱ بوئین‌زهرا، بسیاری از ارامنه ای که در روستاهای این شهر، مثل روستای چاناخچی سفلی سکونت داشتند، پس از تخریب خانه‌هایشان به تهران کوچ کردند. کوچ این گروه از ارامنه به تهران و محله زرکش اما با سفر ملکه هلند به مناطق زلزله‌زده بوئین‌زهرا مرتبط است. ملکه هلند پس از بازدید از مناطق زلزله‌زده، زمین‌های بایر شرق تهران را برای اسکان ارامنه روستاهای زلزله‌زده خرید و خانه‌هایی با نمای متحدالشکل در کوچه‌ای ساخت که از همان سال به پاس خدمات دولت هلند به نام این کشور زده شد. زمین‌های این محدوده سال‌ها پیش با کوچ گروهی از ارامنه به اراضی منطقه به محل سکونت این اقلیت تبدیل شده بود انتخاب شد. علاوه بر کوچه هلند، 2 کوچه دیگر نیز به نام‌های زرین و مدارس ارامنه ساخته شد که حالا هر    ۳ کوچه با همان نام قدیمی در دل خیابان زرکش وجود دارند. اکنون با گذشت ۵ دهه از کوچ ارامنه بوئین‌زهرا به این محدوده، به‌تدریج نمای ظاهری چند خانه قدیمی تغییر کرده، اما کوچه هلند هنوز حال و هوای گذشته خود را با کلیسایی که در انتهای کوچه ساخته شده، حفظ کرده است.